شعر خوانی، مسیری قدیمی و تازه کشف شده
سید حمید رضا برقعی شاعر آیینی از اهمیت شعر و شعر خوانی در هیئت‌ها گفت.
در پس آواز‌های عاشقانه در رثای اهل بیت (ع) کلماتی قرار دارند که برای چینششان کنار هم و تشکیل شعر، ساعت‌ها انرژی و زمان گذاشته می‌شود. اگر تلاش بی وقفه شاعران آیینی نبود، شاید زیبایی و هنر از کلام مداحان رخت بر می‌بست و دم‌های سینه زنی به شکلی که از گذشته تا امروز رایج است، صورت نمی‌گرفت. در سالهای دور، دکلمه و شعر خوانی از اهم فعالیت‌های فرهنگی به حساب می‌آمد و جایگاه ویژه‌ای داشت. البته این جایگاه در سالیان بعد متزلزل نشد، اما به دلیل تخصصی شدن فعالیت هیئت‌ها، شاعر اثرش را در اختیار مداح می‌گذاشت که او با صدایی شنیدنی آن را عرضه کند.
شعر خوانی، مسیری قدیمی و تازه کشف شده
در سالهای اخیر مجدد شعرخوانی به هیئت‌ها بازگشته و رنگی متفاوت به این محیط نورانی ارائه کرده است. برخی آثار در قالب دکلمه فضایی جذاب‌تر و شنیدنی‌تر پیدا می‌کنند، اما برخی آثار با صدای مداحان دلنشین‌تر هستند. درباره شعرخوانی در هیئت‌ها و جایگاه و کارکرد‌های این هنر با یکی از شاعران آیینی که خود دکلمه نیز می‌خواند، گفت‌وگو کرده ایم. سید حمیدرضا برقعی شاعر آیینی است که به تازگی نماهنگ‌هایی با شعر و دکلمه او منتشر شده و طرفداران فراوانی پیدا کرده است.
نباید در همه هیئت‌ها شعرخوانی باشد
برقعی در خصوص شعرخوانی در هیئت‌ها گفت: خدا را شکر در سالهای اخیر شاعر در هیئت‌ها حضور پررنگ تری پیدا کرده است. امروز ترانه سرایان و شاعران در عرصه‌های متفاوتی که زیر مجموعه هیئت هستند، بیش از پیش حضور پیدا می‌کنند. پیش از این یا شاهد حضور شاعران در هیئت‌ها نبودیم و یا این حضور خیلی محدود بود. در دو دهه گذشته اقبال مردم نسبت به فضای شعر آیینی و تأکید فراوان مقام معظم رهبری در جلسات متفاوت، موجب شد که رویکرد به حضور شعرا در هیئات مذهبی بیش از پیش باشد. در دیدار مداحان با مقام معظم رهبری در روز ولادت حضرت زهرا (س) توجه به شعر نمود داشت؛ به این ترتیب که شعرا نیز مانند مداحان شعر می‌خواندند. این نشان می‌دهد که نگاه مقام معظم رهبری به هیئت‌های با تراز بالا این است که باید در جلسات مذهبی شعر و شعر خوانی جایگاه مناسب داشته باشد. البته موافق این نیستم که در همه جلسات اهل بیت (ع) شعرخوانی انجام شود. نقش مداح در آماده سازیِ فضای شعرخوانی در هیئت خیلی اهمیت دارد. اینکه در هر جا و هر جلسه‌ای باید شعرخوانی باشد، حرف درستی نیست. باید متناسب با جلسه و عطش مخاطب این اتفاق رقم بخورد.
بعضی دکلمه‌ها از مداحی تأثیرگذارتر است
وی افزود: در مواقعی، شعر‌هایی سروده می‌شود که اگر دکلمه شود و خود شاعر آن را بخواند، تاثیرگذار‌تر است؛ اما در بسیاری موارد شعر‌هایی هست که باید با مداحی، آواز و دستگاه موسیقی خوانده شود. این یک بُعدِ کار شاعر است که در هیئت‌ها شعرخوانی کند. شاید بعضی از شاعران استعداد دکلمه را نداشته باشند؛ اما این افراد باید به عنوان مغز متفکر هیئت نقش پر رنگی داشته باشند. هیئت نیاز دارد که شاعر ارتباط مستقیم با مداح برقرار کند. آن فردی که در فضای هیئت محتوا را مشخص و تعیین می‌کند و با چینش واژه‌ها محتوا را قالب بندی می‌کند، شاعر است. شاعر می‌تواند هر نگاه و تفکری که دارد را به مخاطب و مستمع القا کند. می‌شود گفت پر رنگ‌ترین نقش در هیئت را شاعر دارد.
ماندگار شدن یک شعر، نیازمند زمان است
این شاعر آیینی درباره دلایل ماندگار شدن برخی اشعار اظهار کرد: ما درباره شعر اهل بیت صحبت می‌کنیم؛ زمانی که خود اهل بیت (ع) نگاه ویژه به شعر شاعر داشته باشند، به آن اثر رنگ و بو می‌دهند. علاوه بر این ماندگاری شعر نیاز به زمان دارد. باید زمان بگذرد و مردم آرام آرام با آن شعر انس پیدا کنند. به این ترتیب آن اثر برایشان خاطره انگیز می‌شود و رفته رفته در حافظه شان نقش پیدا می‌کند. مطمئناً آنچه روند این اتفاق را تسریع می‌بخشد، حضور و تلاش دستگاه‌های دولتی است. متأسفانه آن طور که باید و شاید به فضای شعر هیئت ها اهمیت داده نمی‌شود. این درحالی است که مقام معظم رهبری تاکید فراوانی در این زمینه دارند. سال ۱۳۸۹ مقام معظم رهبری چهار دیدار با شعرا داشتند؛ دیدار با شعرای بیداری اسلامی، دیدار با شعرای آیینی، دیدار با شاعران و مداحان و دیدار هر سالهای که با همه شاعران دارند. وقتی رهبر مملکت در یک سال چهار دیدار با شعرا می‌گذارند، نشان از اهمیت و دغدغه ایشان دارد. متأسفانه در وزارت ارشاد، حوزه هنری و دستگاه‌های دیگر شعر موضوعی حاشیه‌ای است.
شهدای مدافع حرم نشان دادند هیئت‌ها درست کار کرده اند
برقعی درباره توجه به مسائل روز در اشعار شعرای آیینی بیان کرد: هر چیزی به اندازه نمکش خوب است. ما قرار است به هیئت بیاییم و عرض ارادتی به سید الشهدا (ع) داشته باشیم. اصلی‌ترین نگاه در حرکت امام حسین (ع) سیاسی و ارزشی بود؛ این را باید در هیئت ها رقم بزنیم. همین که می‌بینیم، بیشتر شهدای مدافع حرم از دل هیئت‌ها رشد کرده اند، نشان می‌دهد که هیئت‌ها تا حدودی کار خود را درست انجام داده اند. اصل در هیئت مدح و مرثیه اهل بیت (ع) است که کنارش حتماً باید مسائل روز و مسائلی که دغدغه اهل بیت (ع) بوده است، بیان شود.
نماهنگ‌ها با مضامین آیینی در ابتدای راه هستند
این شاعر درباره تولید نماهنگ و شعرخوانی گفت: قطعاً باید موزیک ویدئوی شعر‌ها تولید شود. الان این موضوع شروع شده است. دیگر چیزی فراتر از رسانه مکتوب و صرفاً شعر خوانی در هیئت و خواندن شعر با صدای مداح یا خواننده لازم است. الان رسانه جدید برای شاعر تعریف کرده ایم که آن ساختن نماهنگ‌ها و کار‌های این چنینی است. خودم توفیق داشتم چهار کار تا امروز در این فضا تولید کنم. در حال حاضر در شروع راه هستیم و ایده‌ها خام است، اما امیدوارم توجه دستگاه‌های دولتی به این موضوع نیز بیشتر شود. تولید نماهنگ بسیار هزینه بر است. گاهی یک مصاحبه با دوربین و میکروفن انجام می‌شود، اما ساخت نماهنگ ده‌ها میلیون هزینه می‌برد و بازگشت مالی هم ندارد؛ به همین دلیل نیازمند کمک مراکز دولتی است. باید بانی‌های هیئت‌ها به این موضوع ورود کنند. این دغدغه‌ای است که در ذهن بچه هیئتی‌ها و شعرایی که در این زمینه کار می‌کنند، وجود دارد. باید تامین مالی صورت گیرد چرا که این کاری نیست که فقط با خلوص نیت جلو برود.
خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان
