تپش قلب رسانه ملی

نسیم آنلاین؛ محسن خسروی: دانشگاه صداوسیما؛ محل تلاقی امتداد علمی انقلاب با امتداد رسانه‎‌ای آن و عمارتی که با معماری قلعه‎‌مانند  خود حکایت از این دارد که اینجا با دیوارهای بلندش محل امنی است برای اتحاد دو نیروی همسو و تلاقی شاخه‌‎ای از تشکیلات علمی کشور با بزرگترین سازمان رسانه‎‌‌ای ایران ما. اینجا همان دانشگاهی است که قرار است برای تنها دانشگاه عمومی کشور، یا همان رسانه ملی نیرو تربیت کند؛ یعنی دانشگاه به توان دو! همان دژ مستحکمی که تپش قلب سازمان صداوسیما را باید از آنجا اندازه گرفت؛ همان جایی که در حصار آن قرار است از سویی رسانه و متعلقاتش را بشناسیم و از سوی دیگر سازمان صداوسیما را و محصول این شناخت باید تربیت نیروهایی باشد که بتوانند بر زخم‌‎های بی‌شمار و ترک‌‎های روزافزون ساختمان شیشه‎‌ای مرهمی بگذارند؛ جریان تربیت این نیروها از تولد دانشگاه آغاز شده و همچنان ادامه دارد اما این جریان خود با موانعی روبروست که می‌‎توان کنارشان زد؛ دوران جدید مدیریتی سازمان صداوسیما که موسوم به دوران تحول است فرصت مناسبی شده تا موانع تربیت نیرو در دانشگاه صداوسیما نیز در جریان این تحول قرار گیرند؛ شرط لازم برای این کار ابتدا شناخت این موانع است تا کنار زدنشان آسان‎‌تر و با هزینه کمتر صورت گیرد. گرچه در سند تحول تازه ‎تصویب سازمان صداوسیما تنها یک‎بار و آن هم بعنوان یکی از فرصت‌‎ها و نقاط قوت سازمان از دانشگاه صداوسیما یاد شده اما به نظر می‌‎آید عملکرد این نهاد دورگه وزارت علومی و صداوسیمایی نیازمند دقت بیشتری باشد.

برنامه‌‎های خاص برای اقلیت خاص!

دانشگاه صداوسیما بعنوان یک دانشگاه تخصصی تفاوت‌‎هایی از نظر فرایند جذب و آموزش دانشجویان با دیگر دانشگاه‎ها دارد؛ این دانشگاه قانونا موظف است نیروهای مورد نیاز خود را از دانشگاه صداوسیما جذب کند. شهاب اسفندیاری، رئیس این دانشگاه، مردادماه امسال در گفتگو با تسنیم در پاسخ به این سؤال که آیا صداوسیما از بیرون جذب دارد یا خیر گفت: «صداوسیما براساس قانون مصوب مجلس و اساسنامه سازمان صداوسیما موظف است که نیروهای تخصصی خود را از دانشگاه صداوسیما جذب کند. اگر دانشگاه ما رشته‌هایی را نداشته باشد، مثلاً حسابداری، کارشناس حقوقی و  نیز در مشاغل خدماتی طبعاً سازمان از بیرون نیروی مورد نیاز را جذب می‌کند». با این وجود البته بر اساس شنیده‌‎ها تنها 20 درصد از کارکنان رسانه ‎ملی فارغ‌‎التحصیل این دانشگاه‌‎اند که در جای خود قابل بررسی است. اما باید دید دانشگاه برای همین اقلیت رسانه ملی چه برنامه‌‎هایی دارد. دکتر رضا واعظی، استادیار گروه معارف دانشگاه صداوسیما در پاسخ به این سوال که با توجه به ارزشی و انقلابی بودن رسانه ملی چه تفاوتی بین گزینش دانشجویان دانشگاه صداوسیما با دیگر دانشگاهها وجود دارد، با اشاره به اینکه هر ساختاری فلسفه وجودی خود را داراست گفت: «فلسفه وجودی دانشگاه صداوسیما تامین نیروی مورد نیاز سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است.»

وی با اشاره به توصیه‌‎های رهبر معظم انقلاب برای مدیریت سازمان، به ویژگی‌های کارآمدی، ایمان، فعالیت، جوانی و بانشاطی گفت: «صداوسیما نیروی متخصص مومن به ارزش‌های دینی و ولایت فقیه می‎خواهد چرا که زیرمجموعه نهاد ولایت فقیه است. بر این اساس دانشگاه این نکات را در مصاحبه‌‎های ورودی لحاظ می‎کند». یکی از مسائل مهمی که در میان کارکنان سازمان صداوسیما به چشم می‎‌خورد، شکاف ارزشی - فکری بین نیروهای صف و ستاد است که هر از چندگاهی در بحران‌‎های اجتماعی سر باز می‎کند؛ باید دید این قضیه چقدر از تربیت نیروهای سازمان در دانشگاه نشات می‌‎گیرد و محصول این برنامه‌‎های خاص برای دانشجویان دانشگاه که اقلیت فردای سازمان صداوسیما را تشکیل می‎دهند چه بوده است. استادیار گروه معارف دانشگاه صداوسیما در پاسخ به این سوال که خروجی تعریف این برنامه‌‎ها و دروس خاص دانشگاه صداوسیما چه بوده می‎گوید: «شاید ایده‌آل نباشد اما حتما خروجی این دانشگاه برای سازمان صداوسیما از خروجی دیگر دانشگاه‎ها مناسب تر است؛ به همین دلیل است که برای دانشجویان استخدام شده در سازمان دوره های آموزش ضمن خدمت برگزار نمی‌‎کنند زیرا در دوره دانشجویی در دانشگاه صداوسیما فعالیت های فرهنگی خاص، متناسب با سازمان برایشان تعریف می شود». وی در پاسخ به اینکه آیا شکاف بین نیروهای صف و ستاد به دلیل کم‎کاری در دانشگاه است گفت: «زمانی می توانیم این قضیه را به دانشگاه تعمیم دهیم که 80_90 درصد نیروهای آن از دانشگاه استخدام شوند اما این آمار تنها 20 درصد است. این 20 درصد هم بسیار موفق‎‌تر از بقیه‌‎اند و در حوزه مدیرتی تعدادشان بیشتر است؛ اگر همه ورودی‎‌های سازمان از مسیر دانشگاه بود می‎شد این حرف را زد اما این شکاف بین نیروهای که فارغ‎‌التحصیل دانشگاه‎‌اند کمتر است.»

جاده خلوت دوطرفه

اقتضای تخصصی بودن دانشگاه صداوسیما این است که ارتباط خود را با سازمان متبوع خود حفظ کند. این ارتباط هم شامل دانشجویان در سازمان و هم شامل مدیران در دانشگاه است. در سَمت مدیران این ارتباط از طرفی به شکل حضور آنها بعنوان استاد و مدرس در دانشگاه تجلی یافته و یکی از امتیازات دانشگاه صداوسیما نسبت به دیگر دانشگاه‎ها همین است. بطور مثال رئیس پیشین سازمان صداوسیما قبل از دریافت مسئولیت جدید، بعنوان هیئت علمی گروه مدیریت رسانه در دانشگاه حضور و فعالیت داشت. البته این ایراد هم وجود دارد که گاهی ممکن است استاد مورد نظر از پیشینه علمی چندانی برخوردار نباشد و بیشتر بر اساس تجربه اندوخته خود در سمت مدیریت، بعنوان استاد در دانشگاه مشغول فعالیت باشد. از طرف دیگر هم مدیران به شکل حضور در نشست‎‌های دانشجویی، پرسش و پاسخ و... می‎توانند به دانشگاه رفت‌‎وآمد داشته باشند. این قضیه می‎تواند اهمیت بیشتری داشته باشد زیرا ارتباط نزدیک  مدیران با دانشگاه همزمان با داشتن مسئولیت در سازمان با توجه به پشتیبانی تئوریک دانشگاه از رسانه ملی، می‎تواند کمک بسیاری به بهبود اوضاع علمی سازمان صداوسیما بکند.

پیمان جبلی رئیس کنونی سازمان صداوسیما سال پیش در مراسم روز دانشجو طی سخنرانی خود در دانشگاه صداوسیما گفت: «من قول می‎‌دهم هر دو ماه یک بار خدمت شما تشکل‎‌ها برسم؛ اما نه برای تعارف؛ کمک کنید و اجازه ندهید که این یگان جلو برود و قیچی شود و افرادش شهید و اسیر شوند.» چند روزی تا یکسالگی این سخنرانی نمانده اما جبلی نه دو ماه یکبار که حتی برای یک بار هم در جمع دانشجویان دانشگاه صداوسیما حاضر نشده و از نزدیک شنوای حرف‎های دانشجویان نبوده است. از حق اگر نگذریم چند تن از معاونان او طی این یک سال در جمع دانشجویان حاضر شده‎‎‌اند اما به هر حال حضور شخص رئیس سازمان قولی بود که به آن عمل نشد. جبلی در همان سخنرانی گفته بود: «جلسات بسیاری طی چندماه اخیر داشته‌ام، اینکه شما فکر کنید در روز ۱۶ آذر آمده‌ام خدمت شما دانشجویان و شما نظر داده‌اید و سخنان پرشور داشته‌اید و همه‎ چیز می‌ماند تا مراسم ۱۶ آذر سال بعد، از این خبرها نیست. تک تک شما وظیفه و مسئولیت شرعی دارید. مطالبه دانشجویی یعنی مطالبه انقلاب و خط رهبری. به عنوان دانشجوی قدیم و استاد دانشگاه فعلی به این فضا افتخار می‌کنم، اما این آخر خط نیست. من دستِ یاری به سوی شما دراز می‌کنم و درخواستم از تشکل‌های دانشجویی این است که شما خود را جای رئیس صداوسیما بگذارید و با مسائل صداوسیما تخصصی برخورد کنید».

مهدی کتابی مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه صداوسیما داستان دعوت از جبلی در مراسم روز دانشجوی امسال را اینگونه تعریف می‌‎کند: «ما برای حضور دکتر جبلی در مراسم 16 آذر امسال از مسئولین دانشگاه پیگیری کردیم و آنها بالاتفاق گفتند دکتر جبلی پارسال دانشگاه آمده و امسال در دانشگاه حضور پیدا نخواهد کرد؛ اصلا این بحث مطرح نیست که دانشجو حرفی برای گفتن دارد یا نه. ما با مسئول مورد نظر در سازمان هم صحبت کردیم و چند بحث مطرح شد. یکی اینکه ایشان از جاهای دیگر هم درخواست داشته اند در مراسم‎شان شرکت کنند و کسانی که پیگیر بودند طرح و نامه خود را فرستاده‌اند برای تحول سازمان. به آنها گفتیم در زمان مسئولیت بنده طرحی فرستاده نشده اما در زمان مسئول بسیج قبلی طرحی به دفتر ایشان تحویل شده و حتی درخواست جلسه حضوری با ایشان را هم داشته‌‎اند که هم بسیج دانشجویی دانشگاه صداوسیما و هم جمعی از دانشجویان دانشگاه حضور ایشان برسند و مسائل را مطرح کنند. اما ایشان جواب مثبت ندادند و غالبا با رئیس دفترشان در ارتباط بودند. مسئله بعدی که مطرح شد این بود که در دانشگاه صداوسیما حرفی برای گفتن وجود دارد یا خیر. یعنی این نگاه را نداشتند که دانشگاه صداوسیما دانشگاه رسانه و فرزند این سازمان است و اگر حرفی برای گفتن باشد از دانشجویان همین دانشگاه بر می‌‎آید؛ خیلی رک و راست انکار می‎کردند و می‌‎گفتند شما طرح ندادید پس حرفی هم برای گفتن ندارید. در صورتیکه ما قبلا طرح داده‎‌ایم و ما هنوز فراخوانی هم برای اینکه دانشجویان بیایند و حرف‎هایشان را بزنند نداده‎‌ایم در حالیکه بالاخره کار همین است که اگر کسی قرار است بیاید به نمایندگی دانشجویان حرف بزند جمیع دانشجویان نظر می‎دهند و این نظرات در قالب بیانه فرستاده یا قرائت می‎شود؛ فلذا این که گفتند شما حرفی برای گفتن ندارید برای بنده خیلی عجیب بود».

سخنگوی دولت آبان ماه امسال در مراسم افتتاح شبکه تلوبیونی دانشگاه صداوسیما گفت حتماً آموزش‌های ما باید به سمت آموزش‌های حرفه‌ای برود. یکی از نقاط ضعف ما این است که آموزش حرفه‌ای نمی‌بینیم و تازه بعد از آموزش می‌خواهیم نکاتی را تجربه و یاد بگیریم. این شبکه تلوبیونی به ارتقای وضعیت آموزشی کمک می‌کند. از تولیدات و محصولات خود بازخورد بگیرید و دوباره پله‌ای بالاتر بروید. امیدواریم محلی برای بازخورد گرفتن و به تصویر گذاشتن شود. 

دانشجو را مسئله‌ای اگر باشد خوش است

تخصصی بودن این دانشگاه اقتضا می‎کند که مسائلی که در آن در قالب پژوهش، پایان‎ نامه و... بررسی می‎شود متناسب با مسائل سازمان صداوسیما باشد؛ این امر البته بصورت اجبار دانشجویان کارشناسی ارشد به انتخاب موضوع پایان‎ نامه حول محور سازمان جلوه کرده اما در مقابل سازوکاری تعیین نشده است که دانشجویان بصورت به ‎روز و نو به نو از نظام مسائل سازمان آگاه شوند. این مسئله‎‌ای بود که شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه نیز در نشستی که دیماه 1400 با دانشجویان دانشگاه داد به آن اذعان کرد و گفت: «در این مورد کم ‎کاری از طرف ما بوده است». وحید جلیلی، قائم ‎مقام فرهنگی جبلی و دبیر ستاد تحول سازمان البته با این قضیه موافق نیست. در نشستی که 6 تیرماه امسال با حضور جلیلی در دانشگاه صداوسیما با دانشجویان رشته «مدیریت رسانه» این دانشگاه برگزار شد، وی درباره این‎گونه سازوکارها گفت: «گرچه وجود چنین ساختاری می‌‎تواند خوب باشد اما برکتی در این سیستم‌‎ها نیست». جلیلی در پاسخ به این سوال که پس دانشجو چگونه باید برای انتخاب پژوهش، مسئله خود را در میان نظام ‎مسائل سازمان بیابد به دانشجویان توصیه کرد: «برنامه‌‎های تلویزیون را نگاه کنید و طبق محتوای آنها به یافتن مسئله بپردازید». این درحالی است که آنتن تلویزیون تنها نشان‎دهنده بخش کوچکی از مسائل و معضلات سازمان است و به نظر می‎‌آید دبیر ستاد تحول سازمان تاکید بسیار زیادی روی صرف محتوای تلویزیونی دارد تا سازوکاری که باعث ایجاد محتوا می‎شود که البته با توجه به سابقه کاری و حرفه‎ای جلیلی در سینما، این امر دور از انتظار نیست. این مورد آنجایی اهمیت پیدا می‎کند که برخی رشته‎‌های ارائه شده در دانشگاه مثل «مدیریت رسانه» قرار نیست تنها به موضوع محتوای رسانه ملی بپردازند بلکه همانطور که از نام آن برمی‌‎آید باید ساختارهای مدیریتی و سازوکارهای سازمان را مورد بررسی قرار دهند که این اظهار نظر جلیلی نشان ‎دهنده نادیده گرفتن این مزیت رقابتی برای بخشی از دانشجویان و اساتید دانشگاه است. علاوه بر این با توجه به اینکه سرفصل‎‌های برخی رشته‌‎های دانشگاه را وزارت علوم تعیین می‎کند، اختلاف بین این سرفصل‌‎ها و نیازهای علمی دانشجویانی که قرار است در سازمان صداوسیما مشغول به تحصیل شوند می‎تواند بعدها مشکل‎ساز باشد. بسیاری از منابعی که در این دانشگاه تدریس می‎شود از منابع غربی اقتباس شده در حالیکه وضع رسانه‌‎ها در آن سوی کره خاکی با صداوسیمای ما تفاوت بسیاری دارد و نیروی متخصص در حوزه رسانه ملی باید تخصص‎‌هایی فراتر از آنچه در دیگر انواع رسانه لازم است را داشته باشد.

تغییر و تحول صحیح در سازمان صداوسیما مستلزم تغییر موثر در عملکرد صداوسیماست و با توجه به تعبیر رهبر انقلاب از دانشگاه صداوسیما بعنوان قلب تپنده رسانه ملی این تغییر می‎تواند اثر مستقیم روی سازمان داشته باشد. نزدیک شدن به 16 آذر و روز دانشجو می‌تواند بهانه خوبی باشد تا عملکرد دانشگاه صداوسیما به عنوان گنجینه علمی و تربیتی سازمان صداوسیما مورد تدقیق بیشتری قرار گیرد.

*عکس از جام جم آنلاین