باج خواهی ۱.۸ میلیارد دلاری ترکمن‌ها از ایران کار دست زنگنه داد!

گروه اقتصادی « نسیم آنلاین» : عملی شدن تهدید ترکمنستان در عشق آباد برای قطع گاز صادراتی به تهران و قوت گرفتن فرضیه افت شدید فشار گاز در نوار شمالی ایران، درست در لحظه امیدواری سفیر زنگنه برای نتیجه بخش بودن سه روز مذاکره بین طرفین.

حال دیگر شکی نمانده که مناقشه گازی عشق آباد - تهران، با فرمان بستن شیر گاز از ترکمنستان به شدت بالا گرفته است. از این رو این پرسش مطرح شده که آیا باید منتظر اقدام متقابل و بعدی از ناحیه تهران بود؟

چرا که با خط و نشان کشیدن ترکمن ها، مجلس و حتی برشی از بدنه دولت این اقدام همسایه شمالی را یک باج خواهی بین المللی دانسته اند.

شرکت ملی گاز ایران شامگاه یکشنبه خبر داده که جریان گاز وارداتی از ترکمنستان به دلیل کارشکنی این کشور قطع شده و اذعان داشته که بر اساس قرارداد ٢٠ ساله بین شرکت ملی گاز ایران و شرکت ترکمن گاز، بخشی از گاز مصرفی مناطق شمالی ایران از این کشور تأمین می‎شود که در طول این مدت، هر ازگاهی، رفتارهایی مغایر با اصول قرارداد و حسن همجواری از شرکت ترکمنی سرزده که مهم‎ترین آن قطع جریان گاز در اوج سرمای سال 1386 بود که متاسفانه منجر به پذیرش خواست نامعقول شرکت ترکمن گاز و افزایش ٩ برابری قیمت گاز شد.

منظور شرکت ملی گاز ایران شاید اشاره به افت شدید دما در 20 استان کشور درسال 86 بوده که در آن برهه، ترکمنستان، با فرصت طلبی، قیمت گاز صادراتی خود به ایران را با 9 برابر افزایش، هر یکهزار متر مکعب گاز را از 40 به 360 دلار افزایش داد.

در ظاهر، وزارت نفت دولت وقت، با این خواسته ترکمنستان موافقت کرده، از این رو ترکمن ها رقم مطالبات خویش از این محل را دستکم 1.8 میلیارد دلار ارزیابی کرده اند.

از قرار معلوم، درسه سال اخیر مبالغ مربوط به خرید گاز به طور کامل از سوی ایران به شرکت ترکمن پرداخت شده اما طبق اعلام شرکت ملی گاز، شرکت ترکمن گاز به طور ناگهانی بار دیگر با آغاز فصل سرما با این ادعا که باید مبلغ مورد مناقشه را به سرعت دریافت کند، اقدام به قطع گاز ارسالی به ایران کرده است.

به نظر می رسد این اقدام ترکمن گاز در 20 سال اخیر بی سابقه بوده چرا که سفیر زنگنه پس از بازگشت ازعشق آباد مذاکرات بین طرفین را موفقت آمیز برشمرده و تاکید کرد که تا پنج سال آتی تعامل گازی بین دو طرف ادامه می یابد. حال مشخص شده که طرف مقابل به قول و قرار از پیش گفته احساس پایبندی نداشته است.

واقعیت این است که مصرف گاز در ایران با رشد 8 درصدی روندی افزایش داشته و اکنون هم به دنبال افت شدید دما، این مصرف دستکم بین 20 تا 40 درصد ارتقا یافته است.

پیامد این این افزایش مصرف گاز ،ایران را در بین بزرگترین مصرف کنندگان گازجهان با مصرف 144 میلیارد متر مکعب در یکسال به رتبه چهارم دنیا کشانده،درست بعد از آمریکا، روسیه و چین.

افزایش مصرف گاز و ناتوانی درارتقای سطح تولید ایران را به یک وارد کننده گاز در دو دهه اخیر مبدل ساخته هرچند که در حال حاضر، حجم ذخایر گازی ایران دستکم 34 تریلیون متر مکعب بوده، به عبارت بهتر ایران با داشتن ذخایر گازی 18.2 درصد کل ذخایر گازی جهان،به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان شناخته می شود.

وزارت نفت اخیرا با صدور دستوری خواستار تامین مطمئن سوخت مورد نیاز صنایع شمالی کشور شده تا مانع از افت فشار گاز در این نواحی باشد وافزوده که نگرانی از بابت قطعی گاز نداشته وسوخت مورد نیاز را می توان با صرفه جویی در مصرف تامین ساخت.

هم اکنون، برخورداران ازگاز طبیعی در کشور به 16 میلیون خانوار شهری وچهار میلیون خانوار روستایی تقسیم می شوند اما به صورت مشخص اعلام نشده که چه تعداد خانوار شهریو رو ستایی دراستان های شمالی درگیر این افت احتمالی فشار گاز خواهند شد.

گمان می رود، دستکم بین 5 تا 7 میلین نفر دراستانهای شمالی و شمال شرقی کشور سکونت داشته باشند که از هم اکنون باید خود را آماده افت فشار گاز کنند.

برکنار از خلف وعده ترکمنستان، این احتمال تقویت شده که درصورت تشدید افت فشار گاز ومحاسبه نادرست از رفتار خارج از عرف همسایه شمالی، پای زنگنه را به مجلس باز کند.

به ویژه آنکه مجلس در یکماه اخیر در مقابله با رفتار غیراصولی ترکمنستان خواستار قطع مراودات تجاری بین دوکشور بوده و تاکید کرده که این رفتار ترکمنستان یک باج خواهی بین المللی است.

در شرایط حاضر، دستکم 63 درصد از گاز مصرفی کشورازپالایشگاههای پارس جنوبی تامین می شود که انتظار می رفت دولت و به صورت مشخص وزارت نفت تا سال 95 پرونده پارس جنوبی را برای همیشه ببنند.

به نظر می رسد، اکنون، یکی از دلایل مهم واردات گاز تعلل وزارت نفت در راه اندازی فازهای باقیمانده پارس جنوبی باشد چرا که درصورت راه اندازی همه فازهای بزرگترین میدان گازی جهان در خلیج فارس، میزان تولید گاز کشور از پارس جنوبی از مرز یک میلیارد مترمکعب هم عبور کرده بود.

رسیدن به چنین رقمی، ایران امروز را به یک صادر کننده گاز تبدیل کرده بود نه یک وارد کننده!

رو دست ناگهانی ترکمن ها به ایران تا اینجای کار یک درس بزرگ برای سکاندار وزارت نفت به همراه داشته که در دوران پسابرجام هم هیچ کشوری منافع ملی خود را پای تعارفات دیپلماتیک و حسن همجواری قربانی نخواهد کرد.

وقت آن رسیده که با این اقدام ترکمنستان، یک بار و برای همیشه وزیر کهنه کار نفت، همه داشته های این سالهای خود را صرف راه اندازی میدان گازی پارس جنوبی کرده تا در مقابل آنچه باج خواهی بین المللی از ناحیه ترکمن ها خوانده شده پایان پذیرد.