افزایش ظرفیت پالایش مانع تحریم‌های نفتی می‌شود

به گزارش نسیم آنلاین سه‌شنبه گذشته نشستی با موضوع «نقش توسعه ظرفیت‌های پتروپالایشگاها در بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی» برگزار شد. مهمانان این نشست آقای شهاب الدین متاجی مدیرسابق برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی پالایش و پخش، آقای محمد علی خطیبی مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت و آقای رفیعی کارشناس حوزه انرژی بودند.

تمرکز این جلسه بر امکان استفاده از ظرفیت پالایشگاهی کشور برای ادامه حیات اقتصادی و عبور از تحریم ها و علت عدم سود آور بودن این صنعت در ایران بود.

در دوسال گذشته 26 میلیارد دلار از کشور خارج شد، که می‌توانست به سمت صنعت پالایش هدایت شود

در این رابطه شهاب الدین متاجی گفت: زمانی بحث بر سر این بود که آیا صنعت پالایشگاهی سودآور هست یا فروش نفت خام کار مفیدتری برای کشور محسوب می شود. این موضوع در نهایت ابعاد نظری آن روشن شد و از شرکت ملی نفت از دهه 1380 در این راستا پروژهای متعددی را تعریف کرد که برمنبای آن پالایشگاه جدید تاسیس شود و پالایشگاه های قدیمی توسعه یابد. تا حدودی هم این پروژه ها پیشرفت اما اگر نتیجه کار مثبت نبود. مهمترین دلیل هم نبود سرمایه کافی در این صعنت است که یا سرمایه های خصوصی به این سمت سوق نیافتند و یا مردم توجیه نشدند که این صعنت سودده است و می تواند جایگزین سرمایه گذاری در مثلا بخش ساختمان شود.

وی افزود: در همین حال اخباری منتشر شده که در دوسال گذشته 26 میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده و در بخش های مختلف گرجستان و ترکیه سرمایه گذاری شده است. این نشان می دهد سرمایه در کشور وجود دارد اما به سمت صنعت پالایشگاهی هدایت نشده اند. همچنین برخی از طرح های پالایشی هم نتوانستند فاینانس لازم را انجام دهد و به دلیل مشکلات بانکی و تحریمی هیچ سرمایه گذار خارجی هم دست به این کار نزده است. ضمن آنکه سرمایه گذار خارجی خواهان گارانتی حاکمیتی برای این کار است اما ما در این زمینه مشکلاتی از نظر بوروکراسی داریم.

متاجی درباره سودآور نبودن این صنعت در ایران بیان داشت: صنعت پالایشگاهی اگر در دنیا سودآور نبود شکل نمی‌گرفت. در مقاطعی ممکن است به دلیل نوسان نفت خام سود آن کم شود اما به طور کلی سودآور است. بااین حال ما در ایران پتروشیمی را از پالایشگاه ها جدا کردیم، روغن سازی و قیرسازی را از آن جدا کردیم، لذا طبیعی است که دیگر پالایشگاه ها سودشان کم شود.

محمدعلی خطیبی درباره مشکلات صنعت پالایشگاهی در ایران و استفاده از این راهکار برای فروش نفت تصریح کرد: همیشه در بازار نفت شرایطی پیش می آید که فروش میعانات و نفت خام با مشکلاتی روبرو می شود. در اینجا کشورهایی که در پالایش سرمایه گذاری کرده‌اند دست برتر دارند و می‌توانند نفت خام خود را بفروشند. عربستان، امارات متحده عربی و کویت از جمله رقبای ما هستند که علاوه بر ارتقا ظرفیت پالایشی خود حتی بیش از ظرفیت داخلی‌شان، در کشورهای مصرف کننده بزرگ در سیستم توزیع بنزین و پالایش سرمایه گذاری کردند. در برخی موارد فقط سهام غالب این پالایشگاه های خارجی را خریداری کردند با این شرط که 100 درصد نفت خام این پالایشگاه ها را آنها تامین کنند. لذا این راهکار در کنار ساخت پالایشگاه، می تواند فروش نفت را تسهیل کند. اما نکته آنکه در این موارد دولت به صورت فعال وارد شده است.

وی ادامه داد: اما ما نه در زمینه پالایشگاه صادراتی و نه در مورد اجاره ظرفیت های مازادی که در دنیا در پالایشگاه های خارجی هست کار خاصی نکرده ایم. در این میان دولت هم خودش را کنار می کشد و همه را به عهده بخش خصوصی قرار می دهد، در حالی که بحث فروش نفت، ساخت پالایشگاه در داخل و خارج برای ما استراتژیک محسوب می شود. ما در 15 الی 16 سال گذشته به وفور مجوز ساخت پالایشگاه به بخش خصوصی داده ایم اما هیچ نتیجه ای حاصل نشده است، لذا لازم است سیاست‌های اتخاذ شده در این صنعت تغییر کند.

مدیرسابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران خاطر نشان کرد: وضعیت فعلی کشور دولت و مجلس باید به صورت فعال وارد عمل شوند وگرنه هم از ارزش افزوده محروم می مانیم هم در شرایط تحریم فشار زیادی را متحمل خواهیم شد. ضمن آنکه ورود به پالایشگاه سازی می تواند اشتغال زا باشد و دشمن نیز نمی‌تواند از ضعف خام فروشی ما استفاده کند.

وی درباره علت سودآور نبودن صنعت پالایشگاهی در ایران گفت: دردرجه اول سیستم پالایشگاه ها باید آپگریت شود. در حال حاضر پالایشگاه های ما تا 50 درصد نفت کوره تولید می‌کنند که برای آنها سود ده نیست. در حالی که برخی مشتری ها ما کلا تولید نفت کوره را در پالایشگاه های خود به صفر رسانده اند. از طرفی نیز برنامه های به روزرسانی ما سرعت کند فقدان نهاد رگولاتور، نبود سرمایه‌ی کافی و سود پایین پالایشگاه‌ها در مقابل پتروشیمی‌های خوراک گاز سه مانع توسعه‌ی صنعت پالایش

در ادامه رفیعی، کارشناس حوزه انرژی در خصوص سودآوری صنعت پالایشگاهی در ایران بیان کرد: صنعت پالایش یک صعنت با سود آوری مشخص اما راهبردی است. در دنیا پالایشگاه ها به سمت نسل جدید هدایت شدند، با پتروشیمی آن را ادغام کردند تا سودآورتر شود. در حال حاضر دو دسته برنامه ریزی در کشورها در این رابطه وجود دارد: کشورهای عربی این صنعت را دولتی دیدند مثل عربستان. یکسری کشورها با سیستم دموکراسی مثل ژاپن و اروپا توسعه این صنعت را عمدتا در دست بخش خصوصی قرار دادند. در این کشورها دولت ورود داشته اما از نوع رگلاتوری های مناسب بوده است.

وی درباره آسیب شناسی صنعت پالایشگاهی در کشور گفت: سه مورد آسیب شناسی در این موضوع وجود دارد. اول اینکه سودآوری این صنعت در مقابل سایر حوزه های اقتصادی دیگر کشور بسیار پایین تر است. مثلا بخش خصوصی ترجیح می دهد در پتروشیمی های گازی ورود کند. لذا می طلبد دولت با عمال سیاست‌هایی سرمایه‌گذاری در این صنعت را جذاب کند. دوم اینکه تقریبا تمام طرح های پالایشی تا الان فاینانس موردنیازشان را انجام نداده اند. در این موارد دولت یا باید گارانتی بدهد یا از طریق صندوق توسعه ملی استفاده کند که آن هم این قدر بودجه ندارد و البته صف طولانی در آنجا هست. مورد سوم به رگلاتوری و تسهیل گری دولت برمی گردد.

رفیعی با بیان لزوم احداث پارک های شیمیایی در کشور تصریح کرد: عربستان دو پارک شیمیایی را طراحی کرده اما ما در کشورمان رگلاتوری را رها کردیم. دراین شرایط دولت باید مداخله کند چندپارک شیمیایی در برخی مناطق به ویژه سواحل جنوبی کشور طراحی کند.

این کارشناس مسائل انرژی درباره لوازم احداث یک صنعت اظهار داشت: هر طرح صنعتی که بخواهد احداث شود باید سه ضلع داشته باشد. یکی فناوری و لایسنس، دومی نیروی انسانی متخصص و سوم بخش تامین مالی. موضوع تامین ملی در حکم کنشگر آغازگر است و تا زمانی که این ضلع اجرایی نشود ما حتی به مرحله تهیه فناوری نمی رسیم. البته از بعد نیروی متخصص ما جز صادرکننده ها محسوب می شویم و کمبودی نداریم. لذا کمبود سرمایه باعث طولانی شدن پروژه ها در کشور شده است.