رایزنی برای ورود معترضین خیابانی به کابینه عراق

نسیم آنلاین ، علیرضا مجیدی: منابع خبری از رایزنی‌های فشرده و چند ضلعی برای تشکیل کابینه هیئت وزیران در دوره «محمد علاوی» خبر می‌دهند. گفته می‌شود به صورت خاص، چهار جناح برای گرفتن سهمیه‌های ویژه در دولت فشار می‌آورند و همزمان با آن‌ها، محمد علاوی برای تقویت خود نسبت به فراکسیون‌های پارلمان قصد دارد از ظرفیت معترضین خیابانی استفاده کند!

در حالی که گروه‌های سیاسی در زمان انتصاب محمد توفیق علاوی به نخست وزیری ادعا می‌کردند هرگز از وی سهم‌خواهی نخواهند کرد؛ اخبار دریافتی نشان می‌دهد «حداقل» خواسته این گروه‌ها، حفظ سهمیه خود (در دوره عادل عبد المهدی) در کابینه هیئت وزیران آینده است! در این زمینه، مشخصا چهار گروه فشار ویژه‌ای وارد می‌کنند؛ سائرون (و به صورت خاص جریان صدر)، فتح، حزب دموکرات کردستان و اهل تسنن عراق (به صورت خاص اعضای حزب «الحل» شامل محمد الحلبوسی و برادران الکربولی).

در مقابل، محمد علاوی که یک بار اعلام نخست وزیری وی به مدت یک هفته به تعویق افتاده بود و طی این مدت مانور زیادی داده که زیر بار فشار احزاب نمی‌رود، قصد دارد از ظرفیت اعتراضات خیابانی برای مقابله با سهم‌خواهی فراکسیون‌های پارلمان استفاده کند! او به خوبی می‌داند که برای تشکیل کابینه نیازمند جلب رأی اعتماد پارلمان است؛ در نتیجه «توافق» با فراکسیون‌ها را اجتناب ناپذیر می‌داند. اما از سوی دیگر تلاش می‌کند فضای عمومی را به نحوی سامان دهد تا فراکسیون‌های سیاسی قدرت سهمیه‌طلبی و چانه‌زنی کم‌تری داشته باشند.

در نتیجه در فرآیند تشکیل کابینه، یک پنج ضلعی شامل «معترضین خیابانی»، «سائرون» (جریان صدر)، «فتح»، «حزب دموکرات کردستان» (بارزانی‌ها) و «حزب الحل» (اهل تسنن عراق) پدید آمده است. در ادامه این گزارش، به صورت تیتروار، مهم‌ترین اخبار نشت کرده از لابی‌های پشت پرده را نقل می‌کنیم.

طبیعی است که این لابی‌ها باید به موازات تحولات سیاسی روز عراق و فضای عمومی حاکم بر این کشور پیش برود؛ اما ما در این‌جا به جهت پرهیز از طولانی شدن گزارش، به ذکر اخبار پشت پرده از لابی‌ها بسنده می‌کنیم. این گزارش در چند قسمت ارائه می‌شود. در قسمت نخست، صرفا بر معترضین خیابانی تمرکز می‌کنیم؛ زیرا رصد فعالیت آن‌ها از چشم رسانه‌ها دور مانده است.

در حالی که معترضان، یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های خود را «نداشتن یک رهبر خاص» و «تفوق مطالبه‌گری بر رهبرسازی» می‌خواندند، شواهد نشان می‌دهد به مرور فضای عمومی معترضین خیابانی به سمت تشکیل یک یا چند حزب و برآمدن چند رهبر سیاسی پیش می‌رود! به صورت خاص، گفته می‌شود محمد توفیق علاوی از حزب‌سازی برای معترضین استقبال می‌کند؛ زیرا از یک سو می‌خواهد با آنان به تفاهم برسد و از شدت اعتراضات خیابانی علیه خود بکاهد، از سوی دیگر امیدوار است با تشکیل این احزاب، بتواند به دوره سیطره احزاب پیشین عراق پایان دهد.

در همین راستا، گفته می‌شود نخست وزیر جدید عراق برنامه دارد تا بخشی از کابینه را به معترضین خیابانی تخصیص دهد! دست کم یک یا دو وزیر به انضمام «یک کمیته مشورتی» باید از معترضین تشکیل شده و در کنار محمد توفیق علاوی برای دوره انتقالی قرار گیرند. در همین راستا، محتمل‌ترین فردی که می‌تواند وارد کابینه شود، «علاء الرکابی» است.

«علاء الرکابی» از مهم‌ترین رهبران میدانی معترضان خیابانی در شهر «ناصریه» است. این شهر در اعتراضات اخیر، حکم قلب و مرکز پمپاژ توان به معترضین را در ۱۹ استان جنوبی و مرکزی داشته است. به صورت مشخص کشته شدن بیش از ۵۰ نفر از اهالی ناصریه، باعث استعفای عادل عبدالمهدی شد که بزرگ‌ترین دستاورد تحقق (پایان) یافته معترضین محسوب می‌شود. پس از آن در فردای تظاهرات میلیونی نیز زمانی که نیروهای امنیتی با توجه به خلأ حضور هواداران جریان صدر، قصد داشتند به تحصن‌های ۱۱۰ روزه پایان دهند، این ناصریه بود که ورق را به سود معترضین برگرداند و کار تا جایی پیش رفت که نهایتا میدان‌های تحصن از هفته‌های قبل آن شلوغ‌تر شد!

علاء الرکابی از اعضای سابق حزب فضیلت است که از مقلدین آیت الله محمد موسی یعقوبی می‌باشند. حزب اسلامی فضیلت، به نوعی برآمده از مکتب محمد محمد صادق صدر (شهید صدر ثانی و پدر مقتدی صدر) می‌باشد که در جریان انتفاضه شیعیان در سال ۱۹۹۱ تأسیس شد. این حزب تا پایان دوران دیکتاتوری صدام مجال علنی شدن نداشت؛ اما بعد از سقوط صدام در نماز جمعه حرم مطهر امامین کاظمین از سوی آیت الله یعقوبی رونمایی شد. حزب فضیلت از نخستین انتخابات پارلمان، خط وحدت شیعیان را شکسته بود و با توجه به این‌که آیت الله یعقوبی زیر بار زعامت مقتدی نرفت؛ یک رقیب درونی برای مقتدی نسبت به جریان‌های انشعابی از شهید صدر ثانی محسوب می‌شود.

لازم به ذکر است که که «بلیغ ابو گلل» از اعضای ارشد سازمان سیاسی «تیار الحکمة» به رهبری سید عمار حکیم، چندی قبل و بعد از خروج هواداران مقتدی صدر از میدان تحریر، پیشنهاد داده بود تا علاء الرکابی به نخست وزیری منصوب شود. بلیغ ابو گلل در صفحه شخصی خود در توییتر، دکتر علاء الرکابی را «تنها کسی که هم در میان معترضین خیابانی محبوبیت بسیار بالایی دارد و هم در احزاب سیاسی فردی قابل اعتماد و دارای وجاهت بسیار بالا محسوب می‌شود.» خوانده بود.

علاوه بر علاء الرکابی، گفته می‌شود «هشام الهاشمی» نیز نقش پررنگی را ایفا خواهد کرد. هشام الهاشمی، از برجسته‌ترین کارشناسان عراقی در حوزه تروریسم محسوب می‌شود که طی سال‌های اخیر عمدتا در «شبکه الحرة» ارگان رسمی سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) حضور می‌یافت.

او دارای بیش از ۵۰۰ مقاله و چند کتاب بسیار مشهور در زمینه القاعده است که به صورت خاص می‌توان از کتاب‌های «عالم داعش من النشأة إلى إعلان الخلافة» (جهان داعش، از زمان تأسیس تا اعلام رسمی خلافت)، «تنظیم داعش من الداخل» (نگاهی از درون به سازمان داعش) و «نبذة عن تاریخ القاعدة فی العراق» (فرازهایی از تاریخ القاعده در عراق) را می‌توان نام برد که در زمره رفرنس‌های معتبر جهانی برای شناخت داعش و القاعده محسوب می‌شوند.

با توجه به حضور پررنگ و پرشمار هشام الهاشمی در شبکه الحرة، طی سال‌های اخیر در محافل غیررسمی نزدیک به محور مقاومت معمولا او را «مهم‌ترین کارشناس و تصمیم‌ساز آمریکا در امور امنیتی عراق» می‌خواندند! حالا حضور وی در حوزه قدرت، پدیده‌ای جدید محسوب می‌شود که احتمالا از دلالت‌ها و پیامدهای بسیاری برخوردار خواهد بود.

گفته می‌شود ایده تشکیل «یک کمیته مشورتی از معترضین» توسط او مطرح و مورد استقبال محمد علاوی قرار گرفته است. ظاهرا نخست وزیر جدید، شخص هشام الهاشمی را مسئول تشکیل این کمیته کرده است! در همین راستا اخیرا برخی از فعالین مشهور شبکه‌های مجازی به مباحثه بر سر این اقدام هشام الهاشمی پرداخته‌اند.

با توجه به این‌که عراق از دوره آینده دارای انتخابات نخست وزیر خواهد بود و نظام پارلمانی به نظام ریاستی تبدیل می‌شود، طبیعی است که صف‌آرایی‌های احزاب و جریان‌های سیاسی این کشور نیز تغییر کند. با توجه به نیروی مؤثر و پیش‌برنده اعتراضات اخیر، طبیعی است که احزابی از دل این اعتراضات ظهور کنند.

با این حال مشخص نیست که قاطبه معترضین خیابانی زیر بار تشکیل این احزاب می‌روند یا آن را فرصت‌طلبی و سوء استفاده از اعتراضات در جهت حضور در حاکمیت قلمداد خواهند کرد! از سوی دیگر مشخص نیست که احزاب و چهره‌هایی که در این مقطع ظهور می‌کنند، برای آینده عراق چه جهت‌گیری‌هایی را دنبال خواهند کرد.