"امامت حضرت جواد(ع) در هفت سالگی زمینه پذیرش امامت ولی‌عصر(عج) در پنج سالگی را فراهم کرد"

حجت الاسلام مصطفی صادقی، مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار «نسیم»، درباره شیوه تبلیغی امام جواد(ع) گفت: یکی از شیوه های تبلیغ امام جواد (ع) در مناظرات و مباحثات ایشان بروز کرد؛ امام جواد (ع) چندین مناظره و مباحثه با بزرگان اهل سنت و دستگاه بنی عباس داشتند؛ چرا که مامون در صدد این بود که امام جواد (ع) را داماد خود کند و برخی مباحثات به بهانه های دیگر بود. وی ادامه داد: مامون مدعی بود امام جواد (ع) با سن اندک خود توانایی و شایستگی دارد که برخی از عباسیان این امر را نمی پذیرفتند؛ بر این اساس مجلسی را تشکیل دادند و امام جواد (ع) در این جلسه سوالات بسیاری را پاسخ دادند؛ در این پرسش و پاسخ ها که برای بسیاری عجیب بود، تبلیغ صورت می گرفت.

مباحثه و مناظره از شیوه‌های تبلیغی امام جواد(ع) بود

صادقی در ادامه اذعان داشت: این مباحثه ها شیوه تبلیغی امام جواد (ع) بود؛ در یکی از این موارد امام جواد (ع) با احترام برخورد می کردند و به نظر افراد در شروع کردن مباحثه و سوال پرسیدن احترام می گذاردند. مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: امام جواد (ع) به سوالی که در یکی از جلسات مباحثه در خصوص خلفا و برخی احادیث پرسیده شد، بسیار زیبا پاسخ می دهند؛ حضرت در خصوص حدیثی که درباره شیخین گفته شد و در آن شیخین بزرگان بهشت خوانده شدند و اکنون در برخی از منابع اهل سنت موجود است، فرمودند من منکر فضیلت صحابه نیستم ولیکن اشکال حدیث در این است که در بهشت پیری وجود ندارد.

صادقی افزود: در جلسه ای که عنوان کردم حدیث دیگری را از امام جواد (ع) پرسیدند که ایشان به همین شیوه پاسخ دادند؛ گمان می کنم مهم ترین مسئله در شیوه ائمه (ع) و هم چنین امام جواد (ع) شاهد هستیم اخلاق گفت و گو و تبلیغی است؛ این که خود را برتر از دیگران بدانند در اخلاق ائمه(ع) وجود نداشت با این که امام جواد (ع) در سن کم از چنین علوم بهره‌مند بود. وی با تاکید بر این که امام جواد (ع) بهره مندی از علوم را بهانه اییبرای ابراز برتری خود نمی دانست، گفت: امام جواد (ع) در عمل ثابت کردند که نسبت به دیگران برتری دارند؛ مهم ترین شیوه تبلیغی که در رفتار ائمه (ع) وجود دارد، شیوه عملی و رفتاری است؛ با رفتار خود برای دیگران تبلیغ کنید، فرزندان خود را تربیت کنید؛ اگر قصد خاطر نشان کردن نکته ای به دیگران هستید به آن عمل کنید تا فرد دریابد.

صادقی با اشاره به روایتی از امام صادق(ع)، اذعان داشت: امام صادق(ع) می فرمایند مردم را با غیر زبان خود به اسلام دعوت و برای آن ها این دین را تبلیغ کنید؛ در ادامه روایت عنوان می شود وقتی مردم از شما رفتار خوب را ببینند، جذب می شوند. وی در ادامه در خصوص علت اندک بودن گزارشات رسیده از امام جواد (ع)، گفت: برخی ائمه هم چون امیر المومنین(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و... که به دلیل بودن در کنار پیامبر(ص) و در شمار صحابه بزرگ بودن و به دلیل نواده بودن و داشتن جایگاه خاص یا در خصوص امام رضا (ع) به دلیل داشتن سمت ولایتعهدی سبب شد گزارشات بیشتری از ایشان داشته باشیم.

مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: تاریخی که برای ما نوشته شد تاریخی سیاسی بود؛ در تاریخی که نگارش شد تاریخ خلفا و دستگاه حاکمه نوشته شده است؛ هر یک از ائمه (ع) که با دستگاه سیاست ارتباط داشته است در تاریخ بیشتر به ثبت رسیده است؛ در خصوص دیگر ائمه (ع) با مشکل کمبود منابع مواجه هستیم.

وی ادامه داد: امام جواد (ع) به دلیل رسیدن به امامت در سنین پایین و شهادت در سنین جوانی، وجود منابع کمتر از دیگر ائمه (ع) است؛ امام جواد (ع) در 8-7 سالگی به امامت و در 25 سالگی به شهادت رسیدند؛ در آن زمان اگر قصد نگارش زندگی شخص بزرگی را داشتند از سنین 25-20 سالگی آغاز می کنند؛ امام جواد (ع) در این سن به شهادت می رسند. صادقی با تاکید بر این که شیعه باید منابعی از ائمه (ع) داشته باشد، اذعان داشت: در آن زمان شیعه در اقلیت بود و موقعیتی نداشته است و زمانی که تاریخ نگارش می شد بیشتر تاریخ سیاست و خلافت به ثبت می رسید؛ به این دلایل گزارشات از امام جواد (ع) اندک است.

امامت جوادالائمه در 7 سالگی زمینه پذیرش امامت حضرت حجت در 5 سالگی را فراهم کرد

وی در تببین نقش امام جواد (ع) در زمینه سازی برای ظهور امام زمان (عج)،گفت: سن پایین امام جواد (ع) برنامه الهی است؛ ایشان در 7 سالگی به امامت می رسند، امام هادی (ع) در 9 سالگی به امامت رسیدند؛ خداوند می خواهد زمینه را برای به امامت رسیدن امام زمان (عج) در 5 سالگی آماده سازد. مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: این بزرگواران به لحاظ سیاسی و اجتماعی زمینه را آماده می کردند؛ با اصحاب و یاران خود کمتر ارتباط داشتند؛ امام هادی (ع) و امام عسگری(ع) از پشت پرده با مردم سخن می گفتند؛ به نظر می رسد این رفتارها زمینه سازی برای زمان غیبت است؛ ائمه (ع) در تلاش بودند شیعه را برای درک زمان غیبت و ارتباط مستقیم نداشتن با امام زمان خود آماده کنند. وی افزود: زمانی که امام جواد (ع) در سنین پایین به امامت رسیدند و امام رضا(ع) فرزند دیگری نداشتند و دیگران که در معرض امامت بودند شایستگی ها لازم را نداشتند، برای شیعه بحرانی ایجاد شد؛ یکی از یاران امام رضا(ع) و امام جواد (ع) گفت تا رسیدن امام جواد (ع) به سن بالاتر منتظر می مانیم، در اعتراض به این فرد شخصی اذعان داشت امام کوچک و بزرگ ندارد.

بحران شیعه در مواجهه با امام 7 ساله

صادقی در ادامه اذعان داشت: برای حل این بحران در موسم حج به نزد امام جواد (ع) رفتند و سوالات خود را مطرح کنند چرا که شیعه دو راه عمده و مهم برای شناخت امام خود دارد که یکی نص و دیگری علم امام است؛ راه نص همان چیزی است که از ائمه قبل رسیده بود؛ این مطلب را افراد خاص اطلاع داشتند و افرادی که شک بر این امر داشند با پرسش و پاسخ امام را محک می زدند. وی با اشاره به این که مردم با پرسش و پاسخ و سنجیدن امام خود در خصوص موضوعات فقهی به شناخت امام زمان خود دست می یافتند، گفت: در مجلسی که با امام جواد (ع) تشکیل دادند سوالات بسیاری مطرح شد و امام جواد (ع) به تمام این سوالات پاسخ داد و بحران و مشکل شیعه در این برهه زمانی برطرف شد. عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم امام خمینی(ره) در خصوص سیاست مامون برای ازدواج دخترش با امام جواد (ع)، اظهار داشت: هر خلیفه ای با امامی که در عصر خود داشت، سیاست خاصی را پیشه می کرد؛ مامون ابتدا امام رضا(ع) را به نزد خود می برد و ایشان را داماد خود می کند.

قصد مامون از ازدواج دخترش با امام نهم، رسوخ در مسائل خانوادگی امام جواد(ع) بود

وی ادامه داد: علاوه بر امام جواد(ع)، پدر ایشان نیز با یکی دیگر از دختران مامون ازدواج کرده بود؛ این کار برای ارتباط بیشتر با امام جواد (ع) بود تا بتوانند در مسائل خانوادگی ایشان نماینده و فردی را داشته باشند؛ قصد مامون رسوخ در مسائل خانوادگی امام جواد (ع) بود؛ ازدواج امام جواد (ع) با ام الفضل صورت می گیرد و از این همسر نیز فرزندی نداشت. صادقی در پایان اذعان داشت: اختلافات و ناراحتی های از ناحیه این همسر امام جواد (ع) وجود دارد که حتی دختر مامون شکایت خود را نزد مامون می برد؛ پدر به دخترش می گوید که احترام همسر خود را حفظ کند ولیکن بعد از دوره مامون حاکم وقت تصمیم به از میان برداشتن رقیب خود یعنی امام جواد (ع) گرفت و به واسطه فرزند مامون این کار را انجام داد.