نیازمند سطح‌بندی تجمعات غیرقانونی هستیم
گفتگو با معاون سابق حقوقی سازمان قضایی نیروهای مسلح درباره لباس‌شخصی‌ها، مراتب برخورد با اعتراضات و چرایی عدم ورود قوه قضائیه برای کنترل رفتارهای بعضا خشونت‌آمیز نیروهای درگیر در کنترل اعتراضات.
نسیم‌آنلاین: با محمود صفری، کارشناس مسائل حقوقی و قضایی نیروهای مسلح، درباره برخی مسائل پیش آمده در نحوه مواجهه نیروهای انتظامی و امنیتی و بسیج در اعتراضات اخیر گفتگویی داشتیم:
*چرا با وجود نیروی انتظامی و بسیج و غیره، شاهد برخورد اشخاص اصطلاحا لباس‌شخصی با معترضین در خیابان هستیم؟
بهتر است نیروهای که برای مقابله با افراد معترض حضور دارند همگی لباس و آرم مشخص داشته باشند تا معلوم باشد چه کسی آنجاست . اگر قرار به حضور افراد امنیتی به صورت لباس شخصی در عملیات باشد حتی این احتمال عملا به وجود می‌آید که افراد سواستفاده‌گری خودشان را لباس شخصی جا بزنند. به نظر می‌آید در دنیا ما فقط نیروهای رسمی پلیس را در صحنه برای مقابله با اغتشاش و برقراری نظم و انضباط می‌بینیم. نیروی امنیتی باید کار نظارتی، اطلاعاتی و ارزیابی خودش را انجام بدهد و درگیر میدان و عملیات نباشد.
*به نظر در مواردی در برخورد با اعتراض مردم عادی و غیر هنجارشکن خشونت بیش از حد رخ می‌دهد. چه کار باید برای اصلاح این وضعیت کرد؟
مشکل اینجاست که بین معترضین و هنجارشکنان هیچ مرزبندی نداریم. اینها در یک مسیر و خیابانی قرار می‌گیرند و بعد که اوضاع به هم می‌ریزد با هر دو یکسان برخورد می‌شود. اگر از قبل بگوییم معترضینی که قصد هنجارشکنی ندارند چه کار باید بکنند، این خودش یک مرزبندی به وجود می‌آورد و صفشان از هم جدا می‌شود. در این صورت برخورد با هنجارشکن‌ها هم راحت‌تر قابل انجام است. در حال حاضر چون با هر دو برخورد می‌شود، شخص معترض غیرهنجارشکن هم بعد از مواجه شدن با برخورد نیروها و درگیر شدن با ایشان ممکن است دست به رفتارهای هنجارشکنانه هم بزند. این تالی فاسد نبود آن مرزبندی است و ریشه مشکل اینجاست.
یک تجربه‌ای که در همین مسئله اخیر وجود داشت، صدور مجوز برگزاری راهپیمایی تسلیت‌گونه در سنندج بود. به آنها گفته شد این راهپیمایی مشکلی ندارد و این اجازه در کنار مدارا و بعد حفاظت از این راهپیمایی باعث شد آنجا خیلی اتفاقات بدی نیفتد، علیرغم اینکه می‌شد کانون بحران باشد.
*یعنی می‌فرمایید نیازمند تعیین مراتب و سطح‌بندی روشن در برخورد با اعتراضات غیرقانونی هستیم؟
نیروهای عمل‌کننده باید پاسخ بدهند که طرح و ایده‌شان برای هر تجمع و اعتراضی چیست. الان سطح‌بندی‌ای تعریف نشده و صرفا در برابر وضعیت در عمل انجام شده قرار می‌گیرند. ما وقتی اصل یک راهپیمایی را غیرقانونی می‌دانیم و می‌گوییم هر کس می‌خواهد باید مجوز داشته باشد و مجوز هم لازم است حزب یا تشکلی درخواست بکند و افراد نمی‌توانند و آن هم که صادر نمی‌شود، در نتیجه این وضعیت پیش می‌آید.
نگوییم یا یک تجمع غیرقانونی است یا قانونی، غیرقانونی همراه باهنجارشکنی و بدون آن فرق دارد. ضمنا این ابهامات نیروها را خسته و دچار آسیب می‌کند. این نیاز به یک سطح بندی دارد. الان شاید چنین چیزی به صورت درون‌سازمانی وجود داشته باشد اما اگر هم هست من بی‌خبر هستم. چنین مسئله‌ای چون با مردم و حقوق آنها سرکار دارد یا باید قانون باشد یا اگر دستورالعملی هست حتما با به اطلاع مردم برسد که در حال حاضر چنین چیزی نیست.
*یکی از دغدغه‌های مردم این است که آیا نهادی هست بر رفتار نیروهای انتظامی و امنیتی در مقابله با اعتراضات نظارت کند یا این نیروها در هر نوع برخوردی با مردم معترض آزادند؟
به نظرم وظیفه اول با قوه قضاییه است که هم سخنگو دارد و هم سازمان قضایی نیروهای مسلح زیرمجموعه‌اش محسوب می‌شوند. وقتی رئیس قوه قضاییه سخنرانی و درباره وظایف دادستانی‌ها برای پیگیری سریع پرونده‌های مرتبط با اغتشاشات و درباره ماهیت اعتراضات و ... صحبت می‌کنند، خوب است در کنار اینها به مامورین هم هشداری بدهند. در این قضایا سیاستگذاری خیلی مهم است.
اما یک برداشت نانوشته‌ای وجود دارد و فکر می‌کنند اگر این چنین موضعی بگیرند و هشدار و توصیه‌ای به نیروهای مسلح بکنند، این نیروها تضعیف می‌شوند. درحالیکه رفتارهای غلط باعث تضعیف این نیروها می‌شود. متاسفانه این برداشت مانع موضع‌گیری شده است. والّا بله، انتظار هست مراجع نظارتی و قضایی ورود داشته باشند تا مردم فکر نکنند نیروهای انتظامی و غیره در هر نوع برخوردی آزاد هستند.
