مکانیسم باج گیری!

نسیم آنلاین ؛ علیرضا فقیهی راد: در حالی به ۱۸ اردیبهشت ماه ۹۹ یعنی دوسالگی خروج رسمی آمریکا از برجام، بازگشت تمامی تحریم ها و افزودن بی سابقه ترین تحریم ها علیه ایران نزدیک می شویم، که بعضی از اخبار حکایت از آن دارد که مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا ادعا دارد آمریکا می تواند از مکانیسم حل اختلاف گنجانده شده در برجام موسوم به مکانیسم ماشه استفاده کند تا به زعم خود مانع از لغو تحریم تسلیحاتی ایران براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بشود.

براساس بند ۵ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که برجام به عنوان سند پیوست آن صادر شد، ایران تا پنج سال از خرید تسلیحات متعارف از سایر کشورها منع شد. این بند از قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷مهر ۹۹) منقضی خواهد شد و از این تاریخ به بعد ممنوعیت فروش تسلیحات متعارف به ایران برداشته خواهد شد.

هرچند پیش از این آمریکایی ها از انقضای تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر ۲۰۲۰ ابراز نگرانی کرده بودند، اما اکنون و بطور خاص بعد از پرتاب موفقیت آمیز ماهواره نظامی نور توسط نیروی هواوفضا سپاه پاسداران آن هم در شرایط تحریمی، بیش از گذشته به تکاپو افتاده اند تا به نحوی مانع از لغو تحریم های تسلیحاتی علیه ایران بشوند و البته این اهرم فشار را برای تن دادن ایران به مذاکره ای مجدد و برجامی جدید با ترامپ وادار کنند.

همین امر بود که مایک پمپئو اخیرا در بیانیه ای گفت : «کشور پیشتاز جهان در حماییت از تروریسم و ضد یهود نباید اجازه خرید و فروش سلاح های متعارف را داشته باشد.» نیویورک تایمز در گزارشی از نقشه جدید مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا علیه ایران خبر داده و گفت: پمپئو به دنبال عذر و بهانه‌ای قانونی است که با اتکا به آن، دولت واشنگتن را همچنان یکی از طرفین برجام جا بزند آن هم با این نیت که به عنوان ذی نفع، شورای امنیت سازمان ملل را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، تحت فشار قرار دهد .

نیویورک تایمز در ادامه اضافه کرد، پمپئو برای تحقق این مساله طرحی را تدوین کرده است که با مخالفت متحدان اروپایی واشنگتن روبرو خواهد شد و طبق آن آمریکا ذاتا یکی از مشارکت کنندگان در برجام تلقی خواهد شد و هدف آن استفاده از تهدید مکانیسم ماشه است که می‌تواند همه تحریمهای قبل از امضای برجام را علیه ایران مجددا اعمال کند و اگر تحریمهای تسلیحاتی در شورای امنیت تمدید نشود واشنگتن از این حق ادعایی خود به عنوان یکی از طرفهای توافق استفاده کند . این روزنامه در ادامه گزارش خود می‌گوید، کل این درام پاییز سال جاری و چند هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌تواند به نمایش درآید؛ یک جنگ بالقوه با ایران در بحبوحه کارزار و مبارزات انتخاباتی ترامپ.

جدای از بررسی حقوقی امکان فعال سازی مکانیسم ماشه توسط آمریکا و حتی کشورهای اروپایی، آنچه اهمیت دارد این است که، در این سو در شرایطی که آمریکا تمامی تحریم را بازگردانده و تحریم های ثانویه نه تنها به قوت خود باقیست که تشدید هم شده و اروپا نیز در این مسیر راهبرد فشارحداکثری کاملا همسو و هماهنگ با آمریکا عمل می کند، فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران تاثیرات مضاعف اقتصادی برای ایران نخواهد داشت. اکنون که ایران تحت بی سابقه ترین تحریم های ثانویه آمریکا قرار گرفته که حتی امکان واردات غذا و دارو را ندارد، با تحریم نفتی و سقوط قیمت نفت هم روبرو است، دیگر بازگشت تحریم های شورای امنیت و تمدید تحریم های تسلیحاتی شورای امنیت تاثیر چندانی نخواهد داشت. وقتی به دلیل تحریم های ثانویه آمریکا امکان واردات غذا و دارو که از هر تحریمی در دنیا مستثنا هستند را نداریم، آیا در صورت منقضی شدن تحریم های تسلیحاتی شورای امنیت، امکان خرید و واردات تسلیحات را از سایر کشورها خواهیم داشت؟

در حالی که ایران در همین شرایط تحریمی به موفقیت های بی نظیری چون پرتاب ماهواره نظامی نور دست پیدا کرده است، نباید از ترس مرگ خودکشی کند و برای عدم تمدید تحریم های تسلیحاتی شورای امنیت از چماق مکانیسم ماشه بترسد و تن به برجام های جدیدی بدهد. در حقیقت به دلیل عدم دقت و وادادگی تیم مذاکره کننده ایرانی و پذیرش مکانیسم ماشه در برجام امروز این مکانیسم تبدیل به اهرم باج گیری و فشار شده است تا طرف های مقابل با استفاده از این اهرم از ایران امتیاز بگیرند و او را وادار به عقب نشینی های مکرر کنند.