چند نکته درباره دیدار هیئت طالبان از ایران

هیئت طالبان به رهبری ملا برادر، معاون سیاسی و رئیس دفتر طالبان در قطر روز سه‌شنبه هفته گذشته وارد ایران شد و دیدارهایی با وزیر امور خارجه، نماینده ویژه وزارت خارجه ایران در امور افغانستان و دبیر شورای عالی امنیت ملی صورت گرفت.

سفر هیئت طالبان در هماهنگی کامل با دولت و شورای عالی مصالحه ملی افغانستان صورت گرفته بود و وزارت خارجه این کشور نیز چنین امری را تائید کرد. این سفر به‌عنوان رویدادی مهم موردتوجه رسانه‌های مختلف بین‌المللی قرار گرفت و اخبار و تحلیل‌های متعددی دراین‌باره منتشر شد.

بدون شک ازآنجاکه کشور افغانستان در همسایگی ما قرار دارد، اشتراکات فرهنگی و هویتی میان دو کشور وجود دارد، چند میلیون اتباع آن در ایران زندگی می‌کنند، مراودات مرزی بین دو کشور برقرار است، نیروهای اشغالگر در آنجا حضور دارند، افکار تروریستی مانند داعش در آنجا شکل‌گرفته ... ایران هرگز نمی‌تواند به مسائل و موضوعات این کشور بی‌تفاوت باشد.

بدون شک کشورهای دیگر نیز از زوایا و دیدگاه‌های مختلف مبادرت به رایزنی با طالبان کرده‌اند. مثلاً هم‌زمان با سفر این هیئت به ایران، گروه دیگری از طالبان به ریاست شیرمحمد عباس استانکزی به روسیه سفر کرد. یا اینکه چند وقت پیش دولت سابق آمریکا مذاکراتی با طالبان داشته است.

البته برخی افراد در ایران و خارج از کشور نسبت به دیدار هیئت طالبان انتقاداتی وارد دانستند یا حتی برخی تلاش داشتند که این سفر را به‌منزله تطهیر کامل طالبان ارزیابی کنند. اما بدون شک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فارغ از این ارزیابی‌هایی افراطی و تفریط گونه بر پایه منطق و عقلانیت با کمک به شیعیان و مردم مظلوم افغانستآن‌که چندین دهه روی آرامش را ندیده‌اند بناشده است. به‌ویژه آن‌که شیعیان هزاره در سالیان گذشته بسیار آسیب‌دیده‌اند. دراین‌باره یادآوری حادثه تلخ سال 1377(البته طالبان نقش خود را رد می‌کند) و پیام تسلیت رهبری در پی کشتار مردم مزار شریف در تاریخ 23/6/1377 حائز اهمیت است.

بدون شک بخشی از مشکل ناامنی و بی‌ثباتی فعلی در افغانستان به دلیل اشغال سرزمین آن‌ها توسط نیروهای آمریکایی، بخشی از آن به دلیل برخی گروه‌های تروریستی مانند داعش که قدرتمند شده و ... است. بنابراین ایران تلاش دارد ضمن کمک به گذار این کشور به صلح و ثبات، طالبان را وارد فرایندهای سیاسی نماید. در واقع ایران نمی‌تواند به نیروهای مؤثر در کشور افغانستان بی‌توجه باشد؛ به‌ویژه آنکه در حال حاضر طالبان به قسمتی از زندگی جامعه افغانستان تبدیل‌شده و از سوی دیگر بخش گسترده‌ای از سرزمین در کنترل آن‌هاست. در واقع ایران باید تلاش کند نوعی همزیستی مسالمت‌آمیز میان مردم افغانستان پدید آورد و در این بین هر گروهی که به فکر اقدامات تروریستی علیه هم‌وطنان خود باشد محکوم به شکست است.

 البته که گاهی برای تأمین امنیت ایران، کمک به مردمان مظلوم کشورهای همسایه، پایان دادن به جنگ و بی‌ثباتی و ... ممکن است با هر گروه و جریانی نیز مذاکره شود. اما این امر مبنی بر تائید مواضع و دیدگاه‌های آن در گذشته نیست که اگر این‌گونه بود هرگز نباید با آمریکا که نماد واقعی استکبار جهانی در حال حاضر است و جنایت‌های بسیاری در حق مردم ایران انجام داده هیچ نوع رایزنی چه به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم انجام می‌شد.

به همین دلیل است که محمدجواد ظریف، در دیدار با هیئت طالبان عنوان می‌کند: «مردم خوب افغانستان مظلوم واقع‌شده‌اند جنگ و اشغال افغانستان لطمات سنگینی به مردم افغانستان وارد ساخته است، امیدوارم که تمام تلاش شما آن باشد که آلام و مشکلات مردم هرچه زودتر به پایان رسد و با برقراری صلح در افغانستان هرچه زودتر بهانه اشغالگران از دستشان خارج شود.»

اما گویی درک این اصول و واقعیات بدیهی نیز برای عده‌ای سخت به نظر می‌آید. پاک کردن بخشی از تاریخ منجر به تصمیمات اشتباه در آینده خواهد شد اما ایران به دلیل امنیت، حمایت از مردم زجرکشیده افغانستان، تقویت مذاکرات صلح میان دولت مرکزی و طالبان، اتمام خشونت، ثبات مرزی و ... از هیچ کمکی فروگذار نخواهد بود.