گزینه مطلوب ایران برای اسکار؛ سینمای ملی یا تولید خارجی؟

گروه فرهنگی « نسیم آنلاین »- کدام فیلم لیاقت این را دارد که نمایندگی ایران را در مراسم اسکار بر عهده داشته باشد؟ انتخاب های کمیته ایرانی انتخاب فیلم برای اسکار تا امروز که چندان بر اساس لیاقت فیلم ها نبوده است ولی شناختن فیلم لایق تر برای حضور در آکادمی اسکار بحثی است که کم کم در حال جدی تر شدن است. گمانه زنی ها درباره اینکه کدام فیلم شانس بیشتری برای انتخاب به عنوان نماینده ایران در مراسم اسکار امسال شروع شده و تا امروز نظر ها روی 3 فیلم سینمایی است. در این بین دو فیلم از بخت و اقبال بلندتری برای انتخاب شدن برخوردارند. فیلم هایی که یکی از آنها با سرمایه گذاری خارجی تولید شده و دیگری نماینده سینمای ارزشی به شمار می رود.

هنوز لیست انتخاب اولیه هئیت ایرانی اعلام نشده و همه اسامی مطرح شده در حد حدس و گمان است. سایت دیباچه در مطلبی با "عنوان کدام فیلم نماینده سینمای ایران در اسکار است؟" نام 81 فیلمی که امسال شرایط حضور در اسکار را دارند عنوان کرده که از آن بین نام فیلم های«دختر»، «فروشنده»، «ابد و یک روز»، « بادیگارد»، «اژدها وارد می شود»، « احتمال بازان اسیدی»، « خشم و هیاهو» و «ایستاده در غبار» به عنوان شانس های اصلی نام برده شده است. ( اینجا )

فروشنده، ایستاده در غبار و بادیگارد، این سه فیلم در گمانه زنی های انجام شده درباره اینکه کدام فیلم از ایران می تواند نماینده خوبی در اسکار باشد، بیشتر نام برده می شوند و درباره شان حرف زده می شود. سال گذشته بر خلاف تصور مدیران دولتی سینما که فیلم مجید مجیدی را به عنوان یکی از گزینه های نهایی اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان می پنداشتند، فیلم «محمدرسول الله(ص)» با وجود بهره گیری از عوامل سرشناس خارجی و هزینه هنگفت تولید در همان مرحله اول داوری ها حذف شد. با این وجود هنوز مجید مجیدی با 5 بار نامزدی فیلم هایش از سوی ایران برای حضور در مراسم اسکار رکورد دار سینماگران ایرانی است ( اینجا ) ارسال فیلم «گذشته» فرهادی که موفق به کسب جایزه بهترین بازیگر زن نیز شده بود و آن را شانس اول دریافت نخل طلای کن می دانستند نیز در سال قبل تر نتیجه ای بهتر از حذف در مرحله اول داوری نداشت. در طول تاریخ سینمای ایران تنها 2 فیلم «بچه های آسمان» و «جدایی نادر از سیمین» توانستند به مرحله نهایی داوری اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان راه یابند که اولی ناکام و دومی توانست تنها اسکار تاریخ سینمای ایران را به دست آورد. پس در نگاه اول هیچ کارگردان ایرانی از حاشیه امن حضور در مرحله نهایی اسکار برخوردار نیست. پس در این شرایط می شود روی گزینه هایی حساب کرد که نشان گر سینمای بومی ایران باشند.

نگاه فرهادی در فیلم هایش کاملا جهان وطنی است همان طور که پیش از وی نیز عباس کیارستمی چنین نگاهی را در سینمایش به نمایش گذاشته بود. اگر از فیلم های فرهادی زبان فارسی را حذف کنیم، نشانه های بومی و ملی ایرانی در آن به حداقل می رسد و فرقی نمی کند فیلم در ایران ساخته شده باشد یا آلبانی یا فیلیپین. پس اگر هئیت ایرانی می خواهند فیلمی را برای رقابت جهت کسب مجسمه طلایی اسکار انتخاب کنند، می توانند بر روی مولفه های بومی فیلم دقت بیشتری کنند.

فرهاد توحیدی فیلمنامه نویس سینما درباره سیتسم گزینش آکادمی اسکار می گوید: معیارهای انتخاب اسکار با جشنواره های بزرگی مثل کن یا ونیز تفاوت دارد و آثاری که در کن جایزه می گیرند خیلی در اسکار شانس ندارند. ( اینجا )

این فیلمنامه نویس می افزاید: حتی شاهدیم در دوره های اخیر فیلم هایی که در ونیز گل کرده اند، لزوما مطلوب داوران اسکار نبوده اند و کمتر اتفاق افتاده که این آثار اسکار دریافت کنند.

در این صورت همان طور که «گذشته» در اسکار ناموفق بود، احتمال اینکه «فروشنده» نیز به این سرنوشت دچار شود وجود دارد.

گفته می شود عدم انتخاب فیلم فروشنده برای حضور در جشنواره فیلم لندن، شانس این فیلم را برای اسکار کاهش داده است. مشرق نیوز در گزارشی با عنوان « اسکار فروشنده را نمی‌خواهد» دلایلی را برای عدم موفقیت فیلم فروشنده در صورت انتخاب به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار نام برده است ( اینجا ) که در بخشی از آن به انتخاب نشدن فیلم فروشنده برای جشنواره لندن اشاره شده و می نویسد: فیلم فروشنده در جشنواره لندن پذیرفته نشد. به خاطر حضور تعداد زیادی از اعضای آکادمی در جشنواره لندن و مراودات نزدیک آنها یک قانون نانوشته وجود دارد که: هر فیلمی در جشنواره لندن پذیرفته نشود شانس قرارگرفتن در میان 5 فیلم اسکار را از دست خواهد داد.

جواد شمقدری رئیس سابق سازمان سینمایی در اظهار نظری فیلم بادیگارد را به عنوان گزینه ایران برای حضور در اسکار معرفی کرده است. این مدیر سابق سینمایی می گوید: «بادیگارد اثری با شاخص‌های هالیوودی است که هم با حرکت کلی نظام و انقلاب اسلامی همراه است و هم مساله روز یعنی داعش را مطرح می‌کند. اتفاقا باید فشار هم بیاوریم که آنجا فیلم را ببینند. وقتی ما فیلمی را می‌فرستیم باید کاری کنیم که حداقل صد نفر از اعضای آکادمی اسکار این اثر را تماشا کنند. این کاری شدنی است و دست‌اندرکاران باید زمینه را برای دیده شدن «بادیگارد» فراهم کنند. آنها باید کاری کنند، آکادمی اسکار فیلم «بادیگارد» را در جدول نمایش خود بگذارد. تا جایی که من خبر دارم، اینها یک سالن در نیویورک و یک سالن دیگر در لس‌آنجلس دارند. نماینده ما در نیویورک تلاش کند و ارتباط بگیرد. اتفاقا آن طرف هم این ارتباطات را می‌پسندد و این علاقه‌مندی را نشان می‌دهد.» ( اینجا )

شمقدری البته این پیشنهاد را با این پیشنهاد دیگر تکمیل می کند و آن این است که: «آقایان اعلام کنند ما فیلم «بادیگارد» را برای اسکار انتخاب کرده‌ایم بعد یک نفر را مامور این کار کنند که فیلم «بادیگارد» را با یک شاخه گل درِ خانه برخی از این کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها و سینماگرانی که اعضای آکادمی اسکار هستند، ببرد. مطمئنم اگر صد نفر از اعضای آکادمی اسکار فیلم «بادیگارد» را ببینند و به بخش ترورهای داعشی آن هم توجه کنند، این فیلم نامزد دریافت اسکار خواهد شد. تردید ندارم.» البته این اظهارات واکنش های مختلفی را در پی داشته است و بعضا برخی ها آن را صرفا یک شوخی دانسته اند!

احتمالا اینکه نماینده ایران در اسکار امسال موفق شود، خیلی کم است، چه فروشنده چه فیلم دیگری مانند ایستاده در غبار، ولی اینکه چه فیلمی از ایران در سطح جهانی دیده شود، مهم است. آن وقت می توانیم روی گزینه بومی ایستاده در غبار که دستاورد فنی اش به خصوص در بخش صداگذاری یک سر وگردن از سینمای ایران بالاتر است، می تواند حرف هایی برای ارائه در سطح جهان داشته باشد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می گوید نگاه ما این است که آثار ارزشی تر در جشنواره هایی مانند اسکار حضور یابد اما انتخاب نماینده برای حضور در اسکار ساز و کاری دارد و برای انتخاب آن عناصری تعیین می شوند، داورانی هم هستند که باید بررسی کنند و از نظر فنی و محتوایی این مسئله را تایید کنند. ( اینجا ) وزیر ارشاد در ادامه میگوید: وزارت ارشاد در این مورد دخالت مستقیمی ندارد، با این حال اگر فیلم هایی مانند «ایستاده در غبار» به اسکار بروند، هم از نظر فنی و هم از نظر محتوایی اتفاق با ارزشی است. ( اینجا )

بعد از اظهارات وزیر ارشاد، حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی در مراسم رونمایی از مجموعه آثار پوران درخشنده در موزه سینما به خبرنگاران می گوید: آقای وزیر خیلی دقیق صحبت کرده و گفته است که فیلم «ایستاده در غبار» یکی از گزینه‌های مناسب برای اسکار است و من هم احتمال می‌دهم که «ایستاده در غبار» یکی از گزینه‌های اصلی هیأت انتخاب باشد. البته ما نظر شخصی خود را می‌دهیم و تصمیم نهایی با هیأت انتخاب است ( اینجا )

محمدحسین فرحبخش تهیه کننده و کارگردان سینما معتقد است: اگر «ایستاده در غبار» به اسکار فرستاده شود مایه مباهات کشور خواهد بود چرا که این فیلم تصویر واقعی مقطعی از تاریخ یک کشور است که آرم ولایت را در پرچم خود دارد و نشان امیرالمومنین روی پرچم ایران جلوه گری میکند. ( اینجا )

صدای آمریکا طی گزارشی به گزینه های ایران برای حضور در اسکار پرداخته و دو فیلم «فروشنده» و «ایستاده در غبار» را به عنوان گزینه های نهایی کشورمان برای حضور در اسکار معرفی می کند ( اینجا )

به نظر می رسد با توجه نظر مثبت وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی به فیلم ایستاده در غبار ساخته محمدحسین مهدویان این فیلم از شانس بالاتری نسبت به دیگر رقبا برای حضور در اسکار برخوردار باشد. اگر این اتفاق رخ دهد، مهدیوان اولین فیلم اولی خواهد بود که فیلمش هم به عنوان بهترین فیلم سینمای ایران و هم به عنوان نماینده ایران برای حضور در اسکار معرفی شده است.