ترک زمین مجلس در میدان فرهنگی
سوالی که مطرح است این است که کمیسیون فرهنگی مجلس در این یک سال و اندی از شروع به فعالیتش چه کارهایی در حوزه فرهنگ انجام داده و چقدر با اهالی فرهنگ و هنر در ارتباط بوده و با مشکلات آنها از نزدیک مواجه شده است.
برای تهیه این گزارش، تماس‌های مکرری با اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی داشتیم و با اهالی فرهنگ و هنر همین‌طور. همان‌طور هم که حدس می‌زدیم، هنرمندان و فعالان حوزه فرهنگ در پاسخ به این سوال که آیا در یک‌سال گذشته دیداری با اعضای کمیسیون فرهنگی یا نمایندگان مجلس داشتند؟ یک جواب واحد داشتند و آن هم یک «نه» بزرگ بود. اعضای کمیسیون فرهنگی هم با این ادعا که این روزها درگیر مسائل حوزه‌های انتخاباتی‌شان هستند، از پاسخگویی طفره رفتند. البته این جنس برخورد هم برای ما قابل‌حدس بود. پیش از این هم به این موضوع اشاره کردیم که کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، می‌تواند واجد ظرفیتی شود که مسائل حوزه فرهنگ و هنر را حل و فصل کند، به‌شرط اینکه درک صحیحی از مسائل امروز حوزه فرهنگ داشته باشد و در یک تعامل حداکثری و مادام با هنرمندان باشد. این توقع زیادی نیست که کمیسیون فرهنگی، جایی برای دلگرمی اهالی فرهنگ و هنر باشد. نتیجه تعامل مستقیم کمیسیون فرهنگی با اهالی فرهنگ و هنر این است که کار فرهنگی درست به دست مخاطب می‌رسد. وقتی هنرمندان دغدغه معاش نداشته باشند، از نبودن قانون رنج نبرند و بدانند که مسئولانی وجود دارند که به فکر آنها هستند و این تعامل‌ها همیشگی و ادامه‌دار باشد می‌توانند به تولید محصول فرهنگی مناسب کمک کنند.
در گزارش پیش‌رو به سراغ صنوف مختلف فرهنگی رفتیم تا ببینیم چه اتفاقی برای هرکدام از این حوزه‌ها افتاده است، خوب است بعد از این حرف‌ها کمی ببینیم هنرمندان در صنوف مختلف چه مشکلاتی داشته‌اند و در این یک سال بارها به زبان آورده‌اند اما کسی صدایشان را نشنیده است.
سینمایی که 2 سال ضرر کرد
از سال 1398 که ویروس کرونا پایش به ایران باز شد، همه‌چیز به‌هم ریخت و هیچ‌کس فکر نمی‌کرد سینماها به مدت دوسال به حالت تعلیق درآیند. وضعیت نابسامان این حوزه باعث شد خیلی از اهالی سینما و تلویزیون بیکار شدند و سینماداران، کارکنان‌شان را بیرون کردند.
سجاد نوروزی، مدیر سینما آزادی درمورد شرایط سینماها در این دو سال گفته است: «به‌نظرم در این مدت کرونا، امن‌ترین جای کشور که هیچ‌کسی کرونا نگرفت، سالن‌های سینما بود. جاهایی که کم‌خطر است را بستند و جاهای پرخطر را باز گذاشتند. هیچ‌گونه حمایتی از سالن‌های سینما در این مدت نشد. این سالن‌ها فرسوده می‌شوند و درنهایت سینمادار ورشکسته می‌شود.»
او درباره وظایف کمیسیون فرهنگی مجلس درقبال اهالی فرهنگ گفت: «کمیسیون فرهنگی مجلس باید نقش دیده‌بان را از حیث ماهیتی و از حیث اجرایی ایفا کند. مسائل فرهنگی توسط مجلس باید به‌صورت ماهیتی رصد و نظارت شود. یک نقشه راه و ایده‌آل در حوزه فرهنگ و هنر داریم و آن نقطه ایده‌آل در تلویزیون، در سینما و در تئاتر مشخص است. عمل و عامل‌بودن به مبانی دینی و فرهنگی، تحت‌پوشش قراردادن کل جامعه هدف است. باید کل جامعه مخاطب ما باشند، فارغ از هر تفکری! باید توان این را داشته باشیم که کل جامعه را پوشش دهیم و کل جامعه مخاطب فعالیت فرهنگی و هنری ما باشند. اولین کار کمیسیون فرهنگی مجلس این است که رصد کند که هر دستگاهی در این زمینه چقدر فعال بوده است. اگر دستگاهی شروع به تولید اختصاصی برای یک قشر خاص می‌کند، قشری برای روشنفکران کار می‌کند و دستگاهی فقط برای متدینان کار می‌کند؛ اینجا جایی است که کمیسیون فرهنگی باید ورود کند. ورود باید ماهیتی باشد، نه شعاری و نه الزاما اجرایی. نکته بعدی تعدد مراکز تصمیم‌گیری است.
به‌طور مشخص درخصوص سینما چندین نهاد را داریم که کار تخصصی سینما می‌کنند. غیر از حوزه‌های نظارت و قانونگذاری، در تولید هم اینچنین است. نکته بعدی در حوزه موسیقی است که 40 سال مجموعه‌ای از نبایدها را در آن شرح دادیم. الان به مرحله‌ای رسیده‌ایم که همان نبایدها را تبلیغ می‌کنیم، به‌صورت مبتذل هم تبلیغ می‌کنیم. خیلی‌ها بودند که با استانداردهای سفت و سخت از این مملکت فراری داده شدند و الان به نمونه‌های خیلی بدتر از آنها میدان می‌دهیم تا کار کنند. من مصداق بیان می‌کنم که قابل‌فهم‌تر شود. دوره‌ای در این مملکت در زمان اصلاحات و دولت اصلاحات، شادمهر عقیلی اجازه کار نداشت، ولی بعد در زمان دولت‌های اصولگرا چه کسانی اجازه کار گرفتند و چه تولیداتی داشتند؟ آن آدم را چه کسانی از مملکت فراری دادند که الان تبدیل به وضعیت فعلی شود؟ تقریبا تمام دولت‌ها یکی‌دو مورد برجسته در کارنامه خود از هنرمندان دارند که از مملکت فراری دادند. به حوزه کتاب که بیاییم می‌بینیم سرانه کتابخوانی کشور مرتب درحال نزول است. سیستمی که استانداردهای سفت و سخت دارد و کلماتی را سانسور می‌کند و این نگرش را به جامعه تسری می‌دهد که من یک سیستم سانسورچی بازدارنده هستم، منتها از زیردست آن سخیف‌ترین و افتضاح‌ترین آثار بیرون می‌آید را باید چگونه تحلیل کرد؟ البته این به دولت مربوط می‌شود، اما مجلسی‌ها با ابزار قانونگذاری می‌توانند کارهایی انجام بدهند.
اولین کاری که می‌توانند انجام دهند و فلسفه تشکیل مجلس است، نظارت و رصد است. مجلس کار اجرایی برعهده ندارد. مجلس به‌صورت عام و کمیسیون فرهنگی به‌صورت خاص عامل اجرایی نیستند، بلکه عامل نظارتی هستند و نظارت را از مردم می‌گیرند. یعنی اذن نظارت مجلس، ازسوی مردم است. اگر قرار است ورودی به حوزه فرهنگ و هنر داشته باشند باید مطالبات مردمی در این حوزه، مطالبات عام و مطالبات خاص را شناسایی کنند. یکی از مطالبات عام این است که صداوسیما و نهادهای فرهنگی برای مقوله سرگرمی مردم چه اقدامی انجام داده‌اند. نمی‌توان به مردم گفت اینجا را نبینید، این کار را نکنید، اینجا را نخوانید و بعد خودمان هم هیچ‌کاری برای سرگرمی‌شان انجام ندهیم. چرا میل و گرایش به فیلم‌های ماهواره زیاد شده است؟ دلایل این امر چیست؟ دستگاه‌هایی که وظیفه امر سرگرمی مردم را برعهده داشتند، چه در ارشاد و چه در دستگاه‌های دیگر، چقدر به وظایف خود عمل کردند؟»
حوزه کتاب و بحث کاغذ و نبودن قانون مشخص
در یک سال اخیر در حوزه نشر اتفاقات زیادی افتاد اما مهم‌ترین آن را باید، در نبودن کاغذ دانست، کاغذی که آنقدر قیمتش بالا رفت که دیگر حتی دست ناشران هم به سختی به آن می‌رسید، افزایش قیمت کتاب که برگرفته از قیمت بالای کاغذ و در مرحله بعد افزایش قیمت مواد اولیه بوده، زمینه را برای رکود حوزه نشر فراهم کرد، این رکود طی سالهای اخیر بسیار سنگین‌‌تر شده و در سال ۱۴۰۰ با بی‌رغبتی ناشران برای فرآیند تولید کتاب به خوبی خود را نشان داده است، از سوی دیگر ناشران با سرمایه‌‌های مشخص و اندک نمی‌توانند به بازگشت سرمایه خود امید داشته باشند و این عواقب خاصی را برای جامعه فرهنگی و نشر به دنبال خواهد داشت حمایت از ناشران در این بین باید از سوی مسئولان صورت بگیرد.
حسین رستمی، مدیر انتشارات مبشر یکی از دغدغه‌های مهم ناشران را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: «ناشران برای پرداخت هزینه‌های چاپ با مشکل مواجه هستند. این امر در کنار قیمت بالای کاغذ ناشران را با بحران روبه‌رو کرده است. وجود تک‌تک این عناصر در کنارهم به معنی افزایش قیمت کتاب است؛ کتابی که قیمت بالا داشته باشد و در شرایط اقتصادی امروز از سبد خانواده‌ها حذف شده و مورد بی‌توجهی جامعه قرار می‌گیرد. به عبارتی از چرخه فرهنگ خارج می‌شود و این یک زنگ خطر است. مسئولان فرهنگی با دادن کاغذ دولتی به ناشران شرایط را برای مدتی کوتاه به ثبات رسانده بودند، اما با قطع شدن تسهیلات برای صنعت نشر بار دیگر ناشران دچار آسیب‌های عمیقی شدند. کاغذ دولتی سبب می‌شد بسیاری از چالش‌ها و آسیب‌ها، خود را به خوبی نشان ندهد و امروز که خبری از کاغذ دولتی نیست ما شاهد کاهش تولید کتاب هستیم.»
اما در این میان، هیچ اتفاقی در کمیسیون فرهنگی نمی‌افتد، سعید مکرمی، مدیر نشر اسم که کتابفروشی هم دارد در مورد وظایف کمیسیون فرهنگی در قبال اهالی فرهنگ و هنر می‌گوید: «مساله مهم در بحث فرهنگ، موضوع حمایت است. این حمایت در جاهایی روحی و معنوی است و در جاهایی دیگر مالی. درمورد حمایت معنوی یک نماینده مجلس باید فضاهای فرهنگی مثل کتاب، موسیقی و فیلم را بشناسد. نماینده مجلسی که پایش را در یک کتابفروشی نمی‌گذارد، می‌داند کتاب چطور دسته‌بندی می‌شود؟چه فیلم‌هایی روی پرده سینماست؟ نماینده‌ای که به کنسرت یا سالن تئاتر نرفته و تئاتر ندیده است، چطور می‌تواند معضلات این حوزه را بداند؟ وقتی این همه روز می‌گذرد و یک‌بار به یک کتابفروشی نمی‌روند، چطور می‌توان توقع داشت که یک‌سری از مسائل قانونی این حوزه را بشناسند؟ انتظار خیلی از اتفاقات را ندارم، اما واقعا بدانید که وقتی از حوزه فرهنگ حرف می‌زنید از چه چیزی صحبت می‌کنید. به‌نظر من نه‌تنها نمایندگان مجلس، بلکه بخش زیادی از مدیران فرهنگی کشور از حوزه فرهنگ و زیرمجموعه‌های آن شناختی ندارند. انتظار من از نماینده مجلس این است که ماهی یک‌بار به کتابفروشی‌ها سر بزند و با مردم گفت‌وگو کند تا بداند مردم چه کتابی را می‌خوانند. واضح است که اگر این شناخت اندک از حوزه کتاب و نشر را هم نداشته باشند نمی‌توانند قانونگذاری کنند. در حوزه حمایت غیر از مسائل معنوی حوزه فرهنگ، این حوزه واقعا لاغر است. اگر بخواهم تحلیل اقتصادی کنم باید بگویم حداقل اگر درست ریل‌گذاری کنیم باید به‌جایی برسیم که خیلی آویزان جاهای دیگر نباشیم. ما نیازمندیم که ریل‌گذاری‌ها درست انجام شود، مثلا درنظر بگیرید بزرگ‌ترین رویداد ملی کشورمان نمایشگاه کتاب است؛ نمایشگاهی که حدود هفت میلیون نفر طی 10 روز از آن بازدید می‌کنند. اما همیشه برای تامین هزینه نمایشگاه مشکل وجود دارد و وزارت ارشاد در زمان برگزاری با هزینه‌ها مشکل دارد. این تنها رویدادی است که رهبر معظم انقلاب، رئیس‌جمهور و بقیه مسئولان کشوری در آن حاضر می‌شوند، اما باز هم هزینه‌هایش مشکل دارد. غیر از بُعد حمایت معنوی به بحث مادی هم باید توجه کنیم، زیرا در بحث بودجه فرهنگی هدررفت زیاد داریم و شلختگی وجود دارد. باید از قانونگذار بخواهیم مثل حوزه‌های دیگر فرهنگ را کمی جدی بگیرد. حرف آخرم اینکه وقتی کمیسیون فرهنگی، انتخاب آخر نمایندگان است، نباید توقع زیادی داشت، درحالی که فرهنگ بسیار مهم است. توقع‌مان این است حالا که به کمیسیون فرهنگی آمدید کمی وقت بگذارید و حوزه فرهنگ را بشناسید.»
تئاتر مظلوم
اهالی تئاتر آنقدر مظلوم هستند که حتی صدایشان هم به جایی نمی‌رسد و کسی اصلا از احوالات امروزشان نمی‌پرسد.
رضا طالب نویسنده و پژوهشگر تئاتر درمورد مشکلات این حوزه می‌گوید: «در این روزهای کرونایی طاعون‌وار که بیشتر اهالی هنر روزهای سختی را می‌گذرانند، من دلم بیشتر از همه برای تئاتر می‌سوزد؛ چراکه درخصوص دیگر شاخه‌های هنری مانند سینما، نقاشی، موسیقی و ادبیات... مخاطب آثار هرکدام از این رشته‌ها می‌تواند اثر موردعلاقه‌اش را در آرشیو شخصی‌اش داشته باشد و هربار با دیدن فیلم دلخواهش یا خواندن کتاب موردعلاقه‌اش یا گوش‌دادن به قطعه موسیقی محبوبش هر وقت که دلش خواست لذت ببرد و آثار موردپسندش را بیشتر به‌خاطر بسپارد؛ اما در تئاتر چنین امری برای مخاطب میسر نیست، چون وقتی تماشاگران تئاتر به سالن‌های مختلف می‌روند از نمایش‌های متعددی که می‌بینند، تجربه‌های ذهنی مختلفی کسب می‌کنند که کمی در خاطرشان مانده یا محو شده‌اند؛ چراکه بسیاری از این ارتباط‌های ذهنی ثابت نیستند و بسیاری از آنها با گذشت زمان جذابیت‌ها و دلبستگی خود را از دست می‌دهند.»
مشکلات اهالی تئاتر آنقدر زیاد است که دست به اعتراض هم زدند، اما خب اتفاقی هم نیفتاد، مهرداد کوروش‌نیا کارگردان تئاتر درمورد عملکرد فعلی کمیسیون فرهنگی مجلس و کارهایی که باید انجام بدهند، می‌گوید: «امر فرهنگ امر مهم و بنیادینی است. به‌خاطر همین است که مثلا می‌گوییم فلانی فرهنگ لباس پوشیدن ندارد یا فرهنگ مدیریت کردن ندارد. اینها به چه مفهوم و معنایی است؟ اینکه در ابتدا اگر فرهنگ‌سازی را به‌صورت کلی در اولویت قرار دهیم، بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های مسائل دیگر حل می‌شود. برای این باید چه کاری انجام داد؟ من در حوزه تخصصی خود بیان می‌کنم. قطعا در بخش‌هایی به‌خصوص مجلس که قانونگذار است یا بخش‌های دیگر که سیاستگذار یا تصمیم‌گیرنده هستند، لازم است اولا افراد متخصص در این حوزه‌ها حضور داشته باشند تا نسبت به مشکلات و مسائل آگاه باشند. بنا به هر دلیلی این اتفاق رخ نمی‌دهد، اولین کار این است که اتاق فکری تشکیل شود که متخصصان آن رشته آنجا حضور یابند چون مشکلات اندک نیست که مثلا با تخصیص بودجه یا با ساخت چهار سالن مشکل حل شود. این مشکلات ابعاد مختلفی دارد. یعنی بخش فرهنگ و بخش علوم انسانی و فرهنگ و هنر مباحث سیالی است؛ مباحثی که با تغییر زمان و مکان به‌سرعت لغزنده هستند و احتیاج به سیاست‌های جدید و به‌روز شدن دارند. همانند اقتصاد نیست که بگویید 2+2 چهار می‌شود. حوزه فرهنگ حوزه‌ای است که مرتبا احتیاج به این دارد که متخصصان و آدم‌های باتجربه این رشته درصدر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری خود حضور داشته باشند. همانند وضعیت کنونی کشور که کرونا فراگیر شده است. آدم‌های استخوان خردکرده آن رشته می‌دانند ماجرا چیست و باید چه کار کرد و حتما با فکر جمعی باید پیش رفت و نباید سلیقه حاکم شود. نباید اینچنین باشد که من از فلان‌جا بیایم و به‌تنهایی سلیقه خود را اعمال کنم. فکر می‌کنم رویکرد باید تغییر کند چون مباحث یکی، دو تا نیست. در حوزه کار خودم، حوزه تئاتر، بخواهم مواردی را بیان کنم قطعا اندک نیست که بگویم فقط این فرمول و فقط این پیشنهاد راهگشاست.»
او صحبت‌هایش را این‌گونه ادامه داد: «21 سال است که در ارشاد فعالیت دارم. یکی از مشکلات ما این بود که سالن‌ها و فرهنگسراهای ما که هر شهرستان یک فرهنگسرا می‌ساخت، قرار بود سرویس به تمام رشته‌های هنری بدهد و غالبا به بخش عمده نمی‌تواند سرویس بدهد، به دلیل اینکه کاربری مکانی آن درست و تخصصی نبود. به‌عنوان مثال دو تیپ فرهنگسرا تعریف کردند که یک تیپ 100نفره است و تعدادی 200 نفره است که الان در شهرستان‌های استان تهران می‌بینید. روی سن این فرهنگسرا ستون وجود داشت. با مدیرکل وقت صحبت کردم و گفتم این را چه کسی طراحی کرده است؟ چه کسی گفته است و چرا بودجه بیت‌المال را اینچنین کرده است؟ گفتند به نمایندگی اداره ارشاد تهران در جلسات نظام مهندسی بروید که نقشه‌ها را وزارت ارشاد از آنها می‌خواهد و آنها طراحی می‌کنند. من به جلسه رفتم و پنج مهندس روبه‌روی من نشستند و این مسائل را توضیح دادم. طوری با من حرف زدند که انگار من درباره نظام مهندسی چیزی نمی‌دانم و نباید اظهارنظر کنم. من گفتم مثلا بلک‌باکس تعریف کنید. می‌گفتند چیست؟ گفتم به تئاترشهر رفته‌اید؟ گفتند خیر. گفتم تا الان در زندگی خود تئاتر دیده‌اید؟ گفتند خیر! گفتم چطور شما برای ما سالن می‌سازید؟ برای مکانی نقشه طراحی می‌کنید که تاکنون در عمر خود ندیده‌اید! داستان نمایندگان عضو کمیسیون فرهنگی هم شاید شبیه همین مهندسان باشد.»
موسیقی و دیگر هیچ
هنرمند به نمایش هنرش زنده است، اگر این اتفاق برایش نیفتد، روزبه‌روز بیشتر به‌سمت افسردگی می‌رود. موسیقی هم از این قاعده مستثنی نیست، کنسرت‌ها تعطیل بود و حتی کنسرت‌های آنلاین هم نتوانست به هنرمندان کمک کند اما باز هم در کنار مردم‌شان ماندند و برای اینکه حال آنها را خوب کنند در فضای مجازی هم در کنارشان ماندند. اهالی موسیقی با گذاشتن لایو و انتشار آهنگ‌های مختلف سعی کردند حال مردم را خوب نگه دارند.
پیروز ارجمند، مدرس و آهنگساز درمورد وظایف کمیسیون فرهنگی مجلس گفته است: «به نظر می‌رسد مجلس و کمیسیون فرهنگی به‌عنوان اولین کمیسیون تخصصی که وظیفه آن تهیه لوایح و ارجاع به کمیسیون‌های مختلف است، در تمام این ادوار طرحی را مصوب نکرده که در حوزه موسیقی باشد. در سالهای اخیر هیچ طرحی در این حوزه نداریم. بنابراین فکر می‌کنم این نکته بین اهالی فرهنگ و هنر خیلی زمزمه می‌شود که یکی از بخش‌های بی‌دغدغه کمیسیون فرهنگی، موسیقی است. البته جلساتی با مدیران اصناف و برخی هنرمندان برگزار شده است. هیچ‌یک از اینها هم خروجی نداشته است. اگر کمیسیون فرهنگی جدید هم به‌دنبال حل مساله است طبیعتا باید از حضور مشاورانی بهره بگیرد که بتوانند به آنها در تهیه لوایح کمک کنند و حل مشکلات قانونی که الان وجود دارد و بسیاری از قوانین که باید بازنگری شوند و در برخی موارد باید قوانین جدید وضع شود، از کارهای زمین‌مانده است. در موسیقی با یک صنف چند صدهزار نفری در کشور روبه‌رو هستیم. جمعیت مهمی از افراد تاثیرگذار این جامعه در صنف موسیقی هستند و هیچ قوانینی درباره آنها وضع نشده است، حتی سند موسیقی کشور که در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی قرار بود مصوب شود بعد از گذشت حدود 9 سال که در دولت بررسی می‌شود و هنوز نهایی نشده است. این نشان می‌دهد این عزم در نهادهای بالادستی وجود ندارد.
مسائل حوزه موسیقی زیاد است و من به‌عنوان کسی که تاکنون درگیر آن بودم و الان هم به‌نوعی درگیر آن هستم، چه در صنعت و چه در مدیریت بخش هنرمندان، معتقدم در کمیسیون فرهنگی می‌شود کارگروه ویژه‌ای شکل گیرد که اینها را در قالب لوایحی دریافت کند. مرکز پژوهش‌های مجلس در این سال‌ها کارهای خوبی انجام داده، مطالعات خوبی داشته و پیشنهادهای خوبی ارائه داده است. اگر آنها را مدنظر قرار دهند به نظر من خوب است. فکر می‌کنم یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که کمیسیون فرهنگی مجلس دارد، معضل موسیقی است.»
کمیسیون فرهنگی و جلسات یک‌ساله
حالا بعد از بازنگری فعالیت‌های مختلف حوزه فرهنگ، این سوال مطرح است که کمیسیون فرهنگی مجلس در این یک سال و اندی از شروع به فعالیتش چه کارهایی در حوزه فرهنگ انجام داده و چقدر با اهالی فرهنگ و هنر در ارتباط بوده و با مشکلات آنها از نزدیک مواجه شده است.
طبق آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگی برای انجام وظایف محوله در محدوده فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغات صداوسیما و ارتباطات جمعی، تربیت بدنی و جوانان و زنان و خانواده مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود. از خرداد سال 99 که کمیسیون فرهنگی جدید تشکیل شده تا امروز جلسات متعددی در حوزه‌های مختلف داشته‌اند؛ جلساتی که با موضوعاتی مثل «بررسی دلایل کندی اجرای عملیات عمرانی حوزه فرهنگی و هنری، بررسی پیش‌نویس طرح قانون حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی، بررسی اصلاح طرح نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، بررسی کلیات قانون اداره صداوسیما، تولید آثار فاخر سینمایی توسط موسسه تصویرسازان صبح‌صادق، افزایش اعتبارات بودجه فرهنگ و هنر، رسیدگی به مشکلات هنرمندان در خانه تئاتر، طرح جمعیت و تعالی خانواده و جلسه فوق‌العاده کمیسیون فرهنگی برای بررسی نهایی طرح جمعیت» تشکیل شده است.
حال ببینیم برخی جلسات که این کمیسیون با اهالی فرهنگ و هنر داشته‌اند، چه بوده و در آن چه گذشته است؟
جلسه شهریور با حجت‌الاسلام قرائتی
در جلسه سه‌شنبه، 25 شهریورماه سال 99 کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز کشور حضور داشت که انتظارات خود را از کمیسیون مطرح کرد. وی بر ضرورت توجه به فرهنگ معنویت در حوزه تفسیر، تقویت اعتبارات فرهنگی به‌ویژه فرهنگی دینی و تشکیل فراکسیون‌های مهدویت و قرآن و عترت تاکید و همچنین اعلام آمادگی کرد که ظرفیت‌های کارشناسی را در اختیار فراکسیون‌های مرتبط قرار دهند و به نمایندگان یادآور شد که این فراکسیون‌ها در مجلس تشکیل شوند. همچنین پیشنهاد شد که نمایندگان در استان‌های خود عضو ستاد اقامه نماز شوند و به تناسب فرصتی که دارند در نشست‌ها حاضر و اسباب دلگرمی ستادها شوند و همچنین به گره‌گشایی و رفع مشکلات سد راه ترویج فرهنگ اقامه نماز کمک کنند. در این نشست مقرر شد ستاد اقامه نماز کشور سه تا پنج اولویت را متناسب با ماموریت کمیسیون فرهنگی به کمیسیون ارائه دهد و همچنین براساس تقویم زمانی نشست‌های مشترک تداوم یابد. نمایندگان از وی درخواست کردند با توجه به اینکه براساس رهنمود رهبر معظم انقلاب دو رویکرد اصلی مجلس اقتصاد و فرهنگ است، سخنرانی کوتاهی در صحن علنی در مورد ضرورت توجه به مسائل فرهنگی و ارتقای نوع نگاه به عرصه فرهنگ و ترغیب نمایندگان برای توجه به حوزه فرهنگ به‌ویژه کمیسیون فرهنگی داشته باشد.
جلسه با اهالی تئاتر و نتیجه‌ای که به بودجه گره خورد
در نشست 21 دی ماه کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مقرر می‌شود با هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جلسه‌ای در خانه تئاتر تشکیل شود تا مشکلات هنرمندان که خسارات بسیاری از شیوع کرونا دیده‌اند، مورد بررسی قرار گیرد و پس از این جلسه دو روز بعد با حضور برخی اهالی تئاتر جلسه‌ای تشکیل می‌شود اما مهم‌ترین موضوع این است که خروجی این جلسه به جایی نمی‌رسد و مشکلی از اهالی تئاتر حل نمی‌شود.
شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر دلیل حضور و تجمع اعتراضی جامعه تئاتر مقابل مجلس شورای اسلامی را، مکاتبات کم‌نتیجه و بی‌نتیجه با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ریاست‌جمهوری و برخی وزرای سابق اعلام کرد و در این باره گفت: «گروه‌های تئاتری از سوم اسفند 98، جزء اولین مشاغلی بودند که به‌دلیل شیوع کرونا ناچار به تعطیلی اجباری شدند. پس از آن، نامه بعدی مستقیم به ریاست‌جمهوری و رونوشت آن به نوبخت معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه و صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال شد. از آن زمان به ترتیب در ماه‌های مختلف درخواست‌های متعددی برای سایر نهادها و سازمان‌های دولتی ارسال شد. هرچند برای تمامی این نامه‌ها دستور صادر شده و جلسات بسیاری درخصوص پیگیری آنها تشکیل شده اما هیچ نتیجه قابل‌قبولی برای جامعه تئاتر نداشت. بنابراین ناچار شدیم که مطالبات خود را با حضور حدود یک‌هزار و 200 نفر به‌عنوان نماینده از جامعه تئاتری کشور به مجلس شورای اسلامی ارائه بدهیم.»
درنهایت و در پایان این جلسه احسان قاضی‌زاده هاشمی، عضو کمیسیون فرهنگی و تلفیق مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به فصل تخصیص بودجه در مجلس گفته بود: «تمام تلاش خود را برای افزایش بودجه هنرمندان در ردیف حمایت برای تامین اجتماعی و تولید تئاتر انجام می‌دهیم، هرچند تاکنون درخواست و پیگیری از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت مطالبات هنرمندان به مجلس ارائه نشده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای احقاق‌حقوق هنرمندان باید مطالبه‌گر باشد اما این مطالبه‌گری و خواست اساسا انجام نمی‌شود.»
از طرف دیگر روابط‌عمومی خانه تئاتر اعلام می‌کند این سخنان نمایندگان مجلس درحالی مطرح می‌شود که خانه تئاتر پیش از این بارها مطالبات خود را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل هنرهای نمایشی ارائه داده و تاکید داشته برای افزایش بودجه هنرهای نمایشی اقدامی انجام شود.
دیدار با شهریار بهرامی!
کمیسیون فرهنگی مجلس 26 بهمن سال 99 به بررسی برنامه‌های فرهنگی و هنری موسسه تصویرسازان صبح‌صادق پرداخت که با مسئولان و متولیان این موسسه برگزار شد و گزارشی از عملکرد خود درخصوص ساخت فیلم‌های سینمایی، سریال، انیمیشن و پویانمایی و هنرهای تجسمی با محوریت معارف قرآن کریم ارائه دادند.
در سایت کمیسیون فرهنگی در مورد این دیدار آمده است: «این موسسه با محوریت هنرمند عزیز کشورمان آقای شهریار بهرامی توانسته فیلم‌های سینمایی فاخری نظیر مریم مقدس و ملک سلیمان را که با استقبال بسیاری از طرف مخاطبان روبه‌رو شده تولید و عرضه کند و از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی‌شده این موسسه تولید قسمت‌های بعدی فیلم سینمایی ملک سلیمان است. در این نشست قرار شد کمیسیون فرهنگی هم تا جای ممکن این موسسه را به جهت تولید آثار فرهنگی، هنری و محتوایی کمک کند.» نکته عجیب و تاسف‌بر‌انگیز این است گزارشی که از این جلسه در سایت کمیسیون آمده، به غلط شهریار بحرانی کارگردان «مریم مقدس» را شهریار بهرامی عنوان کرده است.
نمایندگانی که جواب تلفن نمی‌دهند
طی یک هفته اخیر برای تهیه این گزارش و گزارش دیگری که در مورد کمیسیون فرهنگی نوشتیم با اعضای این کمیسیون تماس گرفتیم تا از آنها در مورد فعالیت‌های یک‌سال و 6 ماه‌شان بپرسیم؛ اینکه با کدام صنوف فرهنگی جلسه داشتند و در کل چه کارهایی در این مدت انجام داده‌اند اما درنهایت هیچ‌کدام از اعضا جواب ندادند و با این بهانه‌ها که در مسافرت هستیم و تا آخر هفته وقت می‌خواهیم تا سوال‌ها را جواب بدهیم، طفره رفتند. درحالی‌که سوالات ما سخت نیست و تنها گزارش کاری را از اعضای این کمیسیون خواستیم.
وقتی از سمت کمیسیون فرهنگی راه به‌جایی نبردیم فقط به گزارش‌های منتشرشده سایت این کمیسیون اکتفا نکردیم و سراغ سمت دیگر و مهم حوزه فرهنگ و هنر رفتیم؛ سراغ صنوف مختلف فرهنگی رفتیم تا ببینیم در سالهای گذشته و به‌خصوص یک‌سال اخیر، کمیسیون فرهنگی با کدام‌یک از آنها جلساتی داشته‌اند. به نظر می‌رسد فقط بخشی از اهالی تئاتر موفق شده‌اند با اعضای کمیسیون فرهنگی دیدار کنند. این دیدار هم بعد از تجمع اعتراضی تئاتری‌ها مقابل مجلس در دی‌ماه 99 صورت گرفته است. البته در تیرماه این سال هم چندتن از اعضای این کمیسیون در کتابفروشی‌ها حاضر شدند و در بازدید از چند کتابفروشی وعده دادند که حتما در مجلس جلسه‌ای را با حضور ناشران و کتابفروشان خواهند داشت تا حرف‌هایشان را بشنوند اما درنهایت هیچ‌جلسه‌ای تشکیل نشده است. البته این نکته را هم باید یادآوری کنیم که روند اطلاع‌رسانی درخصوص فعالیت‌های اعضای کمیسیون فرهنگی به‌خوبی انجام نمی‌شود. حداقل سایتی باشد که برآیندی از فعالیت‌هایشان را به مخاطبان ارائه کند؛ سایتی که درحال‌حاضر هست آنقدر دیر به‌روزرسانی می‌شود که مخاطب نمی‌تواند متوجه شود بالاخره اعضای این کمیسیون چه کارهایی انجام داده‌اند یا انجام می‌دهند. در شرایطی که نمایندگان کمیسیون فرهنگی نمی‌توانند جواب تلفن بدهند، مطمئنا داشتن یک سایت که به‌روزرسانی می‌شود، می‌تواند روند اطلاع‌رسانی را تسهیل کند.
