معضل دولتی: نیروی مازاد ناکارآمد

دکتر قنبری با اشاره به موضوع ساماندهی کارکنان دولت، گفت: به طور سنتی وقتی عبارت ساماندهی نیروی انسانی را می‌شنویم، دو موضوع تعدیل یا تبدیل وضعیت نیروی‌انسانی به ذهن متبادر می‌شود؛ اگرچه برنامه‌های ساماندهی برای نظام اداری انجام می‌شود، اما کمتر از دید سازمانی و بیشتر از دید ذی‌نفعان به موضوع نگاه می‌شود.

وی اظهار داشت: البته امروز بحث ما تعدیل و تبدیل وضعیت نیست؛ بلکه موضوع سومی مطرح است که کمتر به آن توجه شده و آن استفاده کارآمدتر از نیروی‌انسانی موجود در دستگاه‌های اجرایی است. این مورد از دو موضوع تعدیل و تبدیل وضعیت برای مدیریت منابع‌انسانی مهم‌تر است.

رئیس امور آمار، برنامه‌ریزی و تأمین نیروی‌انسانی سازمان اداری و استخدامی کشور بیان داشت: باید ببینیم ما مدیران و متولیان منابع‌انسانی، به لحاظ کمّی و کیفی تا چه اندازه توانسته‌ایم نیروی انسانی مورد نیاز برای تحقق مأموریت‌های دستگاه‌ها و نظام اداری را تأمین کنیم؟، پاسخ این پرسش، میزان موفقیت ما در مدیریت سرمایه‌ انسانی کشور را مشخص می‌کند.

دکتر قنبری با بیان اینکه عوامل مختلفی در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با منابع انسانی دخیل هستند، عنوان کرد: ما در مدیریت منابع انسانی با انسان که پیچیده‌ترین بخش در سازمان‌ها هستند، طرف هستیم و این بزرگترین چالش ماست. ما در تصمیم‌گیری‌ها با احساسات و قوانین مواجه هستیم. که باید هر دو را مدیریت کنیم و گاهی یکی را بر دیگری ترجیح دهیم و این کار سختی است و هر کدام پیامد خاص خود را دارد؛ ما نمی‌توانیم به انسان‌ها نگاه ابزاری داشته باشیم.

 وی اهمیت ترکیب کمّی و کیفی نیروی ‌انسانی را فراتر از رابطه استخدامی آنان با دستگاه‌های اجرایی دانست و تصریح کرد: منظور من این نیست که وضعیت استخدامی نیروی‌ انسانی مهم نیست، بلکه معتقدم وجود نیروی انسانی کیفی، متخصص و کارآمد اهمیت بیشتری دارد.

دکتر قنبری در ادامه در خصوص تبدیل وضعیت‌ نیروی انسانی دستگاه‌ها عنوان کرد: دستگاه‌ها نیروی انسانی مازاد دارند اما نیروی انسانی کیفی به اندازه کافی ندارند و دستگاه‌ها در برابر تبدیل وضعیت‌ها مقاومت می‌کنند، این نیروی انسانی که قرار است تبدیل وضعیت شود تا امروز در دستگاه مشغول به کار بوده است، چرا نمی‌تواند در همان پست یا پستی دیگر تبدیل وضعیت شود، اگر ناکارآمد است قبل از تبدیل وضعیت هم نباید مشغول به کار شود.

وی نظام اداری را در به‌کارگیری نیروی انسانی دچار نوعی رهاشدگی دانست و گفت: به نظر می‌رسد در دستگاه‌های اجرایی از نظر کیفیت نیروهایی که می‌توانستیم در قالب‌های مختلف، به ‌خصوص در قالب شرکتی به کار بگیریم، به شکلی دچار رهاشدگی است، هرچند نمی‌توان گفت فرآیندهای به ‌کارگیری رسمی هم کارآمدی لازم را دارد، همه این‌ موارد ساماندهی را پیچیده‌تر می‌کند.

رئیس امور آمار، برنامه‌ریزی و تأمین نیروی انسانی سازمان اداری و استخدامی کشور یکی از بزرگترین چالش‌های دستگاه‌های اجرایی را انباشتگی نیروی مازادِ ناکارآمد دانست و بیان کرد: وقتی دستگاه‌ها همزمان هم نیروی مازاد و هم کمبود نیرو دارند، دچار نوعی انباشتگی می‌شوند و حل این معضل پیچیده نیازمند سازوکارهایی غیر از سازوکارهای معمول است که در اینجا نقش مدیریت منابع انسانی مهم‎تر می‌شود.

وی افزود: گاهی نه کمبود کیفی نیروی انسانی داریم و نه کمبود کمّی، ولی در توزیع این نیروها درست عمل نکرده‌ایم؛ پیامدهای این توزیع نامناسب هم در کارکردها و وظایف و هم در تقسیمات جغرافیایی مشخص می‌شود. مثلاً یک استان با ازدیاد نیروی انسانی و استانی دیگر با کمبود نیروی انسانی مواجه است. برخی استان‌های کم‌برخوردار نیز به محل تزریق نیروی انسانی تبدیل می‌شوند؛ به طور مثال نیرویی در یک دستگاه اجرایی استانی کم‌برخوردار جذب می‌شود و از زمان جذب به فکر بازگشت به مرکز است. البته امیدواریم با امتیاز بومی‌گزینی این مشکل را به مرور رفع کنیم، از دستگاه‌های اجرایی هم می‌خواهیم نیروها را به ‌راحتی از مناطق محروم به مناطق دیگر منتقل نکنند.

دکتر قنبری تعداد کارکنانی که اطلاعاتشان در سامانه پاکنا ثبت شده است را ۲ میلیون و ۹۵ هزار و ۹۳۱ نفر عنوان کرد و اظهار داشت: اطلاعات تقریباً ۱۰۰هزار نفر ثبت نشده است، از دستگاه‌های اجرایی می‌خواهیم اطلاعات کارکنان رسمی‌، رسمی ‌آزمایشی، پیمانی، کارگری، کارمعین و بازنشستگان خود را در سامانه پاکنا ثبت کنند.