متفاوت ترین روایت مستند از زندگی دکتر "محمد مصدق" رونمایی شد

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی « نسیم آنلاین »، مستند "زندگی آقای نخست وزیر" پیرامون زندگی دکتر "محمد مصدق" توسط " محمدرضا امامقلی" کارگردان، " امین حسنی" تهیه کننده و "سید یزدان حبیبی" پژوهشگر گردآوری، تهیه و ساخته شده است. گفتنی است که این مستند توسط مرکز فرهنگی "سفیر فیلم" تولید شده است.

مجری برنامه نیز در بخش دیگری گفت مژده می دهیم که این فیلم تا 2 ماه دیگر در سینمای مستند و تجربی به اکران عمومی در خواهد آمد.

در بخش دیگری از این برنامه تیزری بسیار جالب از واکنش افراد مختلف از طیف های گوناگون نسبت به ساخته شدن این مستند نمایش داده شد.

سپس در این بخش از برنامه مستند زندگی دکتر "محمد مصدق" نمایش داده شد.

در بخش انتهایی این برنامه نیز جلسه نقد و بررسی این مستند با حضور دکتر "مجید شاه حسینی" و "مسعود فراستی" برگزار شد.

مجید شاه حسینی در ابتدای این جلسه نقد و بررسی در سخنان ابتدایی خود گفت: به نظر می رسد بحث تاریخ معاصر گمشده اصلی امروزه نسل جوان جامعه کشور است. این موضوع هم خیلی مهم است که تعدادی جوان که هیچکدام کودتای 28 مرداد سال 32 را ندیده اند از طریق تحقیق و پژوهش یک مستند محض تاریخی را تهیه و تولید می کنند.

وی افزود: تلاشی را که این جوانان در راه ساخت این مستند انجام داده اند در نوع خود قابل تحسین است و نمره ای هم که این مستند خواهد گرفت در طول این جلسه مشخص خواهد شد.

شاه حسینی ادامه داد: این مستند با یک ادای دین به یکی از دوره های سینمایی در انگلستان آغاز می شود. در ابتدای این مستند بخش هایی از نسخه سال 1899 و یا 1900 فیلم "آلیس در سرزمین عجایب" آمده است. زیرا نشان دهنده این موضوع است که دیپلمات های انگلیسی فیلم "آلیس در سرزمین عجایب" را ابتدا ببینند و سپس به ایران بیایند.

وی خاطرنشان کرد: سازندگان مستند با این اقدام خود ایران را سرزمین عجایب دانستند که در این کشور هر اتفاقی ممکن است و روابط بین مردم و سیاستمداران از نوع شناخته شده ای که دیپلمات های خارجی می شناسند نیست. در حقیقت به غیر از دیپلماسی به مدلی از فرادیپلماسی برای شناخت ایران نیاز است.

شاه حسینی اضافه کرد: ای کاش این مستند به ماجرای اشغال ایران در دو جنگ جهانی اشاره ای هم می کرد. زیرا سابقه اشغالگری متفقین در ایران در کار این مستند بسیار موثر بود. در حقیقت یکی از نگفته های این مستند نیز همین موضوع است.

وی یادآور شد: کودتا 12 سال بعد از اشغال ایران و حدودا 8 سال بعد از خروج متفقین از ایران اتفاق افتاده است. بر این اساس پس لرزه های این اشغال کاملا در معادلات مربوط به کودتا جدی است. که سازندگان این مستند به هر دلیلی از جمله محدودیت های زمانی آن را در این کار نیاورده اند.

شاه حسینی تصریح کرد: آن چیزی که تا به حال گفته نشده این است که متفقین از کشور بیرون رفتند ولی هنوز ردپای جدی آنها در کشور وجود دارد. بر این اساس آنها در معادلات سیاسی بسیار جدی هستند. در حقیقت چیزهایی است که در این مستند به آنها اشاره می شود ولی خیلی کم به آنها پرداخته می شود فضای جنگ سرد است.

وی ادامه داد: ما در آن زمان در میان جنگ سردی که دنیا با آن روبرو بود قرار داشتیم و در این زمان بود که ما به دنبال ملی کردن صنعت نفت کشور بودیم و در آن معادلات حساس جهانی به سادگی اجازه چنین حرکتی را به ما نمی دادند.

شاه حسینی افزود: تا به حال بیشترین آثار مستندی که پیرامون کودتای 28 مرداد دیده ایم صرفا به روابط داخلی و معادلات داخلی اشاره داشته است. بر این اساس موقعیت زمانی و مکانی که در این مستند پیرامون کودتا به آن اشاره می شود ضمن اینکه بسیار خوب است ولی کم به آن پرداخته شده است.

وی ادامه داد: در نهایت این مستند سعی می کند که در مدلی از ارجاعاتی که به سمت تاریخ شفاهی می رود حرکت کند. نقطه اصلی فیلم بر اساس تاریخ شفاهی است و سیاستمداران و فعالان سیاسی که از دوره های مختلف خاطرات خود را بیان می کنند. البته تمام اینها که خاطرات شفاهی باشد سند این مستند محسوب می شود.

شاه حسینی خاطرنشان کرد: نکته دیگر اینکه در بخش از مستند به سمت منابع مکتوب حرکت می کنیم. البته منابع مکتوب در این کار بسیار کمرنگ است. حتی در این مستند به سوی مدلی از اقناع که حسی است هم می رویم.

وی اضافه کرد: ببینید این مستند به عنوان یک کار مستند حتما دارای نقاط مثبتی است. در حقیقت هم به همین علت است که دیده می شود. در مورد نکته ای که در ابتدای جلسه عرض کردم باید بگویم که در آن زمان به دیپلمات های انگلیسی گفته می شد که قبل از سفر به ایران حتما فیلم "آلیس در سرزمین عجایب" را مشاهده کنند.

شاه حسینی افزود: افرادی که به عنوان استعمارگر به کشور ما پای می گذاشتند می دانستند وارد کشوری می شوند که معادلات معمول سیاسی در آن همانند سایر کشورهای دیگر دنیا نیست.

وی تصریح کرد: جای چیزی در این مستند خالی است و آن اسناد مکتوب است. البته در این مستند اسناد مکتوب وجود دارد ولی کم است و ای کاش بیشتر بر روی آن تاکید می شد. مستند توضیح نمی دهد که چرا در پایان کار آنطور وادادگی اتفاق افتاده و آن دولتی که با تظاهرات پرشور مردم در 30 تیر بر روی کار آمده اینقدر ساده کنار گذاشته می شود.

شاه حسینی یادآور شد: شاید اسناد مکتوب هم می توانست خیلی به ما کمک کند. بر این اساس نامه معروف آیت الله کاشانی به دکتر مصدق در سه روز بحرانی 25 تا 28 مرداد سال 32 در این مستند دیده نمی شود. زیرا در آن نامه مطالب بسیار مهمی است که می تواند به درک بهتر ما از این وادادگی کمک کند.

وی متذکر شد: نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که در این مستند تصاویر بسیار خوبی وجود دارد. تصاویر کمتر دیده شده ای را ما در این مستند مشاهده می کنیم. اما همانطور که می دانید و بارها در سر کلاس به دوستان گفته ایم که تصویر تمام بار اقناع را نمی تواند بردوش خود بکشد.

شاه حسینی تصریح کرد: این مستند بیشتر حس جدید را مطرح می کند. آن هم حسی که در آن گرایش های مختلف سیاسی بعد از سال ها که از یک ماجرا در کشور می گذرد جمع شده اند و ظاهرا حرف مشترکی را می زنند.

وی افزود: این کار قطعا یک مستند است و از نگاه تازه ای هم برخوردار است. در این کار می بینیم که شخصیت های ملی مذهبی عملا دارند اسطوره دکتر مصدق را از نظر خود نقد می کنند. در حقیقت این اتفاقی است که تا به حال رخ نداده بود.

شاه حسینی ادامه داد: در این جریان ملی مذهبی که ادب را در کلام خود حتما رعایت می کند شاهد هستیم که دکتر مصدق را نقد می کنند. ضمن اینکه برای اولین بار می بینم که صراحتا به نقش فتوای آیت الله کاشانی در برپایی قیام 30 تیر سال 32 اشاره می کند. این موضوعی بود که ما تا به حال ندیده بودیم.

وی خاطرنشان کرد: از آن سو هم برای من جالب است که گرایش دیگری هم که ملی مذهبی نیست دارد پیرامون مصدق با احترام صحبت می کند. در حقیقت این رویکرد تا به امروز در مستندهای ما نبود که ضمن رعایت ادب و در حد مقدور انصاف و بر اساس اسنادی که دارند بخواهند حرفی تازه ای بزنند.

شاه حسینی در پایان گفت: حجم پژوهشی که تعدادی جوان برای سفر به دوره ای که در آن دوره زندگی نکرده اند ولی فهم آن دوره برای آنها مهم است بسیار قابل توجه و ارزشمند است. اما اگر کم و کاستی هم در این مستند وجود دارد طبیعی است. البته در حوزه اسناد مکتوب کم و کاستی هایی است ولی مستند در حوزه اسناد شفاعی خوب جلو می رود.