کسی از موضع دقیق مقامات درباره بیت کوین خبر دارد⁉️
مدیریت آنالوگ دولتی‌ها بر ارزهای دیجیتال
کسی از موضع دقیق و سیاست اجرایی مسئولان درباره «بیت‌کوین» خبر دارد؟ وزیر ارتباطات از آن استقبال می‌کند اما بانک مرکزی آن را غیرقانونی می‌داند
تعطیلی بزرگ‌ترین مزرعه استخراج ارز دیجیتال در کشور آخرین خبری است که حین نگارش این خطوط در ارتباط با ارز دیجیتال منتشر شده است، اینکه قید تاکنون آورده شده، یعنی ممکن است تا موعد چاپ و خوانده شدن این گزارش چندین و چند خبر دیگر در ارتباط با مساله ارز دیجیتال منتشر شود و این یعنی مساله ارز دیجیتال و مشخصا بیت‌کوین، مساله فراگیری است و نمی‌شود از آن چشم‌پوشی کرد. سوای این خبر تعطیلی، اخبار استخراج بیت‌کوین در صداوسیما، در مدارس و مزارع مختلف در اقصی‌نقاط کشور هم همگی نشان از لزوم پرداخت به این موضوع است؛ موضوعی که به نظر نگارنده، همه از وجود آن مطلعند، تقریبا همه درباره آن اظهارنظر می‌کنند اما متاسفانه فقط معدودی آن را می‌شناسند و این یعنی دوباره خطر مواجهه نادرست با یک پدیده نوظهور جامعه را تهدید می‌کند. برای بهتر روشن شدن موضوع ابتدا به چند نقل‌قول و اظهارنظر در ماه‌ها و روزهای اخیر از سوی مقامات مختلف درباره ارزهای دیجیتالی و مشخصا بیت‌کوین اشاره می‌کنم.
لزوم صدور پروانه قانونی برای استخراج‌کنندگان ارز دیجیتال
محمد‌جواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که به دفعات در ارتباط با ارزهای دیجیتالی واکنش داشته است، در آخرین اظهارنظر خود در این باره چند روز پیش گفت: «استخراج رمز ارز امروز پدیده‌ای رایج در دنیاست. برق ایران برای کسانی که به دنبال استخراج رمز ارز هستند بسیار جذاب است، این در شرایطی است که برای تولید برق باید حجم زیادی از آب پشت‌سدها که حق مردم و کشاورزان است را مصرف کنیم. اینکه در نیروگاه برق را تولید کنیم و هزینه زیادی را برای انتقال آن پرداخت کنیم، بخشی از آن هم در شبکه توزیع اتلاف شود و درنهایت به دست کسانی که می‌خواهند در زمینه استخراج ارز کار کنند برسد هزینه‌های ما را بالا می‌برد، بنابراین نیاز است مزرعه‌های ویژه‌ای در نزدیکی نیروگاه‌ها برای این کار در نظر گرفته شود. باید به فعالان این بخش پروانه فعالیت قانونی داده شود و امتیازاتی برای آنها در نظر گرفته شود تا آنها بتوانند فعالیت‌شان را به صورت قانونی انجام دهند. ارزیابی وزارت نیرو این است که 700 مگاوات برق کشور درحال حاضر برای استخراج رمز ارز استفاده می‌شود. این وضعیت در مرحله اول حقوق عامه مردم را تضییع می‌کند، چون از منابع گازی و آبی که اموال همه مردم است برای تولید برق استفاده می‌شود.»
قانونی برای استخراج ارز دیجیتال نداریم
ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی درباره گستردگی تولید ارزهای مجازی (بیت‌کوین) در کشور، گفته است: «طرحی برای قانونمند کردن این موضوع با استفاده از نظرات دستگاه‌های مربوطه ازجمله بانک مرکزی، وزارت نیرو، سازمان بورس و... آماده و در کمیسیون اقتصادی دولت تصویب شد ولی هنوز در هیات‌دولت مورد بررسی قرار نگرفته است. قانونی برای فعالیت ماینینگ در کشور نداریم و به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم آنچه هم‌اکنون توسط عده‌ای از مردم انجام می‌شود، خلاف قانون است، چون قانونی وجود ندارد که با آن مغایرت داشته باشد. اکثر دستگاه‌ها به روش غیرقانونی و قاچاق وارد کشور شده‌اند و ابهام مهمی که در این حوزه وجود دارد این است که عمل ماینینگ توسط اموال قاچاق صورت می‌گیرد. سودآوری تولید ارز مجازی به حدی وسوسه‌کننده است که تعداد زیادی از واحدهای تولیدی، تولید را کنار گذاشته و درحال تولید رمز ارز هستند.»
استخراج‌کنندگان چینی ارز دیجیتال در ایران
طبق اخبار موجود هزینه برق تولید بیت‌کوین در خاک چین، در فصل تابستان 2.5 برابر بیشتر از ایران و در فصل زمستان 6.6 برابر ایران است. سایت معتبر 8btc در گزارشی مفصل آورده است: «از اواخر سال ۲۰۱۸، کشور ثروتمند خاورمیانه، ایران، به نقطه‌عطفی برای استخراج بیت‌کوین برای چینی‌ها تبدیل شده است. به دلیل پایین بودن قیمت برق این کشور روزانه شمار ماینرهای بیت‌کوین افزایش می‌یابد. بنابر آنچه این سایت از قول محققان اعلام کرده است؛ هر کیلووات ساعت‌برق در ایران با قیمت ناچیز 0.006 دلار به فروش می‌رسد، درحالی که هزینه برق ارائه‌شده در منطقه جنوب‌غربی چین معمولا در طول فصل تابستان به حدود 0.1 یوآن (0.015 دلار) در هر کیلووات ساعت می‌رسد و در فصل زمستان نیز تا 0.04 دلار در هر کیلووات ساعت افزایش می‌یابد. با وجود مقرون به‌صرفه بودن استخراج بیت‌کوین در ایران، اما خطر ماینرهایی که در مرز بازداشت و دستگاه‌هایشان مصادره شده‌اند، بسیار بالاست، به‌طوری که شنیده شده گمرک ایران تاکنون دست‌کم 40.000 انبار پردازنده را از مدل‌های متنوع ضبط کرده است.» البته آذری‌جهرمی هم در ارتباط با حضور چینی‌ها در ایران برای استخراج ارز دیجیتال واکنش نشان داد و گفت: «به صورت مستند مدرکی از فعالیت چینی‌ها در ایران وجود ندارد اما من هم به صورت شفاهی این موضوع را شنیده‌ام.»
تعیین نرخ برق صادراتی برای استخراج‌کنندگان ارز دیجیتال
همایون حائری، معاون امور برق و انرژی وزیر نیرو هم در ارتباط با استخراج بیت‌کوین گفته بود: «روند رو به رشد راه‌اندازی واحدهای استخراج ارز دیجیتال، به‌گونه‌ای است که در برخی مراکز برخوردار از تعرفه برق رایگان مانند مدارس نیز شاهد استخراج بیت‌کوین هستیم. برای استخراج هر بیت‌کوین ۷۲مگاوات ساعت‌برق مصرف می‌شود که اگر ادامه پیدا کند باید تا حدود ۲۵۰ مگاوات از توان تولید خود را صرف تامین برق این واحدها کنیم. اگر این رشد مصرف ادامه پیدا کند، وزارت نیرو ناگزیر به ایجاد تعرفه صادراتی برق، برای استخراج‌کنندگان بیت‌کوین خواهد بود. نرخ در نظر گرفته‌شده برای این بخش، همان نرخ صادراتی برق است و با تصویب آن هر واحدی اعم از کشاورزی، دامداری، اداری و حتی مدارس که مشخص شود در حال استخراج بیت‌کوین هستند، باید با این نرخ هزینه برق مصرفی را بپردازند.»
استخراج ارز دیجیتال راهی برای دورزدن تحریم‌ها؟!
روزنامه نیویورک‌تایمز آمریکا در دهم بهمن ۱۳۹۷ گزارشی از توسعه مزرعه‌های استخراج بیت‌کوین در ایران منتشر کرد که در آن عنوان کرد یکی از راه‌های مقابله با تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا برای ایران، استفاده از ارزهای دیجیتالی و توسعه مزرعه‌های استخراج بیت‌کوین است. در ادامه گزارش آمده بود: «مزیت این روش برای ایران این است که پیدا کردن رد نقل و انتقالات مالی در این شبکه ارز دیجیتالی به سادگی میسر نیست و وزارت خزانه‌داری آمریکا به راحتی نمی‌تواند از نقل و انتقالات بین‌المللی - مالی ایران در این بخش جلوگیری کند. هرچند وزارت خزانه‌داری آمریکا پیش‌تر به شرکت‌های خارجی بابت همکاری با ایران در این حوزه هشدار داده است.»
هرکسی وارد این حوزه می‌شود باید ریسک نوسانات قیمت و ریسک قانونی را در نظر بگیرد
در اطلاعیه بانک مرکزی در این رابطه آمده است: «در جلسه سی‌ام شورای عالی مبارزه با پولشویی در تاریخ 9 دی ماه 1396، به کارگیری ابزار بیت‌کوین (Bit Coin) و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع اعلام شد. از آنجایی که انواع ارزهای مجازی از این قابلیت برخوردار هستند که به ابزاری برای پولشویی و تامین مالی تروریسم و به‌طور کل، جابه‌جایی منابع پولی مجرمان بدل شوند، حوزه نظارت بانک مرکزی برای پیشگیری از وقوع جرائم از طریق ارزهای مجازی، موضوع ممنوعیت به کارگیری ارزهای مجازی را به بانک‌ها ابلاغ کرده است. از این‌رو، با توجه به اهمیت موضوع، تمام شعب و واحدهای تابعه بانک‌ها و موسسات اعتباری و صرافی‌ها باید از انجام هر گونه خرید و فروش ارزهای مذکور یا انجام هرگونه اقدامی که به تسهیل یا ترویج ارزهای یاد‌شده بینجامد، به‌طور جد اجتناب کنند. همچنین لازم به ذکر است با متخلفان، برابر قوانین و مقررات مربوطه برخورد خواهد شد.» ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی هم به موضوع استخراج بیت‌کوین در ایران اشاره کرد و گفت: «درباره تولید بیت‌کوین موضوع به دولت محول شده است. اما خرید و فروش آن در داخل کشور با توجه به مصوبه شورای عالی مبارزه با پولشویی ممنوع است. درنتیجه مردم نباید وارد این حوزه شوند. نوسان قیمت بیت‌کوین بسیار زیاد است ضمن آنکه این ارزها ریسک قانونی هم دارند. بنابراین توصیه اکید می‌کنیم مردم وارد این بازی نشوند. هر کسی وارد این حوزه می‌شود باید ریسک نوسانات قیمت و ریسک قانونی را در نظر بگیرد.»
افتتاح ساختمان استخراج ارز دیجیتال توسط وزیر ارتباطات
قانونی‌بودن یا نبودن استخراج بیت‌کوین در ایران، ریسک و عدم‌اعتماد عمومی به آن در برابر جذابیت‌ها و درآمدهایی که اعلام می‌شود، واکنش‌ها و بگیر و ببندهای قضایی و ورود قاچاق دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین و هزار و یک مساله و موضوع دیگر باعث شده است دسته‌بندی‌های خاصی در برابر رجوع یا عدم‌رجوع به استخراج بیت‌کوین شکل بگیرد؛ دسته‌ای که اطلاعات کافی و زیادی از پیچیدگی‌های این موضوع دارند و بی‌توجه به حواشی موجود به صورت چراغ‌خاموش و گاه حتی به صورت علنی درحال استخراج بیت‌کوین هستند، دسته دوم هم افرادی هستند که تحت‌تاثیر واکنش‌های مسئولان و اظهارات مختلف عدم‌استفاده از آن را به استفاده‌اش ترجیح می‌دهند و مغلوب وسوسه‌های دلالان و فروشندگان دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال یا به قولی ماینرها نمی‌شوند. با این تفاسیر دو سال پیش با یک افتتاح رسمی توسط وزیر ارتباطات، شبهات پیرامون استخراج ارز دیجیتال تشدید شد. آذری‌جهرمی دی ۹۶ در سفر به البرز مرکز تجارت بین‌الملل منطقه ویژه اقتصادی پیام را افتتاح رسمی کرد؛ جایی که یکی از هشت شرکت دانش‌بنیانی که کلنگ ایجاد ساختمان آنها به زمین خورد در زمینه استخراج بیت‌کوین فعالیت می‌کند. شرکت مهندسی برهان نوآوران آینده (سهامی خاص) با نام اختصاری مبنـا در صفحه‌ای درباره خود نوشته است: «شرکت مبنا همچنین موفق به راه‌اندازی فارم تخصصی استخراج رمز ارزها در مقیاس بزرگ (سوله‌های 840 متر مکعبی) در منطقه ویژه اقتصادی پیام شده است. توانایی اجاره توان پردازشی با قیمت رقابتی، نگهداری و تعمیرات ماینر از مزایای رقابتی شرکت مبناست.» حالا ممنوعیت استفاده از ماینرها جدی است یا به قول دلالان این حوزه، دولت درصدد انحصاری کردن بهره‌برداری از ماینرها و استخراج ارز دیجیتالی است؟»
ارز دیجیتال چیست؟
راستش را بخواهید حس می‌کنم هنوز خیلی‌ها نمی‌دانند دقیقا ارز دیجیتال و مشخصا بیت‌کوین چیست، یعنی اگر هم از آن استفاده می‌کنند و درآمد دارند، نمی‌توانند طوری توضیح بدهند که از خود کارشناسان تا راننده تاکسی و کشاورز داخل روستا و من روزنامه‌نگار راحت متوجه آن شویم، این یعنی آن چیزی که در ابتدای گزارش به آن اشاره کردم و نوشتم. به هر طریق راه فراری هم نیست و ناگزیر باید از چیستی ارز دیجیتال نوشت، کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال به یک سیستم انتقال‌وجه الکترونیک گفته می‌شود که برای تایید تراکنش‌ها و تشکیل واحدهای جدید، متکی به بانک‌های مرکزی نبوده و نیازی به شخص ثالث ندارند. در عوض در سیستم ارزهای دیجیتال تراکنش‌ها در یک دفتر کل توزیع‌شده به نام بلاکچین ثبت و رمزنگاری می‌شوند و این موضوع امکان پرداخت‌های مستقیم و همتا به همتا را فراهم می‌کند. این یکی از هزاران تعریف موجود در اینترنت در ارتباط با ارز دیجیتال است. پول مجازی یا همان ارز دیجیتال به دو دسته کلی قابل‌تبدیل و غیرقابل تبدیل به پول فیزیکی تقسیم می‌شود که غیرقابل تبدیل‌ها شبیه همان سکه‌هایی است که در بازی‌ها و در مراحل مختلف بازی‌های رایانه‌ای و... به آنها دسترسی داریم و در بستر همان بازی قابلیت استفاده دارند و قابل‌تبدیل‌ها هم آن دسته از ارزهای دیجیتالی‌اند که به پول کاغذی و اسکناس قابل‌تبدیل هستند. این پول مجازی قابل‌تبدیل خود به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شود که در حالت متمرکز انتشار و کنترل ارز توسط یک نهاد مرکزی صورت می‌گیرد، مثل وب‌مانی و در مقابل، ارز دیجیتالی قابل‌تبدیل غیرمتمرکز شامل انتشار و کنترل پول فارغ از کنترل و مدیریت نهاد مرکزی می‌شود و توسط تمام افراد موجود در شبکه با به کارگیری علم رمزنگاری مدیریت می‌شود. این پروسه رمزنگاری هم برای رفع شبهه نظارت و در مقابل ایجاد اعتماد است. در این فرآیند افراد برای ارسال وجوه باید از یک رمز خصوصی و یک رمز عمومی استفاده کنند. بیت‌کوین، اتریوم و ریپل به ترتیب سه ارز دیجیتالی محبوب در دنیا هستند.
اما به زبان ساده بیت‌کوین چیست؟
از تعاریف نتی و نقلی و انتزاعی و پیچیده که بگذریم، علی خان‌بیگی، کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال درباره درآمدزایی از ارزهای دیجیتالی و مشخصا بیت‌کوین به «فرهیختگان» گفت: «در ارتباط با درآمدزایی از ارز دیجیتالی و بیت‌کوین باید بگویم ابتدا یک تقسیم‌بندی کلی وجود دارد، یک درآمدزایی تجاری و یکی هم درآمدزایی از ماینینگ یا همان استخراج. در دسته اول یعنی تجاری شما همچون بورس نمودارهای تغییر قیمتی ارزش بیت‌کوین را بررسی می‌کنید و بعد به خرید و فروش بیت‌کوین می‌پردازید و سود می‌کنید. اما در ارتباط با ماینینگ شما یک مشاور املاکی را تصور کنید که دو نفر، خریدار و فروشنده برای معامله به آن مراجعه می‌کنند، بعد از معامله هم درصدی را به‌عنوان کارمزد به مشاور املاک می‌دهند. این دقیقا اتفاقی است که در پروسه ماینینگ رخ می‌دهد. دو نفر مبادله و تراکنشی را انجام می‌دهند و دستگاه ماینر شما این پروسه را انجام می‌دهد و درصدش را می‌گیرد. این درصد بسته به قدرت و تعداد و... ماینرهای شما کم و زیاد می‌شود. در پایان این درآمد شما به حدی می‌رسد، مثلا یک بیت‌کوین، بعد شما می‌خواهید این را به ریال و پول کاغذی تبدیل کنید، این یک بیت‌کوین که مثلا هشت‌هزار دلار ارزش دارد را به صرافی‌های مجازی که وجود دارند، می‌دهید و آنها به قول معروف آن را چنج می‌کنند و معادل ریالی هشت‌هزار دلار را به حساب شما واریز می‌کنند.»
فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از ارز دیجیتال
اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پژوهشی تحت‌عنوان «مقدمه‌ای بر تنظیم‌گری رمزینه ارزها در اقتصاد ایران» انجام داده و منتشر کرده که در آن به مزیت‌ها و چالش‌های ارزهای دیجیتالی اشاره شده است. دوباره با تاکید بر این نکته که هنوز زوایای بسیاری از این مساله پیچیده در کشور پنهان مانده است و هیچ نهادی به صورت مشخص آن را تعریف و مشخص نکرده است، این پژوهش تنها راه اطلاع از مزیت‌ها و تهدیدهای ارزهای دیجیتالی تا امروز است. در ارتباط با چالش‌های ارزهای دیجیتالی نگارنده پژوهش آورده است که نوسانات قیمتی و عدم‌ثبات، فقدان قوانین و مقررات مشخص، تهدید اقتصاد واقعی، مشخص نبودن هویت فرستنده و گیرنده (تشدید اقدامات مجرمانه در این بستر و کورشدن امکان پیگیری)، تضعیف بانک مرکزی و نهادهای واسط، امکان فرار مالیاتی، پولشویی و گسترش غیررسمی اقتصاد، بروز مشکلات امنیتی، مشکل وراثت، چالش فقهی، ابهام در ماهیت رمزینه ارزها، عدم‌حفظ ارزش، برگشت‌ناپذیری وجه (اگر وجهی به اشتباه برای شخصی دیگر واریز شود امکان برگشت آن وجود ندارد)، فقدان مستند قانونی (یعنی برای مثال اگر از فروشگاهی با این ارز خرید شد و فروشگاه کالا را نفرستاد، مدرکی برای ارائه وجود ندارد)، تامین مالی گروه‌های تروریستی (به دلیل سازوکار پنهان تراکنش‌ها)، نقد‌شوندگی پایین در اقتصاد ایران، ناآشنایی عموم با ارزهای دیجیتالی، زمان بالای تایید تراکنش‌ها برای مبادلات داخلی، خروج ارز از کشور، مصرف بالای انرژی، شکنندگی بالای قیمت این ارزها و... به‌عنوان چالش‌ها و ریسک استفاده و بهره‌برداری از ارزهای دیجیتالی مطرح است. در مقابل اینها، آزادی در پرداخت و دسترسی بین‌المللی، هزینه عملیاتی پایین، سرعت بالا در نقل و انتقالات بین‌المللی، عدم‌خلق پول بی‌رویه در اقتصاد و کنترل تورم، استفاده از این ارزها در شرایط تحریمی، ناتوانی دولت‌ها در مصادره و بلوکه‌کردن آن، کاهش قدرت تحریم دلاری آمریکا، تسهیل در جهانی‌شدن کسب‌وکارهای داخلی، عدم‌امکان جعل رمزینه ارزها، امکان افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و... هم به‌عنوان مزایای بهره‌برداری از ارزهای دیجیتالی عنوان می‌شود.
حالا که از مزیت‌ها و چالش‌ها و مشکلات ارزهای دیجیتالی نوشتیم و با توجه به اینکه هنوز از ورود این ارزها به داخل کشور چیزی نمی‌گذرد و اطلاع درست و دقیقی هم از آنها وجود ندارد، تجربه سایر کشورها در مواجهه با این ارزها می‌تواند راهگشا باشد. به صورت کلی دو رویکرد در مواجهه با ارزهای دیجیتالی در دولت‌های مختلف وجود دارد، یکی رویکرد مثبت و حمایتی و تنظیم‌گرایانه، یکی هم رویکرد منفی و بازدارنده. طبق اطلاعات موجود در رسانه‌ها و... دولت‌های آمریکا، کانادا، ژاپن، نیوزیلند، امارات، کره‌جنوبی، انگلیس، استرالیا، سنگاپور، تایلند، مکزیک، قرقیزستان، ویتنام، روسیه، هند، چین و استونی و... به طرق و سیاست‌های مختلف رویکرد نسبتا مثبتی به ارزهای دیجیتالی داشته‌اند و در مقابل برخی کشورهای آمریکای جنوبی ازجمله بولیوی و اکوادور، برخی کشورهای خاورمیانه همچون لبنان و اردن، عربستان، الجزایر، اندونزی، پاکستان و... رویکرد منفی و بازدارنده‌ای به مساله ارزهای دیجیتالی نشان داده‌اند.
بیت‌کوین، فرصتی که می‌تواند به تهدید تبدیل شود
رضا قربانی، رئیس هیات‌مدیره راه پرداخت و سخنران همایش‌های مختلف درباره بیت‌کوین یکی از افرادی است که در ارتباط با ارزهای دیجیتالی اظهارات متعددی دارد، او درباره بیت‌کوین در رسانه‌ها گفته بود: «پشتوانه بیت‌کوین آدم‌هایی هستند که از آن استفاده می‌کنند. اساس این سیستم بر بی‌اعتمادی است. در شرایطی که به هیچ‌کس اعتمادی نیست، این فضای شفاف به وجود آمده و تمام تراکنش‌های آن شفاف است. شما فقط می‌توانید بدون اینکه شناسایی شوید، تراکنش انجام دهید. قدرت این پول را خلافکارها فهمیدند و از آن استفاده کردند. به همین دلیل بعضی‌ها فکر می‌کنند بیت‌کوین برای کارهای خلاف استفاده می‌شود. بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده است که همه چیز در آن شفاف است.» قربانی در این‌باره به «فرهیختگان» گفت: «درمجموع وجود بیت‌کوین در ایران را فرصت می‌دانم، چیزی شبیه دلار و یورو است با این تفاوت که واسطه‌ای وجود ندارد و در فضایی دیگر است و... اما همین را هم می‌توانیم به تهدید تبدیل کنیم. کسانی که در ایران در این حوزه فعالیت دارند، هیچ‌کدام مخالف قانونگذاری در این حوزه نیستند ولی باید توجه داشته باشیم این پدیده بسیار پیچیده است و قانون از آن بسیار عقب است و تا بخواهد ابعاد مختلف آن را بررسی کند، زمان بسیاری می‌گذرد و ما هم نباید انتظار داشته باشیم خیلی سریع قانون ایجاد شود. نکته دیگر این ماجرا ذیل عدم‌آگاهی است، خیلی‌ها به‌خاطر عدم‌آگاهی واکنش‌های صفر و صدی نشان می‌دهند و بدون اطلاع دقیق بیت‌کوین و ارز دیجیتالی را به‌عنوان یک تهدید و پدیده خطرناک معرفی می‌کنند؛ این فضا خواه و ناخواه به وجود آمده است. درباره دورزدن تحریم‌ها و اینکه بیت‌کوین کمک به این ماجرا می‌کند باید بگویم اگر غرض بهره‌برداری دولتی است باید بگویم خیر دولت سازوکارهای مشخصی دارد و نمی‌تواند از این بستر برای دور زدن تحریم استفاده کند، اما برای یک‌سری از تجار که می‌خواهند با دنیا کار کنند این فضای خوبی است، خصوصا وقتی دسترسی به سیستم‌های انتقال پول بین‌المللی نداریم. وقتی دولتی با ما کار نمی‌کند و در فهرست تحریم‌هاست، دیگر تراکنشی وجود ندارد که بخواهیم از این فضا استفاده کنیم. کم‌کاری ساختارهای دولتی و بی‌توجهی آنها وضعیت فعلی در مواجهه با بیت‌کوین و ارز دیجیتالی را به وجود آورده است. از نظر من بیت‌کوین طلای دنیای مجازی است و همانطور که روزی از طلا و نقره برای مبادلات استفاده می‌شد، حالا می‌توان از بیت‌کوین این استفاده را کرد.»
دلالان حتی در حوزه ارز دیجیتال هم ورود کردند!
دلالان ماینرها یا همان دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین، یکی از اصلی‌ترین اجزای چرخه درآمد از ارزهای مجازی حداقل در ایران هستند. همانطور که گفتیم و گمرک هم اعلام کرده است، گویا تا به حال دستگاه ماینر و استخراج‌کننده ارز دیجیتال بیت‌کوین، از طریق مبادی قانونی وارد نشده است. رضا سعیدی، سرپرست دفتر واردات و مناطق آزاد و ویژه گمرک در رابطه با موضوع واردات دستگاه‌های ماینر تولید‌کننده ارز دیجیتال گفت: «اصل موضوع به نحوه ثبت سفارش این کالا بازمی‌گردد، تاکنون کالایی تحت‌عنوان ماینر از گمرکات ترخیص نشده است. حتی درصورتی که ثبت سفارش بیت‌‌ماینرها اصلاح شود بانک مرکزی نیز به‌عنوان متولی اصلی این دستگاه‌ها باید برای ترخیص کالا نظر دهد. براساس مصوبه هیات وزیران، مناطق آزاد و ویژه تابع قوانین خاص هستند، بدون ثبت سفارش امکان ورود ماینرهای تولید ارز مجازی وجود دارد. با این وصف آنچه مشخص است این است که ماینرهای موجود در مزارع استخراج بیت‌کوین، منازل و سازمان‌ها، قاچاق است و این را هم در گفت‌وگو با یکی از فروشندگان ماینرها و هم در گفت‌وگو با دلالان تصدیق کردیم.» حمید، مدتی است در حوزه فروش ماینرها دلالی می‌کند. او به «فرهیختگان» در ارتباط با فضای این کار و استقبال مردم از ماینرها گفت: «اوایل به دلیل اینکه اکثر مردم با چیزی به نام بیت‌کوین و دستگاه ماینر آشنا نبودند، خرید و فروش این دستگاه خیلی کم بود و افرادی هم که دنبال استخراج بیت‌کوین بودند، بیشتر سراغ دستگاه‌های دست‌ساز می‌رفتند. تا اینکه یک روز یکی از دوستانم که ماینر می‌ساخت، با من تماس گرفت و پیشنهاد همکاری داد. ابتدای کار از سرمایه‌گذاری روی این دستگاه می‌ترسیدم. بیشتر ماینرهای دست‌ساز بازدهی مثبت نداشت و حالا این دستگاه‌های ماینر هم مثل یک هندوانه در بسته بود. با این حال دوستم نظرم را جلب کرد و با سرمایه‌گذاری مشترک، 20 دستگاه ماینر خریدیم. فروش آن دستگاه‌ها چیزی بیشتر از 6 ماه زمان برد. بیشتر مشتریان دنبال چیزی مثل ضمانت کارکرد یا تضمین سوددهی بودند و خیلی‌ها هم فکر می‌کردند این کار از اساس کلاهبرداری است. آن زمان به دلیل مدت خواب بالا و نبود آشنایی کافی در جامعه، حاشیه سود فروش دستگاه‌ها خیلی پایین بود. اما به مرور زمان و با افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش ریال، تمایل مردم به کسب درآمد به واحدی غیر از ریال بیشتر شد. صحبت‌هایی هم درباره ورود تلگرام به عرضه ارز دیجیتال شده بود که باعث شد مردم بیشتری با واژه ارز دیجیتال و کارکرد آن آشنا شوند. خب همین قضیه باعث شد مشتریان خانگی بیشتر شوند و حداقل برای کسب تجربه هم که شده یک یا دو دستگاه خریداری کنند. این دستگاه مدل‌های مختلفی دارد که با توجه به برق مصرفی، بازدهی‌های متفاوتی دارد. خب در ایران به‌خصوص به خاطر کاهش ارزش پول درآمد‌ها نسبت به سایر کشورها پایین‌تر است و درنتیجه هزینه برق مصرفی هم به نسبت نرخ دلار، رقم بالایی نیست. به خاطر همین برخی دستگاه‌هایی که شاید در بقیه کشورها سوددهی نداشته باشند، در ایران هم قیمت پایینی داشته و هم سوددهی نسبتا خوبی دارند. اکثر مشتری‌ها اول یک دستگاه می‌خرند و بعد از اینکه کارکرد دستگاه را از نزدیک دیدند، برای خرید دستگاه‌های بیشتر اقدام می‌کنند. مشتریان عمده هم اکثرا کسانی هستند که با علم و آگاهی کامل و البته سرمایه زیاد وارد کار می‌شوند. آنها معمولا در شهرستان‌ها فعالیت می‌کنند و به اصطلاح فارم یا مزرعه دارند که البته بیشترشان برای کسب سود بیشتر به دنبال برق‌کشی غیرقانونی و کاهش هزینه برق هستند. به خاطر افزایش قیمتی که این دستگاه‌ها در چند ماه اخیر داشته‌اند، مشتریان خانگی تعدادشان کمتر از قبل شده است اما هنوز خریداران عمده مشغول کار هستند. الان دیگر مانند سال‌های پیش نیست. دست در این کار زیاد شده و حاشیه سود هم به‌شدت پایین آمده است و دیگر خرید و فروش یک یا دو دستگاه سود آنچنانی ندارد. اما خب هنوز هم در کنار شغل و زندگی اصلی خودم، مشغول این کار هستم و تا روزی که مشتری باشد، خرید و فروش ماینر را به صورت محدود انجام می‌دهم.»
وزارت ارتباطات شبهات را رفع کند
با همه آنچه گفته شد، غرض ابتدا معرفی ماجرای پیچیده ارزهای دیجیتالی و بعد مطالبه از نهادها و سازمان‌های متولی است. بخش معرفی را در حد فهم و وسع پیش بردیم اما در سطح مطالبه باید انتقاد تند و جدی را متوجه وزارت ارتباطات دانست. تناقض در واکنش‌ها و اظهارات، اظهارنظرهای صفر و صدی، اظهارات غیرکارشناسی و عدم‌تبیین صحیح واقعیت ارزهای دیجیتالی و... باعث شده است تا هرکس به حد وسع و توانش در مقام کارشناسی بنشیند و عده‌ای را به این فضا دعوت و عده‌ای دیگر را از آن دور کند. مردم ما خاطره خوشی از این نوع واکنش‌های خاکستری و باری به هرجهت ندارند و در حوزه‌ها و موضوعات مختلف ازجمله موسسات مالی و... ضربات جبران ناپذیری خورده‌اند. پس حداقل انتظاری که می‌رود این است که آذری‌جهرمی لابه‌لای توئیترگردی‌ها و نگارش‌های توئیتری‌اش، اشاره‌ای به این پدیده و وضعیت و آینده و حتی تعریف آن بکند تا جامعه از بلاتکلیفی خارج شود، از آن سو سایر نهادهای متولی هم به سرعت در منع یا تایید آن تصمیم‌گیری کنند تا عاقبت آن نشود که عده‌ای از مردم از سر ناآگاهی متضرر شوند.
روزنامه فرهیختگان
