نردبان معیوب « رفاهیات» کارمندی

جمعی از کارمندان ادارات استانی سازمان بهزیستی کشور، در تماس تلفنی و با ارسال نامه سرگشاده برای خبرنگار روزنامه اعتماد، از تبعیض‌های چند ده میلیون تومانی پرداخت مزایای ویژه موسوم به «رفاهیات» در صف و ستاد این سازمان حمایتی پرده برداشتند. به گفته معترضان، در حالی که پرداخت مزایای ویژه برای کارمندان دستگاه‌های دولتی و از جمله سازمان بهزیستی کشور -  از زیرمجموعه‌های وزارت تعاون- باید مبتنی بر آیین‌نامه‌های اجرایی مصوب سالانه و در سراسر کشور، یکسان باشد، جزییات برخی فیش‌های حقوقی کارمندان مستقر در ستاد این نهاد دولتی (ساختمان مرکزی سازمان که محل کار رییس سازمان، معاونان و مدیران ارشد سازمان است) که به دست خبرنگاراعتماد رسیده، نشان می‌دهد که رقم «رفاهیات» دریافتی یک کارمند شاغل در ستاد سازمان بهزیستی کشور در اسفند ماه 1400، حدود 19 میلیون تومان بوده درحالی که کارمند دیگری در اداره بهزیستی شهر تهران با پست سازمانی و سابقه کار یکسان، در همین ماه، یک میلیون و 500 هزار تومان و کارمند دیگری در اداره استانی جنوب کشور، 500 هزار تومان بابت «رفاهیات» دریافت کرده‌اند و طبق گفته معترضان، این تبعیض و اختلاف حداقل 45 برابری در پرداخت مزایا هم، در تمام سال‌های گذشته با علم و اطلاع و تایید روسای سازمان اتفاق  افتاده است. 

رفاهیات یا تفاوت ارتفاع صندلی‌ها! 

تعدادی از کارمندان شاغل در سازمان بهزیستی کشور، حقوق معروف به «وزارت کاری» دریافت می‌کنند؛ رقمی که در روزهای پایانی هر سال، در کمیته سه‌جانبه تعیین دستمزد - متشکل از نمایندگان کارفرمایان، کارگران و دولت- تعیین و مصوب می‌شود و دریافت‌کنندگان این حقوق، با برخورداری از بیمه تامین اجتماعی، کارگر محسوب می‌شوند. تعدادی دیگر هم، کارمند دولت به شمار می‌آیند و حقوق پایه مصوب هیات‌وزیران دریافت می‌کنند علاوه بر اینکه انواع قراردادهای شغلی شامل قراردادی، رسمی کارگری، رسمی، پیمانی هم در این سازمان دولتی حمایتی منعقد می‌شود. طبق مصوبات سالانه کمیته سه‌جانبه تعیین دستمزد و هیات وزیران، حداقل دستمزد یا حقوق پایه (در ستاد یا ادارات تابعه سازمان بهزیستی کشور) با توجه به سابقه و تحصیلات و رده شغلی هر کارمند، متفاوت است و ضرایب افزایش هم در مصوبات سالانه مشخص شده که این ضرایب، متفاوت از مصوبه و تابع آیین‌نامه اجرایی است اما درنهایت، کارمند شاغل در سازمان بهزیستی کشور، با هر نوع قرارداد شغلی که مشغول به خدمت باشد، باید مطابق همکار هم‌رده خود، دریافتی یکسان داشته باشد. علاوه بر این، کارمندان دولت، با هر نوع قرارداد شغلی، غیر از حقوق پایه یا حداقل دستمزد مصوب که رقمی ثابت در سراسر کشور است، هر ماه دریافت جداگانه و ویژه‌ای موسوم به «رفاهیات» دارند. رفاهیات، یک عنوان کلی برای گستره وسیعی از پرداخت‌های درون سازمانی در دستگاه‌های دولتی است و به‌طور خاص، پرداخت‌های مناسبتی (اعیاد ملی و مذهبی، جشن‌ها و بزرگداشت‌های مرتبط با تابلوی فعالیت دستگاه اجرایی) با مجوز دولت را شامل می‌شود. آیین‌نامه اجرایی سقف و کف رقم رفاهیات هم، هر ساله توسط سازمان امور اداری و استخدامی تدوین و مصوب شده و به مدیران دستگاه‌های دولتی و وزرا اعلام و ابلاغ می‌شود. طبق تاکید این آیین نامه اجرایی، رقم «رفاهیات»، برای تمام کارمندان یک دستگاه دولتی در سراسر کشور یکسان است و تغییر این رقم، صرفا وابسته تفاوت حقوق پایه کارمند یا دستگاه محل خدمت او خواهد بود به این معنا که دو کارمند یک وزراتخانه و دستگاه دولتی؛ یکی شاغل در ستاد (ساختمان مرکزی) و یکی شاغل در صف (اداره استانی)، اگر پست سازمانی یکسان، ماموریت و وظیفه یکسان، حقوق پایه و سابقه خدمت یکسان دارند، باید رفاهیات یکسان هم دریافت کنند. بنابراین، یک کارمند با مدرک کارشناسی روانشناسی با 20 سال سابقه خدمت و شاغل در واحد مددکاری اداره بهزیستی استان سیستان و بلوچستان، علاوه بر حقوق پایه یا حداقل دستمزد مصوب سالانه (که برای کارمندان سراسر کشور، رقمی ثابت و یکسان است) باید رفاهیات یکسان با همکار هم‌رسته و هم‌رده خود در ستاد سازمان بهزیستی کشور (ساختمان مرکزی سازمان بهزیستی و محل استقرار رییس و معاونان سازمان واقع در خیابان فیاض بخش و معروف به ستاد) دریافت کند. 

طبق مندرجات یک فیش حقوقی که به دست خبرنگار اعتماد رسیده، یک کارمند مامور به معاونت توسعه مدیریت و منابع حوزه پشتیبانی سازمان بهزیستی کشور که استخدام رسمی و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی بوده، اسفند پارسال، 24 میلیون و 800 هزار تومان (غیر از مبلغ عیدی و پاداش) دریافت ماهانه داشته که طبق مندرجات این فیش حقوقی، این کارمند مامور، 4 میلیون و 700 هزار تومان بابت اضافه کار، 200 هزار تومان بابت ایاب و ذهاب، 9 میلیون تومان بابت خدمات رفاهی یک، یک میلیون تومان بابت خدمات رفاهی خاص، 209 هزار تومان بابت هزینه غذا، 2 میلیون و 700 هزار تومان بابت خدمات رفاهی ماهانه، دو میلیون و 500 هزار تومان بابت خدمات رفاهی عملکرد، دو میلیون تومان بابت خدمات رفاهی - بن سامان- و سه میلیون تومان بابت خدمات رفاهی -بن سامان 2- و در مجموع، غیر از حقوق پایه و اضافه کار و هزینه غذا و ایاب و ذهاب و پاداش و عیدی، 20 میلیون و 200 هزار تومان به عنوان «رفاهیات» دریافتی داشته است. این رقم «رفاهیات» برای کارمند مامور شده به ستاد سازمان بهزیستی کشور، در حالی است که کارمند دارای سابقه و تحصیلات و پست سازمانی یکسان و شاغل در اداره بهزیستی شهر تهران، در همین ماه، در مجموع، حدود 8 میلیون تومان (غیر از عیدی و پاداش) دریافت کرده که از این رقم، 6 میلیون و 800 هزار تومان، حقوق ماهانه و حدود یک میلیون و 500 هزار تومان، «رفاهیات» بوده است. معترضانی که طی روزهای گذشته با خبرنگار اعتماد صحبت کردند، می‌گفتند همکارانی را در استان‌های محروم می‌شناسند که با وجود پست سازمانی و تجربه و مسوولیت و مدرک و تحصیلی و سابقه شغلی یکسان، اسفند پارسال فقط 500 هزار تومان رفاهیات دریافت کرده‌اند. 

یکی از معترضان که کارمند شاغل در بهزیستی شهر تهران است، در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: «آذر ماه پارسال، به مناسبت شب یلدا، به حساب همکار من در ستاد بهزیستی (خیابان فیاض بخش) 4 میلیون تومان رفاهیات واریز شد. همکار مشابه در اداره بهزیستی کرمانشاه، 500 هزار تومان رفاهیات دریافت کرد. وقتی از این اختلاف رقم باخبر شدیم، با مشاور ریاست کل سازمان صحبت کردیم که فکر می‌کردیم ایشان از این اختلاف پرداختی بی‌خبر هستند و درخواست کردیم رقم رفاهیات، برای همه کارمندان یکسان و برابر شود نه اینکه یک کارمند شاغل در ستاد، 4 میلیون تومان رفاهیات بگیرد که با سرجمع حقوق ماهانه‌اش، 15 میلیون تومان در یک ماه دریافتی داشته باشد و رییس یکی از بخش‌های ادارات استانی، هنوز نداند حقوق 10 میلیون تومانی یعنی چه. پاسخ ریاست سازمان که از زبان مشاور ایشان شنیدیم این بود که کارمندان ستادی، سطح زندگی‌شان را با این رقم‌ها تطبیق داده‌اند و کاهش این ارقام، دیگر امکان‌پذیر نیست.»

مدیران قانونمند یا  متخلفان  رسمی؟ 

تجمع اعتراضی هفته گذشته کارمندان وزارت تعاون مقابل ساختمان ستادی عظیم‌ترین وزارتخانه کشور و اعتراضات شفاهی و مکتوب کارمندان سازمان بهزیستی که «اعتماد» شنونده و خواننده آنها بود، نشان داد که طی دو دهه گذشته، مدیران دولتی به الزامات آیین‌نامه اجرایی سازمان امور اداری و استخدامی پایبند نبوده‌اند. روز چهارشنبه، وزیر تعاون در دیدار با نمایندگان معترضانی که 24 ساعت پیش از آن، اعتراض خود را از اتاق‌های کارمندی، به کف خیابان آوردند، قول رسیدگی و دستور به تشکیل یک کارگروه برای بررسی جزییات داد. نمایندگان مجلس هم تایید کردند که اعتراضات معترضان، نه تنها منطقی است بلکه آنچه مورد اعتراض است، بسیار گسترده‌تر از جابه‌جایی و توزیع نابرابر چند ریال و چند صد هزار تومان بوده چون به عنوان مثال، در زمانی مقرر شده که سهم ماهانه کارکنان شاغل در صف (ادارات استانی) از اعتبارات اضافه کاری، معادل 30 ساعت و برای ستاد (ساختمان مرکزی و مادر) 150 ساعت باشد که در عمل، خلاف این اتفاق می‌افتد چون صف، به عنوان مجری تصمیمات ستاد، با حوزه خدمتی بسیار گسترده‌تری مواجه است در حالی که درنهایت، سپاس ریالی، برای ستاد منظور می‌شود.  حالا اما به دنبال کشیده شدن دامنه اعتراضات و جزییات تبعیض‌های خاک گرفته تا اتاق کار وزیر تعاون، معلوم نیست با این تخلف و متخلفانی که بعضی‌شان هم امروز، پست و مسوولیتی در بدنه دولت ندارند و به دانشگاه‌ها و محل خدمتی قدیمی خود بازگشته‌اند، چگونه باید برخورد شود چون طبق تاکید سازمان امور اداری و استخدامی، پرداخت مغایر با تاکیدات آیین‌نامه اجرایی درباره سقف رفاهیات، «تصرف در اموال عمومی» است و حالا باید پرسید که دولت، چطور باید حق تضییع‌شده هزاران کارمند استانی سازمان بهزیستی کشور و در واقع، حق عمومی جمعیت کشور را از «دریافت‌کنندگان خاص در ستاد» پس گرفته و به‌طور مساوی، بین جا مانده‌ها و محروم شده‌ها توزیع کند؟ 

متن آیین‌نامه اجرایی سازمان امور اداری و استخدامی کشور درباره جزییات رفاهیات سال 1401  که به دست خبرنگار اعتماد رسیده، دو تاکید مهم دارد؛ اجرای یکسان برای تمام کارکنان دولت غیر از کسانی که حقوق پایه حدود 20 میلیون تومان دارند و همچنین، غیرمجاز بودن هرگونه پرداخت رفاهی خارج از این مصوبه که در حکم تصرف در اموال عمومی تلقی خواهد شد. 

متن آیین‌نامه، فهرست مفصلی از بذل و بخشش‌های دولتی است. در متن آیین‌نامه، 11 مناسبت ملی و مذهبی و دستگاهی به عنوان موعد پرداخت مجاز «رفاهیات» مشخص و قید شده که علاوه بر این مناسبت‌ها، ازدواج و تولد هر فرزند هم مشمول پرداخت «رفاهیات» خواهد بود. طبق جزییات این آیین‌نامه که برای بازه زمانی اول فروردین تا پایان اسفند 1401 قابل اجراست، وضعیت پرداخت رفاهیات دستگاه‌های دولتی در سال جاری چنین تشریح شده است:

 این پرداخت‌ها شامل همه کارکنان رسمی ثابت، دایم، پیمانی، قرارداد کار و مشاغل کارگری در ازای مسوولیت سرپرستی خانوار و براساس تعداد فرزندان تحت تکفل برای کارکنانی که از بند کمک هزینه عائله‌مندی و اولاد در احکام خود برخوردار باشند. 

 مناسبت‌ها شامل ایام مذهبی (۴ مناسبت شامل عید سعید مبعث، ماه مبارک رمضان، عیدسعیدغدیرخم و عید سعید قربان) 

  مبلغ پرداختی هر مناسبت: 

-  به همه مشمولین ۵۰۰ هزار تومان (سقف پرداختی) 

-  به ازای سرپرستی خانواده ۳۰۰ هزار تومان 

-   به ازای فرزند اول ۱۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند دوم ۱۵۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند سوم ۲۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند چهارم و بیشتر ۲۵۰ هزار تومان 

  ولادت‌ها شامل سالروز ولادت حضرت فاطمه (س) و سالروز ولادت امام علی (ع) (هر مناسبت ۵۰۰ هزار تومان (به کارکنان زن به مناسبت روز زن و به کارکنان مرد به مناسبت روز مرد) 

   اعیاد شعبانیه: 

-  مبلغ هدیه پرداختی به  همه مشمولان ۵۰۰ هزار تومان 

-  به ازای سرپرستی خانواده ۳۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند اول ۱۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند دوم ۱۵۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند سوم ۲۰۰ هزار تومان 

-  به ازای  فرزند چهارم و بیشتر ۲۵۰ هزار تومان 

   مناسبت‌های ملی شامل: 

-  سالروز پیروزی انقلاب اسلامی (۵۰۰ هزار تومان) 

-  به ازای سرپرستی خانواده ۳۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند اول ۱۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند دوم ۱۵۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند سوم ۲۰۰ هزار تومان 

-  به ازای فرزند چهارم و بیشتر ۲۵۰ هزار تومان 

-  بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها: 

 (پرداختی به همه مشمولین ۳۰۰ هزار تومان) 

  مناسبت‌های دستگاهی مانند روز کارمند یا روز مخصوص هر کدام از کارکنان دولت (مانند روز معلم) 

-  یک میلیون تومان پرداختی به همه مشمولین 

- به بازنشستگان، وظیفه بگیران و مستمری بگیران لشکری و کشوری مناسبت‌های ماه مبارک رمضان و سالروز پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت خواهد شد. 

-  به هر یک از کارکنان مشمول این مصوبه که از ابتدای سال ۱۴۰۱ ازدواج نماید مبلغ ۵ میلیون تومان (هدیه تشکیل خانواده) پرداخت می‌شود. 

-  به هر یک از کارکنان مشمول این مصوبه که از ابتدای سال ۱۴۰۱ صاحب فرزند شوند به ازای هر فرزند مبلغ دو میلیون تومان (هدیه حمایت از جوانی جمعیت) پرداخت می‌شود. 

-  هرگونه پرداخت رفاهی خارج از این مصوبه مجاز نبوده و در حکم تصرف در اموال عمومی تلقی می‌شود.»

تاکیدات آیین‌نامه اجرایی سازمان امور اداری و استخدامی درباره پرداخت «رفاهیات» کاملا واضح و شفاف است. معترضانی که با «اعتماد» تماس گرفتند، می‌گفتند کارمندان استانی، خود را به آب و آتش می‌زنند که بتوانند از زیرِ زمین هم یک پارتی و آشنای «خاص» پیدا کرده و برای دو فصل از سال هم که شده، به «ستاد» مامور شوند چون با فیش‌های حقوقی لو رفته برخی کارمندان مامور شده به ستاد و با دریافتی خالص حدود 25 میلیون تومان در اسفند 1400، مطمئن شده‌اند که با 6 ماه خدمت در ستاد و حتی در اولین سطوح و رده‌بندی شغلی - بخش خدمات یا حتی تدارکات یا خدمات دفتری ساده-  می‌توانند معادل 12 برابر آنچه امروز در فیش حقوق‌شان رویت می‌کنند دریافتی داشته باشند.

آغازی برای شکسته شدن دیوار بلند سکوت 

اعتراضات خیابانی هفته گذشته کارمندان وزارت تعاون به این تخلف چند ساله، آغازی بود برای شکسته شدن سکوتی که به نظر می‌رسد در این دو دهه، نه تنها تابع حرمت سایه‌های سیاسی در 4 دولت پیشین بوده که حالا، حفظ این حرمت هم چندان ضروری به نظر نرسیده، چراکه برای معترضان روشن شده مدیران مسوول در هر 4 دولت، صرف‌نظر از هر گرایش و تعلق سیاسی که داشته‌اند، کمترین حرمتی برای امضای خود پای آیین‌نامه‌های اجرایی درون سازمانی هم قائل نبوده‌اند که در جهت پایان دادن به یک تخلف گسترده قدمی برنداشته‌اند، علاوه بر این، معترضان و خاموشانی در سایر دستگاه‌های دولتی را هم به وسوسه اعتراض علنی مردد کرده است. طبق شنیده‌های «اعتماد» کارمندان معترض در وزارت آموزش و پرورش و وزارت نفت هم دغدغه علنی کردن اعتراضات‌شان را دارند؛ اعتراض نسبت به تبعیض‌های چند ده میلیون تومانی در پرداخت مزایای شغلی مشهور به «رفاهیات»؛ حیاط خلوتی که بیشترین جای فرار و سوءاستفاده را دارد.