روایت مرضیه برومند از نقش بخش خصوصی در تولید آثار جشنواره فیلم کودک

به گزارش «نسیم» آخرین نشست از سلسله گفت و گوهای صمیمانه بیست و نهمین جشنواره بین المللی فیلم های نوجوانان همدان به گفت و گوی فیلمسازان دیروز و امروز سینمای کودکان و نوجوانان اختصاص داشت .

این نشست با حضور مرضیه برومند، حمید جبلی، غلامرضا رمضانی، علیرضا شجاع نوری، علیرضا تابش، وحید نیکخواه آزاد و امیر حسین موسوی بازیگر نوجوان فیلم «هورا» و تعدادی از فیلمسازان جشنواره و المپیادی در سالن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همدان برگزار شد .

در ابتدای این نشست مرضیه برومند کارگردان از موسوی پرسید: به نظر تو وظیفه یک بازیگر نوجوان چیست؟ وی در پاسخ گفت: به نظرم او باید خوب بازی کند .

این فیلمساز با سابقه فیلم های کودک و نوجوان سوال دیگری مبنی بر اینکه "تو فکر می کنی چرا سینما لازم است؟" از وی پرسید و بازیگر نوجوان گفت: "برای اینکه بتواند مشکلات مردم رابیان کند ."

در ادامه نیکخواه آزاد با طرح موضوعی مبنی بر تصویر کلی فیلم های بلند سینمایی جشنواره نوجوانان امسال در بخش مسابقه از برومند که به عنوان داور در این دوره جشنواره حضور دارد، خواست تا به طور کلی درباره این اثار توضیحاتی را ارائه دهد .

برومند بیان کرد: در شب قبل از اعلام آرا صحبت درباره نمره دادن به این فیلم ها دشوار است اما سربسته می گویم از میان ١٤ فیلم سینمایی ، ١٢ فیلم از آنها درباره کودکان یتیم بود که تقریبا داستان همگی در مناطق دور افتاده شکل می گرفت. ٩٠ درصد آنها با لانگ شات هایی بود که نماهای طولانی و خسته کننده به مخاطب می داد. تقریبا همه آنها پسر محور و دختران و زنان در حاشیه بودند .

وی ادامه داد: در شرایطی که مجبور به دیدن همه این فیلم ها در کنار هم شدم، حال بدی پیدا کردم و دچار یأس شدم. سینما باید جنسش جور و متنوع باشد .

جبلی به عنوان دیگر داور این بخش ضمن تایید نظر برومند تصریح کرد: این در حالی بود که ٣ فیلم در یک روستا و با پرسوناژهای ثابت روایت می شد. بیشتر این فیلم ها در روستا و با محوریت فقر و فلاکت و تنگدستی بود .

برومند درباره آینده سینمای کودک ابراز نگرانی کرد و گفت: با این وضعیت من نگران آینده سینما هستم چرا که ما موظفیم با انجام دادن کار فرهنگی بارقه های امید را در دل مردم بتابانیم اما در عمل این اتفاق در سینمای کودک نمی افتد البته بخشی از ان هم به روحیه خسته و ناامیدی و سیاهی خود جامعه بر می گردد. در این میان برای اقتصاد سینما هم باید کاری انجام دهیم .

کارگردان شهر موش ها ادامه داد: این روحیه حاکم بر فیلم ها متاسفانه و خدای نکرده شاید ناشی از میل به حضور در جشنواره های بین المللی باشد که صرفا به آنجا راه پیدا کنند .

در ادامه نیکخواه آزاد مطرح کرد: امسال شاهد آن هستیم که قریب به اتفاق این فیلم ها ساخته فیلم کارگردانان تازه کار است هستند و کارگردانان با سابقه ای که در حوزه سینمای کودک تجربیات بسیاری داشته اند، آثاری ارائه نداده اند و اثری در این میان ندارند .

جبلی: یک کلیشه کلی بر ذهن فیلمسازان حاکم شده است

جبلی در پاسخ به این مساله گفت: نکته ای که می گویم شاید حدی تکنیکی و مربوط به کارگردانان باشد. وجه مشترک این آثار از لحاظ تکنیکی است. در فیلم های اکشن با پلان های طولانی می توان بیننده را با لانگ شات در صحنه شریک کرد. تاثیر حسی یعنی خود را جای آنها قرار نده و اندیشمندانه به فیلم فکر کند. در سینمای روشن فکرانه اروپا یا فیلم های کیارستمی هر اتفاقی که در لانگ شات ها می گذرد، به نوجوان می گوید که از فکر واندیشه ات استفاده کن .

وی ادامه داد: هنگامی که فیلمی برای نوجوان می سازیم منظورمان یا این است که نوجوان به فیلم فکر کند یا اینکه خود را جای آرتیست بگذارد و با او همذات پنداری کند. در فیلم هایی که برای داوری دیدیم، تمام تئوری کارگردان نیز همین بود اما با ریتمی بسیار کند، نوجوان را به جای به فکر واداشتن، خسته می کرد. در این صورت این فیلم ها برای بزرگترها می تواند جذاب باشد. بس سهم نوجوان در این میان چیست؟

جبلی افزود: در یک جامعه با فرستادن بچه ها به مدرسه قصد داریم همه آنها را به یک شکل تربیت کنیم و به فرمول ازپیش تعیین شده و همسان سازی پرسوناژها دست یابیم اما آیا چنین امری در هنر هم به درد می خورد؟ اتفاقا در هنر بر عکس است و باید چنین همسان سازی از بین برود. همه ما انسان های متفاوتی هستیم و قرار نیست یک شکل شویم بیشتر فیلم هایی که ما برای داوری مشاهده کردیم، گویی از روی هم ساخته و کلیشه کلی بر ذهن فیلمسازان حاکم شده است .

برومند نیز بیان کرد: امسال تنها سالی بود که فیلم ها بدون سفارش فارابی و با حمایت بخش خصوصی ساخته شده و تهیه کننده دارند. به نظرم سطح فیلم ها امسال بالاتر از سال گذشته است اما نگاه هایشان مشکل دارد .

وی با انتقاد به برخی از فیلم های حاضر در بخش مسابقه، افزود: شخصیت در بیشتر آنها یک فرد است. فیلمنامه کشش لازم را برای تبدیل شدن به فیلم بلند ندارد و به درد فیلم کوتاه می خورد. سوژه بی دلیل کش می آید و بزرگسالان را هم خسته می کند چه رسد به نوجوان. چرا باید او محکوم به دیدن چنین فیلم هایی شود و در نهایت انتظار داشته باشیم که از سینما هم خسته و دلزده نشود .

تابش: قرار است بر روی تکراری بودن سوژه ها سخت گیری شود

مهرداد غفارزاده کارگردان فیلم "دریا و ماهی پرنده" که در بین حاضران نشسته بود در واکنش به انتقاد از این فیلم ها گفت: ایراد به کسانی وارد است که این فیلمنامه ها را از بالا تصویب و حمایت می کنند. باید از جایی که فیلمنامه تصویب می شود، چاره جویی شود تا چشم انداز فیلم های سینمای کودک و جشنواره در سال های آینده نیز تعیین و در جایی مشخص کدورت ها برطرف شود .

تابش در ادامه صحبت های غفارزاده بیان کرد: شورای راهبری سینمای کودک و نوجوان تشکیل شده است و با دعوت از آقای ایل بیگی همین دغدغه ها مطرح و قرار بر این شد که بر روی تکراری بودن سوژه ها سخت گیری و اولویت ها تعیین شود .

رئیس بنیاد سینمایی فارابی افزود: فارابی همه امور حوزه سینمای کودک و نوجوان را به این شورا سپرده و باید رای آن را سازمان سینمایی بپذیرد. اگر در این میان موازی کاری پیش آمد، باید با تعامل حل شود .

در ادامه این نشست رمضانی گفت: هیج چیز دردناک تر از این نیست که فیلمی خوب شروع شود و مخاطب را امیدوار کند اما بعد در ورطه تکرار بیفتد و بیننده عاجزانه بخواهد به پلان آخر برسد. روایت ها باید به گونه ای باشد که با پایان اصلی همه پایان ها صورت گیرد .

وی افزود: سینمای کودک بی پدر مادر نیست. در واقع این فیلمسازان هستند که بی پدر و مادر و بدون متولی هستند. به این معنا که فیلمساز یک سال تلاش می کند فیلمی بسازد تا به جشنواره ای برود و بعد خروجی جشنواره این است که تصمیم گرفته شود یک سری از فیلم ها مورد توجه قرار نگیرد .

رمضانی انتقاد کرد: اکثر مدیران هر ساله بعد از جشنواره گفته اند، تماشاگران از بیشتر این فیلم ها خوششان نیامده است و سال آینده باید به سمتی دیگر برویم. تا یک ماه بعد کمیته ای تشکیل می شود و به دلایل و معضلات این موضوع تا حد ی رسیدگی می کند اما پس از مدتی کوتاه بی خیال می شوند و قضیه به دست فراموشی سپرده می شود و دیگر خبری از اتوپیای صحبت شده از آن نیست. پس شورای سیاست گذاری این وسط چه سهمی دارد که مدیر توضیحی نمی دهد و خود را پاسخگوی عملکرد سال گذشته اش نمی دهد .

وی افزود: اگر من به عنوان یک کارگردان بخواهم فیلم کودک بسازم ، باید فیلمی را ارائه دهم که رنگ و لعاب داشته باشد و این یعنی نیاز به هزینه بسیار. کل فیلم های جشنواره امسال روی هم رفته با ٣ میلیارد تومان هزینه، ساخته شده است. فیلمسازان جوان تصور می کنند راه ورود به سینما، ساخت فیلم کودک است و می توانند با یک بازیگر کودک و بودجه ای فیلمسازی موفق و مطرح در این سینما باشند .

این کارگردان ادامه داد: اما آیا در این میان کارشناسی وجود دارد که تشخیص دهد او قادر است فیلم کودک بسازد؟ چند در صد این فیلم ها راوی کودک دارند و یا درباره یا برای کودک یا مرتبط به خانواده اوست. بالعکس بیشتر این فیلم ها می خواهند همه امور را تحلیل کنند به جای این که به کودک و با نگاه او به زندگی نگاه کنند. کودک و نوجوان فقط ناظر هستند. اعتراف می کنم که فیلم هایی هم که من می سازم نیز بر همین منوال است و باید این معضلات ریشه یابی شود. در این میان مسئولان به تنهایی قادر نیستند کاری از پبش برند و مردم و فیلمسازان هم به اندازه آنان وظیفه دارند .

غلامرضا ساغرچیان کارگردان فیلم «هورا» که در میان حاضران نشسته بود، بیان کرد: باید افقی نیمه بلند برای سینمای کودک تصور کنیم و هر ساله حداقل شاهد ۳ فیلم استاندارد در سینمای کودک لازم باشیم. به نظرم شما اساتید موظفید که برای ما فیلمسازان تازه کار سرفصل ها رامشخص کنید .

نیکخواه در ادامه صحبت های او گفت : بیشنهاد شما بد نیست اما باید به گونه ای دیکر مطرح شود. فیلمسازان می خواهند سهم خود را به هر نحوی طلب کنند و تقصیر به گردن آنان نیست. این نهاد آموزش و پرورش سینمای کودک است که باید چاره اندیشی کند برای این مشکلات کند که این فیلم ها نه اکران مفصل می شود نه کودکان و نوجوانان آنها را می بییند .

وی افزود: همه این فیلم های شبیه به هم که مخاطبی هم ندارند در عین حال به حیات طبیعی خود دست پیدا کرده و ادامه مسیر می‌دهند. یکی از علل این است که فراهم کردن ١٥٠ میلیون تومان برای هرکسی راحت است و می تواند به آسانی هر داستانی را با این میزان سرمایه بسازد. شورای راهبردی باید روح بهاری بدمد منظورمان این نیست که این ها در نطفه خفه کرد

فیلمسازان بی هدف فیلم می سازند و صرفا دنبال کار می گردند

در ادامه این نشست جبلی بیان کرد: اگر قرار بر این است که به سینما به عنوان یک کالای فرهنکی نگاه می کنیم، ان را باید از نظر چرخه اقتصادی مشابه دیگر کالاها ببینیم. تهیه کننده سرمایه خود را به خطر می اندازد و سرمایه گذاری می کند. پس او انتظار دارد سرمایه اش با سود برگردد. در نتیجه او در این میان است که به کارگردان خط می دهد .

عضو هیات داوران بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره بین المللی فیلم های نوجوانان با اشاره به نبود تهیه کننده حرفه ای در سینمای کودک امروز افزود: در سینمای کودک امروز تهیه‌کننده حرفه ای نداریم و فیلمسازان خود با سرمایه شان فیلم می سازند. با این امر موافق نیستم که از ابتدا می دانیم قرار بر این است که فیلم نفروش بسازیم و ورشکست شویم اما باز به سراغ فارابی برویم و بخواهیم از ما حمایت کند. در این صورت سینما بدبخت می شود .

جبلی ادامه داد: بسیاری از این فیلم ها فاقد استاندارد اولیه است و استاندارد سینمایی ندارد. تقصیر تماشاگر و سینمادار و یا سازمانی مانند فارابی چیست؟ پس باید به این چرخه دوباره نگریست .

نیکخواه نیز ضمن تلقی کردن سینمای کودک و نوجوان به عنوان یکی ژانر گفت: در سینما با وجود ژانرهای متعدد و دسته بندی فیلم ها بر اساس موضوع، تنها ژانر سینمایی که بر اساس مخاطب دسته بندی می شود، سینمای کودک و نوجوان است که بسیار اهمیت دارد .

وی افزود: علت مهم شدن جشنواره امروز این است که سایر اجزای سینمای کودک تعطیل شده و این حیات طبیعی سینمای کودک نیست.اگر همه حلقه ها سرجای خودش قرار گیرد، جشنواره جایگاه خود را پیدا می کند. فیلمسازان معتقدند به دلیل نبود اکران، برای جشنواره فیلم بسازند .

در بخش دیگر این نشست برومند بر لزوم تجربه برای فیلمسازی کودک تاکید و بیان کرد: به نظر می رسد سینمای کودک امروز برای فیلمساز تبدیل به اتود زدن و دستگرمی شده است. ابتدا فیلمساز باید به این حوزه احاطه و تجربه پیدا کند و بعد برای کودکان فیلم بسازد چراکه فیلمسازی برای آنان کار بسیار دشواری است. انها باید در این حوزه استمرار پیدا کنند .

وی خطاب به فیلمسازان جوان گفت: شماها نخبگان مملکت هستید، اما باید مراقب روح و روان مردم باشید و به آنها امید دهید. حتی فیلم هایی با موضوعات تلخ را در پایان امیدوارانه بسازید و به کودکان و نوجوانان رحم کنید .

جبلی سوالی از دبیر جشنواره فیلم های نوجوانان پرسید مبنی بر اینکه «اگر فرض کنیم جشنواره را حذف کنیم، وضعیت سینمای کودک و نوجوان چه می شود؟ »

شجاع نوری هم در پاسخ گفت: از زمانی که المپیاد فیلمسازی را راه اندازی کردیم، فکر کردم که با ایجاد آن کم کم جشنواره حذف می شود و درست است. توقع از جشنواره این است که صادقانه باشد و برای سینما چرتکه بیاندازد اما آنچه که در سال های گذشته اتفاق می افتاد این بود که افراد همه توقع بیدا می کردند فیلم کودک بسازند. مشکل اصلی این است که فیلمسازان بی هدف فیلم می سازند و صرفا دنبال کار می گردند .

نیکخواه هم در پاسخ به جبلی تصریح کرد: فیلمساز حرفی دارد و می خواهد فیلمی بسازد. اگر جشنواره تعطیل شود معتقدم هیج اتفاقی نمی افتد و فرقی به حال و روز سینمای کودک ندارد. جشنواره تنها ویترینی از محصولات سال گذشته ماست وبه این امر خیلی پرداخته نمی شود که سال اینده قرار است فیلمسازان چه کنند .

باید درباره سینمای کودک فضای نقد ایجاد شود

برومند در بخش دیگری از این نشست خاطر نشان کرد: بی رودربایستی باید گفت ما امروز فیلم خوبی در سینمای کودک و نوجوان نداریم البته اکنون در مقام داور جشنواره هستم و خیلی نمی توان چیزی گفت اما بعدا باید درباره تک تک فیلم ها حرف زد و فضای نقد را به وجود آورد. ممتقدم حتی ما فیلمسازان نسل گذشته هم همچنان درباره این سینما دچار توهم هستیم .

جبلی هم گفت: کم بودن بودجه دلیلی برای بد بودن فیلم نیست اما چرا همه این فیلم ها باید سینمایی باشد . می توان با این سرمایه فیلم هایی کوتاهی ساخت اما همه می خواهند با قصه کوتاه و بودجه کم فیلم بلند بسازند. کیارستمی و تقوایی هم فیلم‌های کوتاه بسیار ارزشمندی در سینمای کودک ساخته اند .

شجاع نوری هم با اشاره به افت کلی سینمای کودک بیان کرد: اگر در این حوزه توجه به نقش تهیه کننده مولف داشته باشیم، بسیاری از قضایا حل می شود. متاسفانه تهیه کنندگان حرفه ای رفتند و انهایی امده اند که صرف بول دراودرن کار می کنند و فکر فروش هستند .

در ادامه غفارزاده در واکنش به داوران بخش مسابقه سینمای ایران و اظهاراتشان درباره فیلمسازان این دوره گفت: باید جای دفاع به کسانی که فیلم ساخته اند هم داده شود نه اینکه مبحث یک طرفه باشد. پیشنهادی دارم که البته می دانم غیرمتعارف است . نظرم بر این است که بعد از جشنواره قراری با فیلمسازان در فارابی گذاشته شود و داوران و فیلمسازان درباره فیلم‌هایشان بحث کنند و اینکه آنها جه معیارهایی برای انتخاب فیلم ها در نظر داشته اند و نقاط ضعف و قوت این فیلم ها چیست ؟

نیکخواه در پاسخ به او گفت: این پیشنهاد را قبول ندارم چرا که دلیلی ندارد داور به فیلمسازان شرکت کننده بگوید نظرش چیست فیلمسازان می توانند بعدا این فیلم ها را به نمایش بگذارند و کارشناسان راجع به فیلمشان نظر دهند .

غفارزاده گفت: اما به نظر من در آن جلسه این مبحث هم می تواند مطرح شود که چرا سینمای کودک و نوجوان به شکل و شمابل امروزی رسیده است. همه این معضلات ریشه در سینمای کودک دهه ٦٠ و ٧٠ دارد که در آن دوره به فیلم هایی ویژه بها داده می شد. توقع داریم که افرادی مثل بیضایی، تقوایی و کیارستمی الگوی فیلمسازان این حوزه باشند اما در عمل انتظار داریم که با سوژه دیگری فیلم بسازند .

وی ادامه داد: چرا همچنان باید افرادی مانند جبلی یا برومند تکرار مکررات کنند. امیدی نیست که با تغییر دبیر جشنواره المپیاد فیلمسازی همچنان بر سر جایش باقی بماند، این سیستم همچنان ادامه پیدا کند و توقف نداشته باشد و نهال آن به بار بنشیند .

برومند در پاسخ تصریح کرد: اما اشکالی که من گرفتم در مورد مشابهت فیلم های حاضر در جشنواره امسال است و اینکه همه یک شکل هستند. معتقدم این امر سبب از دست دادن مخاطب می شود .

وی ادامه داد: بییندگان سینمای کودک مخاطبانی عام هستند و باید آنها را دریابیم. اگر آنها را رها کنیم مجبورند به تماشای هر فیلمی تن دهند. ما درباره بینندگان مسئولیم. خودم به شخصه سال هاست که خجالت می کشم و خودم از تکرار فیلم های گذشته مان حالم به هم می خورد و می گویم دیگر نوبت شما فیلمسازان جوان است اما در واقعیت همچنان تقاضا برای فیام های گذشته ما وجود دارد و مخاطبان ما را مثل سابق می خواهد و درباره کارهای جدید ما هم ریسک نمی کنند. من سال ها به ساخت شهر موش ها با وجود داشتن تهیه کنندگانی که حاضر بودند این کار را بسازند، تن ندادم .

برومند افزود: ابتدا باید ثابت شود که شما فیلمسازان جوان قابلیت ساخت فیلم را دارید. متاسفانه چندی پیش از یک نویسنده و کارگردان با سابقه سینمای کودک فیلمنامه ای دیده شد که بسیار تکراری بود و عین آن را در گذشته دیده بودیم. هر کس هر چه دوست دارد بسازد، اما بداند که نمی توان فرهنگ سینما را از اقتصاد آن جدا دانست. این ها توام هستند و باید به آن توجه داشت. سینما با اقتصاد می چرخد، مشکل ما این است که امثال کامبوزیا پرتوی دیگر فیلم نساختند .

در ادامه صحبت های برومند، نیکخواه آزاد تاکید کرد: باید نظامی و پویا و در ارتباط با هم داشته باشیم که بتواند نتیجه بخش باشد. تصور اشتباه این است که اگر نوجوان زیادی قهرمان شود، این فیلم وجوه رئالیستی خود را از دست می دهد. پس رد نتیجه به چارچوب های رئالیستی گذشته خود می چسبیم. نباید شخصیت نوجوان دچرا ذلت در فیلم باشد .

وی افزود: بزرگترین مشکل فیلمسازان این حوزه این است که اصلا به انباشتگی قصه و کشش داستان توجه نمی کنند و فکر می کنند فقط باید زندگی واقعی یکی نوجوان را نشان دهند .

در پایان این نشست برومند برای فیلمسازان جوان حوزه سینمای کودک و نوجوان آرزوی موفقیت کرد .

شجاع نوری نیز با معرفی شقایق ورشوچی از همدان و رضا سلیمانی فر از لرستان به عنوان جوان‌ترین فیلمسازان المپیاد فیلمسازی امسال گفت: فیلم شقایق و رضا فردا شب برای شما به نمایش در می آید. من معتقدم فیلم های اولین دوره المپیاد فیلمسازی موج جدیدی از فیلمسازی را به راه انداخته اند که تازه و بکر است .

در این مراسم کامبوزیا پرتوی ، امیر اسفندیاری و مهدی پاکدل نیز حضور داشتند .

C