فرسایش آبی سالانه ۱۵.۴ میلیون تن

مسعود منصور در نشست خبری که امروز در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برگزار شد، با اشاره به وضعیت منابع طبیعی کشور خاطرنشان کرد: بر اساس آمار، در کشور ما ۱۴.۳ میلیون هکتار جنگل وجود دارد. ۸۴ میلیون هکتار نیز عددی است که به مراتع نسبت داده می‌شود. ۲.۳ میلیون هکتار مربوط به بیشه‌زارها و درختچه زارها و ۳۲ میلیون هکتار نیز مربوط به اراضی در معرض بیابان ما می‌شود. ایران کشوری خشک و نیمه خشک و بارش کشور یک سوم متوسط جهانی است این در حالیست که سه برابر تبخیر و تعرق بیشتر در ایران مشاهده می‌شود.

وی اضافه کرد: پوشش کم جنگلی با سرانه جنگل ۱۷ صدم که  یک سوم متوسط جهانی است به علاوه ۳۲ میلیون هکتار عرصه بیابانی که ۱۳.۹ میلیون هکتار آن کانون فرسایش بادی و  ۷.۵ میلیون هکتار از این مقدار کانون‌های بحرانی و  ۲.۵ میلیون هکتار از این مساحت مولد گرد و خاک هستند در کنار سالانه ۱۵.۴ تن در هکتار فرسایش آبی شرایط نامناسبی را فراهم کرده است.

تعلیف دام دو برابر ظرفیت مجاز استفاده از مرتع است

منصور ادامه داد: سالانه ۲۵۰ میلیون متر مکعب رسوبات به دریاچه سدها می‌ریزد.  حریق و آفات، قطع درختان، قاچاق چوب، تولید ذغال، تغییر کاربری اراضی و تصرف آن‌ها از دیگر پدیده‌هایی است که گریبانگیر منابع طبیعی ماست. در مراتع ۷۰ میلیون واحد دامی تعلیف می‌کنند که دو برابر ظرفیت مجاز استفاده از مرتع است.

وی به اهمیت توجه به منابع طبیعی و ذکر اقدامات سودمند برای جلوگیری از نابودی منابع طبیعی اشاره کرد و گفت: حفظ منابع طبیعی، مطالبه ای عمومی است.

حدود نیمی از قنات‌های ایران در معرض خطر خشکی

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به وضعیت فرسایش آبی کشور خاطرنشان کرد: ۲۷ میلیون پهنه سیل خیز در کشور وجود دارد که شامل ۴۵۰ شهر و ۸۲۶۰ روستا و آبادی می‌شود. در ۲۰ سال اخیر ۳۵۰۰ سیلاب داشتیم که هر کدام از این سیلاب‌ها به‌طور متوسط ۵۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است. از ۴۰ هزار و ۴۰۰ رشته قنات ۵۰ تا ۶۰ درصد در خطر کم آبی و خشک شدن هستند.

وی افزود: چند بعدی بودن و اثربخشی اقدامات را باید در نظر قرار بدهیم. آن چه از سازمان در ذهن‌ها وجود دارد، معدود مشکلات تشخیص اراضی است. آنچه به عنوان اشکال قضایی مطرح می‌شود ۱.۵ درصد کل را تشکیل می‌دهد و نباید بقیه اقدامات نادیده گرفته شود. حل این مشکلات کار یک دستگاه و یک سازمان نیست همچنین مردم نیز باید مطالبه گری داشته باشند.

۵۰ درصد دشت‌های کشور در خطر فرونشست

منصور تاکید کرد: حفظ منابع طبیعی جزو مطالبات عمومی است. رویکرد مسئولان در هر سه قوه باید در جهت حفظ منابع طبیعی و مجلس در امر قانونگذاری باید متضمن حفظ منابع طبیعی باشد.هم اکنون ۵۰ درصد دشت‌های ما در خطر فرونشست  ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر هستند. تامین بودجه، تصویب قوانین منطقی و پشتیبانی قضایی برای حل این مشکلات لازم است.

تاثیر آبخیزداری بر کاهش فرسایش آبی

وی با اشاره به تاثیرات آبخیزداری در کشور گفت: آبخیزداری، ۹ تن در هکتار فرسایش آبی را کاهش می‌دهد و از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مکعب آب را به زمین نفوذ می‌دهد همچنین ۷۰ درصد خسارت سیلاب کاهش پیدا می‌کند. با آبخیزداری دِبی قنوات و چشمه‌ها یک تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند. از۴۰ هزار و ۴۰۰ قنات ما ۹۸۰۰ قنات احیا شده و مهاجرت معکوس صورت گرفته است. این همان موضوع امنیت غذایی و زیستی است.

منصور ادامه داد: هر هکتار جنگل ۲.۵ تن اکسیژن و ۱۵۰۰ متر مکعب آب سبز تولید می‌کند. در عرصه جنگلی ۴۰ برابر نفوذ آب بیشتر است و هر هکتار زراعت چوب امکان تولید ۳۰۰ تن چوب فراهم و پنج نفر اشتغال مستقیم ایجاد می‌کند. ۹۶۰ هزار خانوار با دام در مرتع ارتزاق می‌کنند. این نقش اقتصادی و تولید پروتئین را در کنار ظرفیت‌های مرتع نشان می‌دهد. ۱۰.۵ میلیون تن و ۱۴۴ هزار میلیارد ریال ارزش میزان علوفه تولیدی این مراتع است. هزاران گونه گیاهی در مراتع رشد می‌کنند که  ۲۰۰۰ تن آن خام صادر می‌شود. اگر فراوری و بسته بندی لازم آن انجام شود، سود کلانی به کشور خواهد رسید.

خسارت ۳۰۰۰ میلیارد تومانی سالانه فرسایش خاک و ریزگردها به کشور

وی افزود: هر هکتار مرتع سالانه ۵۰ متر مکعب آب نفوذ می‌دهد و چهار تن در هکتار فرسایش را کاهش می‌دهد. سالانه ۳۰۰۰ میلیارد تومان خسارت فرسایش و ریزگردها و حرکت شن‌های روان است‌. با انجام عملیات بیابان زدایی خسارت به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

مرتعداری باید مبتنی بر رویکردی تلفیقی باشد

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیز داری کشور با اشاره به رویکردهای سازمان در سال گذشته اظهار کرد: نتیجه این دو موضوع یعنی آسیب‌ها و اثر بخشی اقدامات حکم می‌کند تا توجه اصلی کشور را روی حفظ منابع طبیعی کشور متمرکز کنیم. در یکی دو سال اخیر ما سه رویکرد را دنبال می‌کردیم. قانون حفاظت و بهره‌برداری حکم می‌کند تا عرصه‌ها بر اساس طرح و برنامه فنی مدیریت شوند. حفظ، توسعه و بهره‌برداری در حیطه وظایف سازمان است که بدون طرح و مدل فنی امکان‌پذیر نیست.

وی افزود: رویکرد دوم مشارکت مردم، خیرین و دستگاه‌ها است. مردم باید حافظ، توسعه دهنده و احیاکننده منابع طبیعی باشند. رویکرد سوم نیز تقویت ساختار و بنیان حفاظتی، امنیت شغلی نیروها، حمایت‌های قضایی لازم و مبارزه با تخلفات است.

جهش پنج برابری در تهیه طرح‌های مرتعداری

منصور اضافه کرد: اقدامات ما در راستای این سه رویکرد، شامل طرح‌های زیادی است‌. یکی از این اقدامات اتمام ممیزی مرتع کشور تا پایان سال است. ما جهشی پنج برابری در تهیه طرح‌های مرتعداری داشتیم که مبتنی بر مرتعداری تلفیقی است. مرتعداری تلفیقی یعنی با توجه به تعلیف دام به میزان دو برابر بیشتر از ظرفیت مرتع باید با رویکرد تلفیقی آن را مدیریت کنیم.

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیز داری کشور ادامه داد: ما ۲۷۰ هزار هکتار گیاه دارویی مرتعی کشت کردیم همچنین جنگل‌های هیرکانی نیازمند دو طرح شامل تکمیل مطالعات تفصیلی اجرایی و طرح‌های فنی حفاظتی بود که پس از توقف سه ساله ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار آن کامل و ۴۷۰ هزار هکتار مدیریت طرح نیمه تفصیلی اجرایی پایدار انجام شد و ادارات کل حوزه به حوزه در حال انجام آن هستند.

تهیه تصویر ماهواره‌ای پوشش گیاهی کشور

وی افزود: پس از دو دهه تصویر ماهواره پوشش گیاهی کشور تهیه شد. مقیاس قبلی نقشه ما در دهه هشتاد ۱ در ۲۵۰ هزار بود. نقشه جدید بر اساس تصاویر سال ۲۰۱۹ و مقیاس ۱ در ۵۰ هزار است. قانون حفاظت و حمایت در سال ۷۱ ما را موظف به شناسایی ذخیره‌گاه‌های جنگلی کرده است. از سال ۷۲ تا ۹۸، ۴۱۴ هزار هکتار ذخیره گاه شناسایی و در این دوسال بیش از ۶۰۰ هزار هکتار به این عدد اضافه شد و این عدد رشد یک و نیم برابری نسبت  به ۲۶ سال گذشته را نشان می‌دهد.

انجام اقدامات آبخیزداری و بیابان‌زدایی در ۲.۵ میلیون هکتار

رییس سازمان منابع طبیعی و ابخیزداری با اشاره به اقدامات سازمان برای آبخیزداری و بیابان‌زدایی گفت: ۲.۵میلیون هکتار آبخیزداری و بیابان زدایی انجام و در کنار آن مرکز نوآوری فناوری منابع طبیعی ایجاد شده است که  تکنولوژی‌های جدید را دنبال می‌کند همچنین مرکز بین‌المللی جامع مدیریت آبخیز در سازمان ایجاد شد و ۱۴ کشور منطقه در آن با مسئولیت ایران عضویت دارند و هر پنج سال یکبار عملکرد آن بررسی می‌شود همچنین ما هشت سامانه را طراحی و راه اندازی کردیم که فعالیت‌های خود را بر اساس آن‌ها تنظیم می‌کنیم.

وی درباره زراعت چوب اظهارکرد: ما در زمینه زراعت چوب دو رویکرد را در پیش گرفتیم چون نیاز صنایع چوب ۱۳ میلیون متر مکعب در سال است این در حالیست که الان تنها ۷ میلیون آن تامین می‌شود که کافی نیست و بستر قاچاق چوب و قطع درخت را فراهم می‌کند. متوسط عملکرد سالانه ما ۵ تا ۶ هزار هکتار در سال بود و با هدفگذاری سال گذشته به ۲۲ هزار و ۷۰۰ هکتار رسید و هدفگذاری امسال ما ۴۷ هزار هکتار است. ۷۰ درصد این ۶۰ هزار هکتار در اراضی غیر ملی است و چهار تا پنج هزار هکتار از این زراعت با پساب بوده است.

منصور اضافه کرد: دو پویش برای مشارکت و هم‌افزایی بخش‌ها شکل گرفته است. «پویش ایران سرسبز، ایران قوی» با مشارکت بیش از ۷۰ دستگاه اجرایی و مردم شکل گرفته است همچنین از دی ماه پویش «بذرکاری برای احیای زاگرس» اجرا شده است. این پویش ۴۰ سند دارد و قرار است ۵۰۰ میلیون اصله درخت تا سال ۱۴۱۴ بر اساس توان اکولوژیک منطقه کاشته شود. مراقبت و نگهداری از آن‌ها نیز پیش بینی شده است.

احیای ۱۸۰۰ هکتار از اراضی آسیب‌دیده از فعالیت‌های معدنی

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: از سال گذشته تا الان۱۸۰۰ هکتار از عرصه‌های آسیب دیده از فعالیت‌های معدنی را خود معدنگاران احیا و بازسازی کرده‌اند. ۱۰۰ هزار هکتار ابخیزداری نیز با کمک مردم اجرا شده که در استان‌های هرمزگان، کرمان، فارس و البرز بیشتر بوده است.

وی در ادامه اظهار کرد: پیش از این مدل خاصی برای مدیریت مناطق بیابانی وجود نداشت که سال گذشته تهیه و به استان‌ها ابلاغ شد. برای استان‌ها ۵۰ هزار هکتار هدفگذاری و ۸۰ هزار هکتار توسط مردم احیا شد. طرح‌هایی برای ۹۰ پارک جنگلی و ۳۷ نهالستان نیز با همکاری جوامع محلی برنامه ریزی شده است.

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: ۱۷۴ هزار نفر همیار طبیعت کددار با سازمان همکاری می‌کنند همچنین بر اساس بند ب ماده ۲۹ قانون احکام دائمی به منابع طبیعی اجازه داده تا تشکل‌ها را احراز صلاحیت کند. از سال گذشته ۶۸۱ تشکل را احراز صلاحیت کردیم و بیش ۵۳۷ قرار داد با این تشکل‌ها بستیم.

منصور اضافه کرد: ما تلاش کردیم تا برای پاسداشت عنوان جنگلبان در هر شهرستان یک خیابان، میدان یا بوستان به نام جنگلبانان نامگذاری کنیم.۱۴۱ خیابان یا میدان به نام جنگلبانان و شهدای منابع طبیعی نامگذاری شده است.

امسال کاداستر ۹۵ درصد از اراضی ملی کشور به اتمام می‌رسد

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با اشاره به وضعیت کاداستر ازاضی ملی کشور خاطرنشان کرد:  امسال کاداستر ۹۵ درصد از اراضی ملی کشور به اتمام می‌رسد. اهمیت و ضرورت کاداستر این است که اخذ چند سند با با مشارکت ثبت اسناد محقق شد. سند جنگل آق مشهد با  ۶۵۴۸ هکتار به نمایندگی سازمان منابع طبیعی اخذ و سند تالاب گاوخونی با ۴۱هزار و ۷۱۸ هکتار مساحت صادر و همین شرایط برای  ۲۷۷۵ هکتار از قله دماوند نیز اتفاق اقتاد. سند تالاب انزلی نیز با ۲۳هزار و ۷۴۳ هکتار اخذ و  روستای زیارت با بیش از ۱۰۰۰ هکتار شامل این اقدامات شد.

نصب دوربین در ۳۴ نقطه بحرانی

منصور اضافه کرد: از مرکز مانیتورینگ و هشدار منابع طبیعی بهره برداری و در  ۳۴ نقطه بحرانی دوربین نصب شد. بیش از ۹۶۳ دستگاه خودرو مجهز به جی پی اس شده‌اند و سازماندهی کنترل و عملکرد آن‌ها انجام می‌شود.  

وی افزود: سازمان در دهه ۷۰ بیسیم انالوگ داشت و از پارسال هدفگذاری تجهیز نیروها به بیسیم دیجیتال انجام شد و  ۱۵ استان مجهز به بیسیم دیجیتال شده‌اند. هفت استان دیگر نیز به بیسیم دیجیتال مجهز خواهند شد. نیروهای حفاظتی ما در قالب ۱۶۰۰ نیروی سازمانی و ۳۷۰۰ نیروی شرکتی در ۱۱۹۰ بلوک شرکتی سازماندهی شده‌اند. هر بلوک محدوده حفاظت مشخصی دارد همچنین صدور کارت ضابط قضایی برای  ۲۸۰۰ نفر پس از آموزش انجام شده و کارت خود را دریافت کرده‌اند.  

منصور در پایان گفت: سال ۸۴ یگان حفاظت تشکیل شد اما پست سازمانی نداشت. پس از پیگیری‌های متعدد با همکاری سازمان امور استخدامی ۲۱۰۰ پست به امر حفاظت اختصاص داده است و مشکل پست نیز برطرف شد. ما ۳ دهه به دنبال عنوان پست جنگلبان بودیم و هم اکنون  همه ۲۱۰۰ پست به عنوان جنگلبان و حافظین منابع طبیعی مشخص شده اند همچنین جذب ۲۵۰۰ که ۸۶۰ نفر آن‌ها مربوط به منابع طبیعی است در دستور کار است.