تست DNA شناسنامه، کابوس سیستانی‌ها
باوجود گذشت حدود یک قرن از ورود شناسنامه به سیستم اداری ایران، هنوز صد‌ها هزار نفر از مردم استان سیستان و بلوچستان از داشتن هویت و شناسنامه ایرانی محروم هستند.
بحران آب، آلودگی هوا، محرومیت در تمامی ابعاد، بیشترین آمار افراد بدون شناسنامه و بحران‌های امنیتی، عناوینی هستند که هر کدام به تنهایی برای یک استان باعث برهم زده شدن آرامش مردم و دشواری‌های بسیار زیادی می‌شود. حالا در این گوشه سمت راست نقشه کشور عزیزمان، وسیع ترین استان این کشور با همین بحران‌ها نه به صورت جداگانه، بلکه به طور همزمان دست و پنجه نرم می‌کند. پرونده محرومیت و کم توجهی به سیستان و بلوچستان از آن دست پرونده‌هایی است که هم دارای ابعاد گسترده و از حساسیت بالایی برخوردار است.
بحران بی هویتی
هویت یک انسان شاید مهمترین دارایی او برای ادامه حیات است و وقتی این نعمت از یک انسان سلب شود، موجب بروز آسب‌های جدی در اجتماع خواهد شد. بنابر آمار رسمی ثبت احوال استان سیستان و بلوچستان تعداد صد هزار نفر در این استان از داشتن شناسنامه محروم هستند. به گفته منابع محلی این تعداد اعلام شده کم تر از آن چیزی است که در میدان وجود دارد.
با یک نگاه کلی به پرونده‌های موجود در سطح استان و یک پایش در افراد بی شناسنامه به این نتیجه خواهیم رسید که عدم پیگیری افراد فاقد هویت برای گرفتن شناسنامه و این حجم اختلاف بین آمار رسمی و غیر رسمی ناشی از دلایل متعددی است که در ادامه به هر کدام از آن‌ها خواهیم پرداخت.
تست DNA و مصائب آن
مشکل بسیاری از این مردم برای دریافت شناسنامه این است که برخی از زوجین از یک سمت خارجی هستند و این افراد جهت تامین شدن امنیت ملی و منطقه باید از طریق آزمایش DNA ایرانی بودنشان مورد اثبات قرار بگیرد. یکی دیگر از مسائلی که باعث کند شدن فرایند شناسنامه دار کردن افراد در این استان است، مسئله کمبود کیت آزمایش DNA است. قابل توجه است که این استان در سال تنها توان گرفتن ۱۰۰۰ تست را دارد که مابقی یا باید به تهران سفر کنند که عملا با توجه به شرایط اقتصادی و بعد مسافت غیر ممکن به نظر می‌رسد و یا باید قید شناسنامه را بزنند.
مادر ایرانی و پدر خارجی
یکی از مشکلات اساسی هم در فرایند اعطای شناسنامه به فرزندان حاصل ازدواج مادر ایرانی و پدر خارجی است که بنا بر قانون این امر باید تسهیل شود. در همین راستا سیف الله ابوترابی هم گفت: مصوبه اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» ۱۳ خرداد سال جاری ابلاغ شد و لازم الاجراست و ساز و کار اجرایی این قانون به استانداری‌ها ابلاغ شده و ثبت احوال هم جلسات کارشناسی خود را در این خصوص آغاز کرده است.
شورای تامین و بن بست
بعد از اتمام این فرایند و با تایید ثبت احوال مرحله آخر این فرایند تایید شورای تامین است که متشکل از فرماندار، فرمانده سپاه، امام جمعه و ... است. اما مسئله بزرگ و اساسی این است که سال‌ها از آخرین جلسه این شورا جهت حل مشکل بی‌شناسنامه‌ها می‌گذرد و عملا کار اعطای شناسنامه به افراد بی هویتی که آزمایششان هم نشان می‌دهد که ایرانی هستند به مشکل جدی می‌خورد. این سوال به صورت کاملا جدی همچنان مطرح است که به چه دلیل این جلسه برای بحث افزایش حقوق‌ها برگزار می‌شود ولی برای مسئله مهمی مثل بحث افراد بی هویت مدت‌های طولانی است که برگزار نمی‌شود.
طرح‌های خوبی که متوقف شدند
به گفته منابع محلی در استان سیستان و بلوچستان، در گذشته طرحی با عنوان طرح شهید ارجمندی برای حل مشکل افراد بی هویت وجود داشت. این طرح به این شکل بود که گروهی از ثبت احوال روستا به روستا سفر می‌کردند و همانجا افراد بی هویت را شناسایی و اقدام به حل مشکل بسیاری از آنان می‌کردند. سوال بسیار مهم و اساسی این است که چرا این طرح با وجود محاسن بسیار زیادی که برای مردم داشت ادامه پیدا نکرد.
یک راه کار جالب که اتفاقا در گذشته نیز انجام می‌شد و به دلایلی نا معلوم دیگر ادامه پیدا نکرد بحث کارت‌های هویتی موقت است. در گذشته به افرادی که به هر دلیل نتوانسته اند شناسنامه خود را دریافت کنند یک کارت هویت موقت داده می‌شد تا در بازه ای که به دنبال گرفتن شناسنامه است این فرد از خدمات عمومی به علت نداشتن شناسنامه و هویت محروم نماند.
با وجود این موضوع که تنها دو هفته از سفر آیت‌الله رئیسی به استان سیستان و بلوچستان می‌گذرد، و همچنین انتخاب یک استاندار جوان و تازه نفس برای ایین استان، انتظار می‌رود حل این مشکل در صدر اولویت‌های دولت باشد. مسئله هویت مردم این سرزمین مسئله‌ای نیست که بشود آن را حتی یک روز به تأخیر انداخت.
