شفافیت کافی نیست، نیازمند FATF داخلی هستیم
طرح شفافیت آرای نمایندگان همچنان در نوبت رسیدگی مجلس یازدهم قرار دارد، طرحی که بررسی مجدد آن در صحن علنی، پاسخ به یک مطالبه مردمی است.
طرح شفافیت آرای نمایندگان یکی از نخستین طرح‌هایی بود که در مجلس یازدهم اعلام وصول و در بهمن سال ۹۹ در صحن مجلس رسیدگی شد. در آن مقطع، کلیات طرح شفافیت نمایندگان با وجود ۱۵۳ رأی موافق تصویب نشد. در واقع به دلیل اینکه این طرح منجر به تغییر آئین‌نامه داخلی مجلس می‌شود، طبق قانون به دو سوم صحن علنی نیاز داشت، اما با ۶۵ درصد تنها ۳ رأی کم آورد و تصویب نشد.
حدود ۹ ماه از آن زمان می‌گذرد اما هنوز خبری از بررسی مجدد این طرح در صحن علنی مجلس نیست. در واقع، بعد از رد کلیات طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن علنی مجلس، این طرح به کمیسیون آئین‌نامه داخلی بازگشت و از نمایندگان خواسته شد تا پیشنهادات خود را نسبت به آن ارائه کنند. کمیسیون آئین‌نامه داخلی هم طی جلسات مستمر طرح شفافیت نمایندگان را بررسی و جمع‌بندی کرد و این طرح الان آماده بررسی در مجلس است.
البته چند هفته‌ای است که طرح شفافیت آرای نمایندگان جزو دستور کار اعلامی هفتگی مجلس شورای اسلامی قرار داد اما در این مدت و در صحن مجلس خبری از این طرح نبود و وکلای ملت به موضوعاتی چون «طرح تسهیل صدور مجوزهای فضای کسب و کار» و «لایحه رتبه‌بندی معلمان» اولویت دادند و باز هم نوبت به بررسی و تعیین تکلیف طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن مجلس نرسید.
طبق گفته محمدحسین حسین زاده بحرینی، رئیس کمیسیون آئین‌نامه داخلی مجلس «اگر بنا باشد این طرح به صورت عادی در دستور کار صحن علنی مطرح شود، خیلی زمان خواهد برد». لذا این انتظار از نمایندگان مجلس شورای اسلامی وجود دارد که برای اینکه این طرح به سرعت در دستور کار صحن قرار گیرد، از سازوکار تبصره یک ماده ۱۰۰ آئین نامه داخلی استفاده کنند تا در صورت موافق اکثریت نمایندگان، طرح شفافیت با اولویت در دستور صحن قرار گیرد.
تقاضا برای بررسی اولویت‌دار طرح شفافیت
البته برخی از نمایندگان این روزها در فضای مجازی و یا صحن مجلس بر ضرورت تسریع در رسیدگی به طرح شفافیت آراء تاکید دارند. به طوری که مالک شریعتی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اخیراً در صحن مجلس، گفت: «گزارش کمیسیون آئین‌نامه داخلی مجلس درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان برای اعلام نظر و ثبت پیشنهاد نمایندگان در سامانه قانون‌گذاری، بارگذاری شده و در نوبت دستور صحن قرار گرفته است. تقاضای بنده از هیئت رئیسه مجلس آن است که این طرح در دستور کار مجلس قرار گیرد و رأی گیری در خصوص آن هم به طور شفاف و علنی انجام شود.«
همچنین طبق گفته احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی برخی از نمایندگان در تلاش هستند تا هیئت رئیسه مجلس این طرح را در اولویت دستور صحن علنی قرار دهد.
قالیباف: در طرح شفافیت، جلسات کمیسیون‌ها نیز علنی خواهد شد
ممکن است برخی از افراد تصور کنند که پس از تصویب طرح مذکور فقط قرار است آرای نمایندگان در صحن مجلس شفاف شود، در حالی که طبق گفته محمدباقر قالیباف هدف این طرح آن است که علاوه بر شفافیت آرای نمایندگان، حوزه‌های بسیار مهم در فرآیندهای تصمیم‌سازی مجلس نیز شفاف شود.
رئیس مجلس شورای اسلامی اخیراً در نطق پیش از دستور خود در صحن علنی مجلس، گفت: «در صورت تصویب نهایی این طرح، جلسات کمیسیون‌ها به صورت علنی برگزار می‌شوند و برای پخش این جلسات از طریق صدا و سیما هم بستری قانونی فراهم خواهد شد. حاضران، غایبان و آرای نمایندگان در جلسات کمیسیون‌ها به صورت عمومی منتشر می‌شود، جلسات بررسی طرح‌ها و لوایحی که مطابق اصل ۸۵ قانون اساسی در کمیسیون‌های تخصصی یا مشترک مورد تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد، به صورت علنی برگزار خواهد شد و گزارش مأموریت‌های کاری نمایندگان مردم و مشروح مذاکرات ظرف یک ماه در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.»
قالیباف در اظهارات خود با اشاره به اینکه در هفته‌های آتی بررسی مجدد طرح شفافیت آرای نمایندگان در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت، گفت: «مراحل اصلاح این طرح با اعمال نظر نمایندگان در کمیسیون آئین نامه داخلی به پایان رسیده است و به رأی نمایندگان گذاشته خواهد شد.»
رئیس مجلس شورای اسلامی همچنین ابراز امیدواری کرد که «نمایندگان به این طرح مهم و ضروری رأی دهند و اگر نظر اصلاحی داشتند، در بررسی جزئیات نظراتشان را پیگیری کنند و با رأی خود مجلس را در عرصه شفافیت پیشتاز نهادهای قانونی کشور کنند.»
شفافیت مانع رانت‌خواری است
اقبال شاکری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان، می‌گوید: «نمایندگان مجلس یازدهم از ابتدا به دنبال اجرای طرح شفافیت بودند. در این راستا برخی از نمایندگان اموال و دارایی‌های خود را به صورت شفاف اعلام کردند.»
وی معتقد است که شفافیت آراء مانع بزرگی در مقابل حبس، احتکار و رانت‌خواری اطلاعاتی است و یکی دیگر از محاسن تصویب این طرح آن است که زمانی که نمایندگان بدانند آرای آنان اطلاع‌رسانی می‌شود، برای رأی دادن به طرح‌ها و لوایح بررسی دقیق انجام می‌دهند.
طرح شفافیت با رأی خوبی تصویب می‌شود
سیدعلی یزدی‌خواه، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه شفافیت یک مطالبه عمومی برای دستگاه‌های اجرایی و مجلس است، گفت: «طرح شفافیت آراء با رأی خوبی در مجلس تصویب خواهد شد.»
البته طبق گفته این نماینده باید در تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان همه جوانب این طرح را در نظر گرفت و سازوکاری اندیشید تا گروه‌های قدرت و ثروت به دنبال تأثیرگذاری بر آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی نباشند.
یزدی‌خواه در توضیح این مطلب، می‌گوید: «عده‌ای تلاش دارند از خارج از مجلس آرای نمایندگان را جهت‌دهی کنند؛ در موضوعات مختلف در شبکه‌های اجتماعی و پیامکی، پیام‌هایی را به صورت سازمان یافته به نمایندگان ارسال می‌کنند تا رأی نمایندگان را تحت تأثیر قرار دهند. مشابهت این پیام‌ها نشان دهنده سازماندهی آن‌ها از طرف اصحاب قدرت و ثروت است که یکی از خطرهای شفافیت آرا این است که تلاش برای تحت تأثیر قرار دادن رأی نمایندگان افزایش یابد و برای جلوگیری از این گونه مشکلات باید حتماً سازوکاری اندیشیده شود.»
مخالفان شفافیت
نوری قزلجه: شفافیت آراء دردی از مردم دوا نمی‌کند
البته در کنار نمایندگانی که موافق شفافیت هستند، نمایندگانی هم در مجلس یازدهم هستند که تمایلی به شفافیت ندارند و گویا در ابتدای مجلس که شعار شفافیت سر می‌دادند، خبری از مفاد آن نداشتند و الان بدشان نمی‌آید که این طرح مسکوت بماند. این افراد در مصاحبه‌های خود درباره شفافیت آرا همواره جواب سر بالا می‌دهند. یک بار می‌گویند خبری از وضعیت شفافیت آراء ندارند و از هیئت رئیسه مجلس در این باره پرس و جو کنید، باری دیگر به یک پاسخ کلی و کوتاه بسنده می‌کنند و می‌گویند که طرح شفافیت آرای نمایندگان به زودی در صحن مجلس رسیدگی می‌شود.
علاوه بر این، برخی از این نمایندگان تا اسم شفافیت می‌آید، می‌گویند که در این باره گفتگو نمی‌کنیم و هستند نمایندگانی هم که در واکنش به مطالبه شفافیت از مجلس، می‌گویند: «چرا فقط مجلس باید شفاف باشد؟ همین حالا هم فقط جلسات مجلس به صورت علنی است اما دیگر دستگاه‌ها گامی در این حد هم در جهت شفافیت برنداشتند»
غلامرضا نوری قزلچه، سخنگوی فراکسیون مستقلین مجلس شورای اسلامی یکی از نمایندگان مخالف طرح شفافیت آرای نمایندگان است می‌گوید: «اگر بنا به شفافیت است، دیگر دستگاه‌ها هم باید شفاف باشند. بنده پیشنهاداتی در این زمینه دارم و در صورت مطرح شدن این طرح در صحن مجلس، آن را مطرح خواهم کرد.»
به اعتقاد این نماینده مجلس، «طرح شفافیت آرای نمایندگان در شرایط فعلی دردی از مردم را دوا نمی‌کند و نیاز فعلی جامعه ما نیست. مردم الان مشکلات معیشتی دارند و نباید در این شرایط مجلس به طرح شفافیت آرای نمایندگان بپردازد. البته عملکرد بنده در مجلس شفاف است.»
پزشکیان: برای شفافیت باید FATF داخلی راه بیاندازیم
مسعود پزشکیان، نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی هم یکی دیگر از مخالفان طرح شفافیت آرای نمایندگان است می‌گوید: «حرف‌های بنده همیشه شفاف است اما این روندی که قرار است در طرح مذکور دنبال شود، کلیت شفافیت نیست.»
پزشکیان معتقد است: «اگر می‌خواهیم شفافیت را درست کنیم، باید FATF داخلی راه بیاندازیم تا برای مثال پولی که به حساب من، فرزندان و اقوام نزدیکم واریز شود، کاملاً شفاف باشد.»
شفافیت مسکوت نماند
طرح این مباحث از سوی برخی از نمایندگان در حالی است که مجلس یازدهم از ابتدا اعلام کرد که شفافیت را از خودش آغاز می‌کند تا دیگر دستگاه‌ها هم در این راه قدم بگذارند. بنابراین افرادی که خواستار مسکوت ماندن این طرح در مجلس هستند، باید بدانند که مردم از یاد نمی‌برند که مجلس یازدهم با شعار شفافیت روی کار آمد و طرح شفافیت آرای نمایندگان در مجلس، در واقع پاسخ به یک مطالبه مردمی است.
بر این اساس، وکلای ملت نباید برای معطل کردن یا مسکوت گذاشتن طرح شفافیت آرای نمایندگان تلاش کنند بلکه باید برای تحقق شعار شفافیت و به جهت اینکه شائبه عقب‌نشینی مجلس یازدهم از شفافیت دامن زده نشود، هر چه زودتر تقاضای بررسی اولویت‌دار این طرح را به هیئت رئیسه مجلس ارائه کنند تا این موضوع در صحن مجلس رسیدگی شود. به اعتقاد ناظران سیاسی، اگر نمایندگان مجلس یازدهم این طرح را به سرانجام نرسانند، به اصلی‌ترین وعده خود پشت پا زدند.
حمیدرضا حاجی‌بابایی، نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «یکی از شعارهای مجلس یازدهم شفافیت آرای نمایندگان بوده است و ما حتماً باید به وعده‌ای که دادیم، عمل کنیم بنابراین طرح شفافیت باید هر چه سریع‌تر در دستور کار مجلس قرار گیرد.»
