بررسی کارنامه قرآنپژوهی محسن قرائتی
آقای درسهایی از قران +فیلم
محسن قرائتی، قرآنپژوه و مفسر قرآن، در سال ۱۳۲۴ در کاشان متولد شد. در نوجوانی وارد حوزه علمیه کاشان شد و از اولین سالهای تحصیل در حوزه، در جلسات شبانه تفسیر قرآن حضور مییافت. دروس حوزوی را در قم، نجف و مشهد پی گرفت و چنانکه خود گفته است، بیشترین مطالعه وی در این دوره، درباره قرآن و تفسیر بود. قرائتی در کنار تحصیل دروس رسمی حوزه، با دوستان خود از جمله قربانعلی درّی نجفآبادی و نورالله طباطبایینژاد به مطالعه و مباحثه تفسیر مجمع البیان میپرداخت و نظرات تفسیری خود در این جلسات را ثبت میکرد.
نسیم آنلاین : محسن قرائتی، قرآنپژوه و مفسر قرآن، در سال ۱۳۲۴ در کاشان متولد شد. در نوجوانی وارد حوزه علمیه کاشان شد و از اولین سالهای تحصیل در حوزه، در جلسات شبانه تفسیر قرآن حضور مییافت. دروس حوزوی را در قم، نجف و مشهد پی گرفت و چنانکه خود گفته است، بیشترین مطالعه وی در این دوره، درباره قرآن و تفسیر بود. قرائتی در کنار تحصیل دروس رسمی حوزه، با دوستان خود از جمله قربانعلی درّی نجفآبادی و نورالله طباطبایینژاد به مطالعه و مباحثه تفسیر مجمع البیان میپرداخت و نظرات تفسیری خود در این جلسات را ثبت میکرد. قرائتی پس از آن با ارائه نوشتههای تفسیری خود به آیت الله ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید و مفسر شیعه، به جمع پژوهشگران تفسیر نمونه پیوست و به مدت ۱۵ سال با گروه تحقیق و تألیف آن همراه بود.
آموزش قران به کودکان و نوجوانانمحسن قرائتی همچنین آموزش مفاهیم قرآن کریم به نوجوانان و جوانان را از دوران رژیم پهلوی ابتدا در کاشان و سپس در قم، نه بر فراز منبر بلکه با استفاده از تختهسیاه آغاز کرد. در طول سالهای مختلف عالمانی همچون علی مشکینی، سید علی خامنهای و سید محمد حسینی بهشتی، روش وی را ستودند.
۴دهه درسهایی از قرانقرائتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ۵۷، اجرای برنامه هفتگی درسهایی از قرآن را به پیشنهاد شهید مرتضی مطهری در تلویزیون آغاز کرد. این برنامه پس از 4 دهه همچنان از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش میشود. محسن قرائتی همچنین در برنامهای رادیویی با عنوان آینه وحی، بیان نکات تفسیری به زبان ساده را آغاز کرد. قرائتی با پژوهشهای تفسیریاش در این برنامهرادیویی اولین قدمها را برای نگارش تفسیر نور ر برداشت. قرائتی تفسیر نور را با اتکا به تفاسیر معتبر شیعه و سنی و همچنین بر اساس برداشتهای تفسیری خود نگاشت و در این راه به دنبال انتقال پیامهای کاربردی و همهفهم قرآن به عموم مردم بود.
رویکرد اجتماعی و تربیتی در تفسیر نورقرائتی در تفسیر نور با رویکردی اجتماعی و تربیتی پس از متن آیه، ترجمه آن را ذکر کرده و سپس نکتههایی درباره هر آیه بیان شده است که عموماً حاوی شأن نزول، آیات همموضوع، روایات مرتبط و توضیحاتی برای روشنتر ساختن مفهوم آیه است. پس از این، مفسر به بیان پیامهای هر آیه پرداخته است که این بخش مقصود اصلی از نگارش تفسیر بوده است. قرائتی بر این باور است که قرآن کتاب زندگی بشر در همه عصرها و برای همه نسلهاست و از همین رو همه تلاش خود را صرف آن کرده است تا با تکیه بر کلمات، عبارات و سیاق آیه و همچنین با توجه به آیات قبل و بعد به تبیین پیامهای قرآن کریم بپردازد. وی سرانجام در پنجمین مرحله از تفسیر هر آیه، نشانی آیات و روایات و کتب تفسیری مرتبط را ذکر کرده و نیز به بیان نکتهها و پیامهایی پرداخته است که ذکر آنها در بخش پیشین ناممکن بوده است. محسن قرائتی در کار تتبع و بررسی تفاسیر شیعه و سنی از همکاری گروهی از محققان حوزوی بهره برده است و تصحیح نهایی اثر را بر عهده علیمحمد متوسلی گذاشته است.
اولین مجلد تفسیر نور در سال ۱۳۷۴ انتشار یافت. با انتشار چهارمین جلد از آن در سال ۱۳۷۶، تفسیر نوربه عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شناخته شد. جلد دوازدهم و پایانی تفسیر نور در سال ۱۳۸۴ به پایان رسید. پس از آن نیز نسخهای ده جلدی از تفسیر نور همراه با اصلاحات در سال ۱۳۸۸در مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن انتشار یافت.
تفسیر کاربردی قران کریمبه باور منتقدان هدف از نگارش تفسیر نور، نزدیک کردن قرآن کریم و مفاهیم آن به مردم بوده است و از همین رو زبانی روان دارد؛ گرچه رعایت امانت در انتقال پیام نیز در آن رعایت شده است. بهاءالدین خرمشاهی، مترجم قرآن کریم نگارش تفسیر نور را بیش از هر تفسیر دیگری بر مبنای مخاطبشناسی دانسته و آن را کاربردیترین تفسیر قرآن قلمداد کرده است. سید محمدعلی ایازی، قرآنپژوه تفسیر نور را از حیث روش بیان و تقسیم مطالب نزدیک به تفسیر راهنما خوانده است با این تفاوت که در تفسیر نور بر خلاف تفسیر راهنما که هر نکته و احتمالی درباره آیات بیان شده است، تنها به ذکر نکاتی پرداخته شده است که نفع و فایدهای در راستای هدایت و تبلیغ دارد.
تفسیر نور، تفسیری ترتیبی است که از ابتدا تا انتهای قرآن کریم را دربرمیگیرد. سید مهدی روحانی، مفسر و فرقهشناس معاصر شیعه در نوشتهای درباره تفسیر نور، آن را برخوردار از ویژگیهای لازم یک تفسیر دانسته است؛ شاخصههایی از جمله بیان روان و رسا و در عین حال
عاری از سستی، پرهیز از به کار بردن اصطلاحات علمی پیچیده که فهم قرآن را مشکل میسازد، توجه به وجه کاربردی تفسیر برای جامعه اسلامی و حتی فراهم ساختن امکان ترجمه آن برای همه جوامع انسانی، توجه به روایات معتبر اهل بیت و سرانجام برداشت از آیات با اتکا به دلالت آنها و نه بر مبنای تفسیر به رأی. آیت الله محمد مؤمن، فقیه برجسته و عضو شورای نگهبان نیز دقت و همت نویسنده را ستود و تألیف آن را بی لطف خداوند و امدادهای او ناممکن دانست.
برنامه تلویزیونی «سوره» که به موضوع قرآن اختصاص دارد، در شبهای ماه مبارک رمضان هر شب ساعت 22:45 دقیقه از شبکه چهار سیما پخش میشود.
«برنامه تلویزیونی سوره»