استمرار عرضه نفت در بورس؛ شرط رونق خرید نفت توسط بخش خصوصی

نسیم آنلاین : پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم‌های نفتی، عرضه نفت در بورس و مشارکت بخش خصوصی در صادرات نفت به عنوان یکی از جدی ترین گزینه‌های موجود برای مقابله با تحریم‌های نفتی مطرح شده و به مرحله اجرا رسید. در دو عرضه قبلی شرکت ملی نفت، مجموعا یک میلیون بشکه نفت خام سبک ایران توسط بخش خصوصی خریداری شد تا ایران نخستین گام برای مقابله با تحریم‌های نفتی را با موفقیت بردارد. در این بین کارشناسان معتقدند که تداوم موفقیت این راهکار ضدتحریمی نیازمند توجه به ملاحظاتی است که توسط شرکت ملی نفت باید درنظر گرفته شود.

در این راستا محمد اسکندری، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با نسیم آنلاین ، درباره دو عرضه انجام شده در بورس و زیرساخت‌های لازم برای تحقق بورس انرژی در کشور گفت: من چون واقعیات بورس در حوزه کالایی را به دلیل سابقه کاری‌ام می‌دانم، انتظار ندارم سریع به نتیجه برسیم. باید این کار را تمرین کرد و الزام این هم اراده است، اراده شرکت ملی نفت، وزارت نفت و اطمینان خاطری که از جانب دستگاه‌های نظارتی و مسئولین عالی کشور باید به آنها داده شود، مهمترین چیزی است که باید به آن فکر کرد .

وی افزود: آنچه در بازار کالایی spot که ما داریم، در نوع خودش مدل جدیدی است. این بازار کالایی که در بورس انرژی محموله به قصد تحویل معامله می‌شود مدل جدیدی است و خیلی هم قابل مقایسه با مدل‌های معمول دنیا نیست. حتما اراده جدی عرضه کننده در این مساله خیلی مهم است. ما همین سازوکار را با دولت هایی دیگر که جنس‌های دیگر در بورس کالا می‌فروختند، امتحان کردیم. معمولا مهم است اجبار و تشویق در این سازوکار وجود داشته باشد. الان قانون این کار را تشویق می‌کند به دلیل معافیت مالیاتی که وجود دارد و دستگاه‌های نظارتی هم از بورس کالا و انرژی خیلی حمایت می‌کنند.

اسکندری در ادامه اظهار داشت: ما مواردی را داشته‌ایم که در حوزه کشاورزی، فردی در خارج بورس کالایی را فروخته و برایش دردسر شده است وقتی وارد بورس کرده است، با نگاه مثبت به آن برخورد شده است و حتی آن فرد تشویق شده است. منتها مزیت‌های فروش غیر شفاف چیزی نیست که از آن بتوان گذاشت. من این را مهمترین مانعی می‌دانم که در راه هموارسازی معاملات بورس نفت و سایر کالاها وجود دارد. به نظرم اگر شفاف سازی انجام شود اگر نگویم خیلی از فسادها ریشه کن می‌شود، حداقل آمارش سقوط می‌کند. اصولا شفافیت چیزی است که درد جامعه، اقتصاد و تجارت ما است.

عرضه نفت در بورس انرژی استمرار داشته باشد

این کارشناس بازار سرمایه درباره دو عرضه نفتی اخیر در بورس انرژی اظهار داشت: من فکر می‌کنم شروع خوبی بود. هرچند که به نظر من معاملات در این بازار نه نشانه موفقیت است نه نشانه شکست است. یعنی اگر معامله هم انجام نمی‌شد، نشانه شکست هم نبود. چون تجربه آن را در حوزه‌های کالایی دیگر داشته‌ایم. استمرار آن از همه چیز مهم تر است و بعد مهمتر از این، باید به زمان تحویل رسید. اگر تحویل بدون شکایت و از طرف خریداران واقعی غیر از مجموعه‌های وزارت نفت باشند، آن موقع می‌توان گفت موفق شد یا خیر.

وی در ادامه توضیح داد: چون تجربه‌ای که وجود دارد این است که اصولا شرکت‌های دولتی که شاید خیلی تمایلی به این حوزه بازار کالایی نداشته باشند در تسویه و تحویل‌ها با کسانی که داخل بورس می‌خرند و با کسانی که خارج بورس می‌خرند، کاملا دوگانه رفتار می‌کنند. یعنی رفتاری که با کسانی که خارج بورس خریده اند، به منزله کاملا تعارف و به فرما است و با خریداران از بورس رفتاری می‌کنند که از این کار پشیمان شوند. در حوزه‌های مختلف من این را دیده ام. بنابراین شروع خوبی بود هرچند به این اطلاعیه عرضه ایرادات جدی وارد است ولی باز به عنوان شروع نکات مثبتی در آن می‌بینم.

اسکندری با اشاره به اراده شرکت ملی نفت عنوان کرد: مشخص است با اراده‌ای جدی روی اطلاعیه عرضه کار شده است و من با صحبتی که با مسئولان بورس انرژی هم داشته ام، این اراده را در هر دو طرف می‌بینم، هم در بازار سرمایه که از اول وجود داشته و هم در وزارت نفت. حالا شرکت نفت و امور بین الملل بعدا در تحویل و تسویه چه کار کنند، این را باید دید. ولی این حجم هم الان اینقدری نیست که الان ما را جدی بگیرند. اگر به همین ترتیب به صورت دو هفته یکبار، این حجم یک میلیون بشکه را داشته باشیم و براساس تقاضا آرام آرام زیاد کنیم و با همین مدل قیمت گذاری کنیم میتوانیم پیشرفت خوبی داشته باشیم.

باید برای اصلاح ایرادات به وجود آمده اراده‌‌ی کافی وجود داشته باشد

وی در مورد برخی از نکات مثبت و منفی اطلاعیه گفت: یکی از نکات مثبت این است که اگر پول ریالی واریز کردید و اگر طول کشید شرکت نفت به خریدار سودش را می‌دهد. این چیز جالبی است که من تا حالا در عرصه بورسی تا این حد حسن نیت ندیده بودم. اما اینکه در مورد کیفیت و کمیت نفت نمی‌توان در زمان تحویل اعتراض کنی، قابل قبول نیست اما شاید برای محکم کاری در چند عرضه اولیه این کار را بکنیم. یعنی هرچه به شما دادم نمی‌توانی اعتراض کنی. من زمانی که در بورس مسئولیت داشتم جلو این طور باز نگه داشتن‌ها را می‌گرفتم. چون بورس محل احترام به مشتری است و محل بازخواست آدم بد حساب است. شرکت ملی نفت و یا هر شرکت دولتی یکی از دلایلی که دلش نمیخواهد وارد بورس شوند چون باید جواب بدهند و شرکت‌هایی بوده‌اند که جریمه داده‌اند. ولی خارج بورس بازخواستی نیست. در این اطلاعیه در این قسمتش، نقض غرض هست .

اسکندری درباره ایراد دیگر اطلاعیه عرضه خاطر نشان کرد: نکته دیگر اینکه گفته شده دو سرکارمزد را باید بخش خصوصی بدهد. این قابل قبول نیست. شما اگر فروشنده هستی کارمزدت را خودت بده. می‌تواند آن فروشنده با کارگزارش صحبت کند و شرکت ملی نفت کارمزد ندهد که به نظرم این را بگویم عرضه کنندگان دولتی اصرار روی کارمزدشان، یک مانع بسیار جزئی است که گاهی توسط اینها بهانه می‌شود. شرکت ملی نفت کارمزدش را هم بدهد، چه اشکالی دارد. حالا ما برای اینکه بگویم بهانه گرفته شود، اصلا شرکت ملی نفت کارمزد ندهد. این کارمزد عدد کمی هم هست ولی دیدم که گاهی این را بهانه می‌کنند. بیاییم بگوییم در عرضه نفت، عرضه کننده کارمزد ندهد. چون هم کارگزاران و هم بورس مایل به این عرضه هست. بورس با این عرضه‌ها پا می‌گیرد. در عین این تحمیل به خریدار هم یک اجحاف است .

وی در خصوص شرایط تسویه ارزی اظهار داشت: اینکه گفته شده هر بانک و ارزی که شرکت ملی تعیین کنند باید مبنای کار باشد، شرط جالبی نیست. قاعدتا جایی می‌شود برای مذاکره گذاشت یا بگویم طی توافق محرمانه‌ای میان خریداران و وزارت نفت این موضوع تعیین تکلیف شود. ولی اینکه این بعد دستمایه‌ای بشود که اگر صلاح دیدم خریدار را تحت فشار بگذاریم که او نکول کند و من از آن جریمه بگیریم، می‌تواند ایجاد دردسر کند .

اسکندری ادامه داد: متاسفانه من احساس می‌کنم. همین دو سه مورد باعث اختلافات زیادی می‌شود. یا سخت گیری‌هایی زیادی شده در این باره که اگر خریدار کشتی را معرفی کرد و شرکت ملی نفت قبول نکرد، دوباره معرفی کرد و قبول نشد به منزله نکول است. باید یک سری ویژگی‌ها را معرفی کنند و بگویند کسانی که این ویژگی‌ها را دارند بیایند وارد شوند. من پیوست اطلاعیه را هم ندیدم. لذا به کلیت کار ایراداتی هست که باید اصلاح شود. اراده باید باشد برای اصلاح نه اینکه نفت را عرضه کند و بعد بگوید دیدی نشد. من دوساله در رابطه با شرکت‌های دولتی در بورس این "دیدی نشد" را دارم می‌بینم . می‌خواهد عرضه کند بعد اثبات کند که نشد. در مورد یکی از کالاهای کشاورزی متاسفانه این را گفتند و کاملا خودشان سنگ می‌انداختند.