ما جرأت رسانه‌ای را به رسانه‌های حاکمیتی‌مان نداده‌ایم
استاد دانشگاه امام صادق(ع) در گفتگو با نسیم‌آنلاین تاکید کرد که بخشی از نواقص مناظرات انتخابات ریاست جمهوری به فضای رسانه‌ای کشور برمی‌گردد. فضایی که جرأت رسانه‌ای را به رسانه‌های حاکمیتی نداده است.
نسیم‌آنلاین: موضوع مناظرات انتخابات ریاست جمهوری از سال 88 شکل ویژه‌ای به خود گرفت. از همان سال بود که اهمیت این برنامه بیشتر شد و در هر دوره پیش از برگزاری انتخابات، شور و حال آن را بیشتر کرد.
برگزاری این برنامه توانست در جهت ایجاد تصویری هرچند ناکامل از توانایی‌ها و برنامه‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به مردم کمک کننده باشد.
این مناظرات نقاط ضعفی هم داشت که آسیب‌ها و ایرادات آن را در گزارش «نقاط ضعف مناظرات تلویزیونی» و مصاحبه‌ای با عنوان «پیشنهاداتی برای بهبود مناظرات انتخاباتی» بررسی کردیم.
در ادامه‌ی بررسی این موضوع با یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به گفتگو نشستیم. دکتر حسن مجیدی، استاد علوم سیاسی این دانشگاه، مجموعه‌ای از نقاط ضعف و قوت این مناظرات را برشمرد که مشروح گفتگوی ما با او را در ادامه می‌خوانید:
نسیم‌آنلاین: به نظر شما نقاط ضعف و ایراداتی که به برگزاری مناظرات چیست و چطور می‌توان در مناظراتی که در پیش داریم آن را برطرف کرد؟
صرف نظر از نقاط ضعفی که مناظرات ممکن است داشته باشد، یکی از قالب‌های خیلی مناسب رسانه‌ای برای فضای انتخاباتی است. از این جهت کارکردهای مثبتی هم می‌تواند داشته باشد. از جمله اینکه در این فضای شفاف و بدون سانسور دیدگاه‌های نامزدها مطرح می‌شود و برای بینندگانی که می‌خواهند رای بدهند قابل مقایسه و قضاوت می‌شود. بینندگان می‌توانند نظر نامزدها را ببینند و مقایسه کنند که کدام یک از نامزدها برنامه قوی‌تر و انسجام بیش‌تری در برنامه‌ها و مواضع و دیدگاه‌ها دارد و در مقایسه با رقبای خودش شایستگی و توانمندی صلاحیت بیش‌تری دارد.
ضمن اینکه مناظرات فضای رقابتی را هم پررنگ می‌کند. طبعا مخاطبی که از قبل ممکن است از نامزدها شناخت داشته باشد، می‌تواند یک همسویی و یک همدلی و به نوعی همذات‌پنداری هم با یکی از نامزدها پیدا کند. تعلیقی که برای برنده‌ی انتخابات از منظر افکار عمومی ایجاد می‌کند به رونق فضای انتخابات خیلی کمک می‌کند. مخصوصا این دوره که بعد از شهادت آیت‌الله رئیسی و همراهان با یک انتخابات خیلی ضرب‌‌العجلی و خیلی فوریت‌دار مواجه هستیم. رئیس جمهور مستقر هم دیگر نیست تا گفته شود که شانس رئیس جمهور مستقر برای برنده شدن در مرحله دوم بیشتر است.
نامزدهایی که هستند بعضا ممکن است سوابق انتخاباتی هم داشته باشند. با توجه به انتظارات، توقعات، مشکلات و نارسایی‌ها که در کشور وجود دارد، افرادی باید بیایند که بیشتر نماینده مردم باشد. در شرایطی که فرد باید بتواند اثبات کند که می‌تواند برای حل مشکلات مردم از ظرفیت ریاست جمهوری استفاده کند، اهمیت و ضروریت و اهمیت مناظرات بیشتر خواهد بود.
نسیم‌آنلاین: پس پخش مناظرات را هم‌چنان موثر می‌دانید.
بله به نظرم حتما باید باشد. وقتی روند و مسیری که رسانه‌ها از گذشته تا الان در کشور طی کردند را می‌بینید و اینکه مردم مخاطب رسانه‌ها هستند و سواد رسانه‌ای‌شان مرتب رشد می‌کند، طبعا یک انتظار و یک توقعی در مردم ایجاد شده که هر چه جلوتر می‌رویم باید از جهت توجه به این عنصر مصرف رسانه‌ای مردم به‌روزتر و موثرتر عمل بشود و نه اینکه عقب گرد صورت بگیرد.
وقتی در دوران مختلف با استفاده از مناظرات با همه این مشکلاتی که داشته فضای انتخاباتی داغ شد و رقابت‌ها جدی‌تر شد و توانستیم مردم را به تشخیص برسانیم و تبلیغات تلویزیونی جایگزین تبلیغات محیطی پر خرج و پرهزینه و آلوده کننده فضای شهرها و روستاها شد، انتظار و مطالبه بیش از این هم وجود دارد که بتوان شرایطی را فراهم کرد که نامزدها بهتر محک بخورند.
مشکل بزرگی که انتخابات دارد این است که به شدت شخصی و مقطعی و فردی است. برنامه‌محوری، داشتن گفتمان منسجم و تبدیل شدن گفتمان به برنامه‌های عینی مشخص وجود ندارد. شما همین انتخابات مجلس قبلی را نگاه کنید؛ هیچ حرف و سخنی از برنامه‌های نامزدها در جریان سیاسی وجود نداشت. فقط لیست‌هایی بود که هر روز می‌آمد و بین این لیست‌ها صحبت این بود که چه کسی در چه لیستی هست، بدون اینکه معلوم شود اینها برای مجلس آینده چه برنامه‌ای دارند و قرار است چه اتفاقی بیافتد.
چون نهاد تحزب وجود ندارد و کار تشکیلاتی قوی صورت نمی‌گیرد، عنصر شخصیت مخصوصا در ریاست جمهوری بیشتر بروز و اهمیت پیدا می‌کند. این موضوع اهمیت شناساندن شخصیت، برنامه‌ها و تیم رئیس جمهوری بعدی در قالب برنامه‌های تلویزیونی و به خصوص مناظره را بیشتر می‌کند.
از این جهت حتما باید قالب‌های جدیدتری برای شناساندن نامزد به مردم در نظر گرفته شود و یک روند رو به جلویی در این موضوع وجود داشته باشد. نه اینکه عقب گرد صورت بگیرد و یا همانی که قبلا وجود داشت تکرار شود.
به نظرم بسیاری از این ایرادها متوجه خود رسانه نیست بلکه متوجه سواستفاده‌هایی بوده که نامزدها از این فضا کردند و اخلاق را رعایت نکردند.
نسیم‌آنلاین: چه آسیب‌هایی در مدل فعلی مناظرات وجود دارد؟
اگر بخواهم آسیب شناسی مناظرات انتخاباتی را بگویم، در رأس آن‌ها بداخلاقی است. این جای تأسف است، کسانی که قرار است در تراز جمهوری اسلامی ایران مسئولیت‌های مهمی را بر عهده بگیرند، بعضا حتی اولیات اخلاق را رعایت نمی‌کنند. دروغ، اتهام، تخریب طرف مقابل، برجسته سازی نقاط ضعف و نسبت دادن چیزهایی که در طرف مقابل وجود ندارد چه به لحاظ شرعی مسلم است که گناه است و چه به لحاظ حقوقی بعضی از اینها قابل تعقیب است.
در ادوار مختلف برای خیلی از این اتهام‌هایی که زده می‌شد یا ادعایی که مطرح می‌شد، فضایی برای پاسخگویی و روشنگری فراهم نمی‌شد یا به افرادی که ممکن بود مورد اتهام قرار بگیرند، فرصت دفاع متاسفانه داده نشد.
نسیم‌آنلاین: با توجه به اینکه نامزدها در چهارچوب خود برنامه مناظره صحبت‌هایشان را ارائه می‌کنند، در چهارچوب چه تغییری باید اتفاق بیافتد که جلوی این آسیب‌ها که از طرف خود نامزدها وجود دارد گرفته شود؟
کار سختی است. مخصوصا در این دوره که زمان خیلی محدود است. برای رعایت عدالت رسانه‌ای، سوالات باید یک شکل و با یک قالب باشد وگرنه آن‌وقت اتهام سوگیری یا عدم رعایت عدالت رسانه‌ای از طرف نامزدها مطرح می‌شود. به نظرم براساس تجربه‌ای که در گذشته داشتیم برخی از نقاط ضعف را به لحاظ حقوقی هم می‌توان پوشاند. همین الان هم در مطبوعات اشاره شده است که اگر در روزنامه‌ای فردی مورد اتهام قرار گیرد، طبق قانون مطبوعات آن روزنامه موظف است پاسخ نامه را بلافاصله چاپ کند. وقتی چنین قوانینی در مورد مطبوعات وجود دارد در دیگر رسانه‌ها هم انتظار می‌رود که که اگر فردی اتهام ناروایی زد و سخن ناروایی گفت و آمار نادرستی را ارائه کرد یا به افرادی که در مناظره نیستند اتهامی را وارد کرد حتما به آن افراد اجازه دفاع از خودشان داده شود یا آمار غلط اصلاح شود.
اگر این سازوکارها در آئین‌‌نامه‌های برنامه‌های مناظراتی و انتخاباتی تعیین شود می‌توان جلوی خیلی از این مشکلات را گرفت یا آسیبی هم اگر دارد آن را به حداقل رساند. در هر صورت فضا، فضای رقابتی است مثل فوتبال که در آن خطا وجود دارد و ممکن است بعضا تنش‌هایی هم باشد. به هر حال یک فضای رقابتی مطمئن برای رسیدن به یک مسئولیت مهم حتما یک‌سری آسیب‌های ناخواسته یا خواسته هم خواهد داشت به خصوص از جانب هوادارها. اما از خود نامزدها طبعا در تراز ریاست جمهوری که قرار است سوگند ریاست جمهوری بخورند به هیچ وجه این پذیرفتنی نیست. در سوگند ریاست جمهوری می‌گوید من در پیشگاه کلام خداوند به خداوند بزرگ در برابر ملت، در برابر نمایندگان ملت در مجلس سوگند یاد می‌کنم که حافظ دین و اخلاق و حقوق ملت باشم، حافظ مکتب رسمی باشم و همه توان خودم را برای اجرای قانون اساسی و عمل به اصل اسلام به کار بگیرم. کسی که قرار است چنین سوگندی را بخورد و شخصیت دوم کشور باشد و نماینده یک ملت با این تاریخ و فرهنگ و تمدن باشد، طبعا باید از یک شخصیت بالا و والا برخوردار باشد.
از این جهت اگر آن آسیب‌ها را بتوان با سازوکارهای جدی قانونی و اخلاقی به نامزدها گوشزد کرد و در مردم هم این باور را ایجاد کرد که واقعا اگر کسی این ویژگی‌ها را ندارد، نمی‌تواند نماینده خوبی برای آن‌ها باشد. نباید فریب این بداخلاقی‌ها را بخورند و اسم آن‌را شجاعت، جسارت و انقلابی‌گری بگذارند.
نسیم‌آنلاین: بجز آسیب‌هایی که به نامزدها برمی‌گردد بخشی از ماجرا به ساختار مناظرات و به صداوسیما برمی‌گردد. کنترل ما روی ساختار مناظرات می‌تواند بیشتر باشد. از این منظر چه ایراداتی به مناظرات وارد است؟
در همه جای دنیا مناظرات تقریبا همین‌طور است که ما هم پیاده می‌کنیم. یعنی نامزدها معمولا 3-4 تا مناظره در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و بین‌المللی دارند. همچنین میزان دارایی، میزان عمل به وعده‌ها و صحت امانت افرادی که می‌خواهند مسئولیت را بگیرند در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه و ریزبینی افکار عمومی و نخبگان سیاسی قرار می‌گیرد.
متاسفانه خیلی از نامزدها با یک عقبه شفاف و روشن وارد این رقابت نمی‌شوند. همین الان بدون اینکه بدانیم چه کسانی می‌خواهند بیایند، می‌توان گفت خیلی از نامزدهایی که ممکن است تأیید هم شوند، درباره‌ی رزومه کاری‌شان حرف و حدیث وجود دارد. به لحاظ شفافیت گره‌های ذهنی، اتهاماتی و حاشیه‌هایی درخصوص رزومه‌کاری مطرح شده که حل نشده است. افکار عمومی به عنوان یک پرسش و به عنوان یک ابهام هم‌چنان این قضاوت‌ها را درمورد نامزدها دارد. خب رسانه اینها را نمی‌تواند صفر کند.
نسیم‌آنلاین: با اصلاحات در چهارچوب مناسبات نمی‌توان این مسئله را حل کرد؟
در خیلی از کشورها مناظرات در همین قالب است و قرار است اینها برای مردم مهم باشد. مردم می‌خواهند مطلع شوند که کسی که می‌خواهد رای بیاورد احتمالا با چه سیاست‌گذاری در حوزه اقتصاد، سیاست، سیاست بین‌الملل، حوزه فرهنگ، اجتماع، سلامت و... مواجه خواهند بود. طبیعی است که پرسش‌ها و ساختار مناظرات تا حد زیادی به مسائل، مشکلات و برنامه‌ها برمی‌گردد. خوشبختانه در کشور ما برنامه هفتم وجود دارد. برنامه هفتم سند مناسبی برای عملکرد دولت و مجلس است .
به هر حال دست تقدیر الهی این اتفاق را الان رقم زد و باعث شد دولت و مجلس تقریبا همزمان شروع به کار می‌کنند و از این جهت می‌تواند همسویی دولت و مجلس را بیشتر کند. همین طور وقتی دو سال دوسال بین انتخابات فاصله بود، فضای کشور مدام انتخاباتی می‌شد و یک فضای ناترازی و نااطمینانی به فضای سیاست داخلی تحمیل می‌شد. الان که تقریبا همزمان است، از این جهت می‌شود گفت که این می‌تواند یک فرصت باشد.
نسیم‌آنلاین: آیا می‌توان سازوکاری برای ممانعت از تهمت و ارائه اطلاعات غلط تعیین کرد؟
در مناظرات باید سازوکارهای ضمانت‌بخش برای رعایت چهارچوب مناظره تعریف کرد تا فردی که وارد مناظره می‌شود در چهارچوب سوال پاسخ را ارائه کند. همچنین از اتهام زنی یا ارائه اطلاعات غلط پرهیز کند و به عنوان مثال همان‌جا بلندگو قطع شود یا این حق را مجری داشته باشد که کلامش را قطع کند. ولی یک موقعیتی که وجود دارد این است که هر کدام از این نامزدها یک عقبه هواداری پیدا می‌کنند و ممکن است فضای رسانه به سمت محافظه‌کاری برود و قضاوت بر عهده خود مردم گذاشته شود. یعنی این احتمال وجود دارد که هرچقدر هم که ساختار تعریف شود باز هم نامزد بتواند آن چهارچوب را زیر پا بگذارد.
الان مثلا سوال و وقت را می‌توان مدیریت کرد ولی در مورد راستی آزمایی صحبت‌ها بعضی اظهارات واقعا تحلیل و موضع است و در موردش نمی‌شود غلط و درست گفت. هم می‌تواند بخشی باشد، هم می‌تواند درست باشد، هم می‌تواند از یک جهتی با یک نوع نگاه منطقی و درست به نظر برسد و با یک نوع دیگر خیر. در واقع از این جهت نمی‌شود برخورد یا مثلا سازوکار پیش‌بینی‌پذیر به مناظره داد. ولی تا حدی که می‌شود به نظرم باید آسیب‌ها را کم کرد. مخصوصا به نامزدها گوشزد کرد که رعایت کنند.
الان مثلا در مسابقات ورزشی دنیا اگر هواداران برخورد بدی نسبت به بازیکنان داشته باشند، آن تیم را محروم می‌کنند و هواداران عملا تنبیه می‌شوند. ما این را متاسفانه نداریم.
قبح بعضی رفتارها نباید شکسته شود. نباید مثلا افشاگری بعضی از موضوعات یا تبلیغ علیه گذشته نظام یا تبلیغ علیه دولت‌های گذشته یا تبلیغ علیه نامزدهای قبلی به عنوان یک سند افتخار و شجاعت و جرات و جسارت ارزشگذاری شود. اگر کسی اتهام بزند و تخریب کند به جای اینکه داشته‌ها و توانایی‌ها و برنامه‌های خودش را مطرح کند و صرفا از راه غیریت‌سازی و تخریب رقبا بخواهد به جایی برسد، حتما با همین بلیه هم یک روز کنار زده خواهد شد.
نسیم‌آنلاین: به نقش مجری اشاره کردید که اگر مجری یک مقدار فعا‌ل‌تر باشد و بتواند به بحث ورود کند جلوی خیلی از این آسیب‌ها ممکن است گرفته شود. با توجه به مناظراتی که دوره‌های قبل پخش شد، نقش مجری را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما جرأت رسانه‌ای را به رسانه‌های حاکمیتی‌مان نداده‌ایم. حتی روزنامه نگاران ما هم با هزاران باید و نباید از قبل محدود می‌شوند. نمی‌شود توقع داشت که یک مجری شش دنگ با همه چهارچوب‌های رسانه‌ای تراز یک دفعه ظهور کند. چنین چیزی شدنی نیست. شما وقتی در طول سال به مجری اجازه نمی‌دهید از مسئولین و از کسانی که قدرتی دارند آشکارا سوال افکار عمومی را بپرسد و یک فضای سانسور و یک فضای سفید‌نمایی همه چیز حاکم است، انتظار ظهور یک مجری متفاوت به نظرم انتظار به‌جایی نیست. به هر حال از همین مجری‌ها باید استفاده کرد.
در این دوره که رئیس جمهور مستقر نداریم و همه در یک سطح هستند، نیاز نیست خیلی مراعات شخصیت بیرونی افراد صورت بگیرد. باید در این زمینه کار کرد و مجریان توانمندی را آماده کرد که بتوانند از پس این کار بر بیایند نه اینکه فقط یک هماهنگ کننده و یک تنظیم گر زمان و ترتیب صحبت باشند. باید بپذیرفت که در این زمینه کم‌کاری وجود دارد. خبرنگارها هم همین مسئله را دارند. ما خبرنگاری در تراز جهانی که همین الان بنشیند با رئیس جمهور فلان کشور گفت‌وگوی جدی یکی دو ساعته را مدیریت کند در بین اصحاب رسانه کم داریم.
نسیم‌آنلاین: به نظرتان علت این امر چیست؟
به فضای کلی جامعه و فضای رسانه‌ای برمی‌گردد . به هر حال در مسیری که طی شده فضای رسانه‌ی رسمی هماهنگ با فضای غیر رسمی جلو نرفته است. یک عقب ماندگی و یک ناترازی وجود دارد و این ندادنِ جرأت و آزادگی و استقلال عمل به رسانه‌ها آسیب می‌زند. این آسیب مخصوصا زمانی خودش را نشان می‌دهد که انتظار دارید یک دفعه از آن لاک محافظه‌کاری در بیایند و یک فضای بازتر و رسمی‌تر و رقابتی‌تر را بتواند ارائه بدهند.
هر چند به هر حال در فضای انتخابات به نسبت رسانه‌ها بازتر عمل می‌کنند و به نسبت بعضی ناگفته‌ها را می‌شود گفت و بعضی نقل‌ها را می‌شود کرد ولی در مجموع ما در پرورش رسانه‌هایمان دچار ضعف هستیم. یک علت اصلی همین نبود فضای آزادی در رسانه‌ها و استقلال عمل آن‌ها و اینکه همیشه به مدیران رسانه‌ها خبرنگاران سفارش می‌کنند و آن‌ها را این‌قدر محدود می‌کنند و چهارچوب برایشان می‌گذارند که اجازه پر و بال گرفتن و حرکت را به اینها نمی‌دهند.
نسیم‌آنلاین: برای حل فردمحوری در مناظرات می‌توان مشاوران نامزدها را هم جلوی دوربین آورد. نظرتان در مورد این پیشنهاد چیست؟
این قابل پیاده شدن است اما به نظر می‌آید که شاید اسمش مناظره نباشد. به این گفتگوی انتقادی می‌گویند. وقتی تیم مناظره می‌نشینند ممکن است بعضی افراد که به مراکز رسمی وصل هستند مشاوران قوی‌تری را بتوانند همراه خودشان کنند و شرایط برابر نیست.
به نظرم در گفت‌وگوی تک نفره این مدل قابل اجراست؛ به این معنا که مثلا ما تیم کارشناسی پرسشگران را متنوع قرار بدهیم و نامزد به همراه مشاوران بیاید. این در واقع مناظره نیست و یک بحث و گفت‌وگوی شفاف است. نامزد تیم مشاورانش را با خودش بیاورد اما در برابر تیمی از پرسشگرانی قرار بگیرند که آن‌ها حتی می‌تواند تماشاچی‌ها هم باشند. این‌جا در فضایی بازتر اطلاعاتی که لازم است در مورد آن‌چه که در شخصیت و برنامه و تیم کاری نامزد وجود دارد به مخاطب داده شود. به نظرم این مدل برای مناظرات چند نفره عملیاتی نیست ولی برای بحث‌های کارشناسی دقیق که تک نامزد با مشاورانش در برابر پرسشگران مختلف حضور پیدا کند این مدل قابل اجراست.
نسیم‌آنلاین: در کشورهای دیگر مثلا ایالات متحده مناظرات از چند ماه قبل شروع می‌شود. حالا در این دوره که انتخابات زودهنگام بود ولی آیا می‌شود تغییری در مناظرات ایجاد کرد که مثلا در طول چند ماه این مناظره اتفاق بیفتد و بحث‌های بیشتر و تحلیل‌های بیش‌تری هم انجام شود. به نظرتان این شدنی است؟
در امریکا انتخابات درون‌حزبی است. یعنی نامزد برای اینکه بتواند از جانب حزبش نامزد شود، یک رقابت درون‌حزبی در می‌گیرد. همین مناظرات، همین گفتگوها و همین برنامه‌های تبلیغاتی، اول با رقابت درون حزبی از مدت‌ها قبل آغاز می‌شود و به جایی می‌رسد که نامزدهای مختلف از یک حزب نهایتا یا شکست می‌خورند یا نهایتا می‌پذیرند که یک نامزد موفق‌تر است و بیشتر آرای هم‌حزبی‌ها را به خودش جلب می‌کند و می‌تواند نامزد آن حزب شود. بخشی از رقابت قبل از رقابت اصلی شکل می‌گیرد. معمولا در امریکا معاون اول یا زوج انتخاباتی هم همراه نامزد فعالیتش را شروع می‌کند و همین به شناخت بهتر و قضاوت بهتر مردم نسبت به دولت آینده کمک می‌کند. ضمن اینکه آن‌جا فضای فعالیت حزبی و فضای باز رسانه‌ای وجود دارد و از مدت‌ها قبل این شرایط می‌تواند فراهم شود. ما در کشورمان این را نداریم.
نقدهای هم به قوانین انتخاباتی ایران وجود دارد مخصوصا در مورد مجلس وجود دارد. الان با این تعریفی که شورای نگهبان از رجل سیاسی دارد، رجل سیاسی در کشور ما کسی است که در گذشته خودش حتما یکی از مسئولیت‌های تراز اول را داشته است. یعنی در حد رئیس قوه نمایندگی مجلس، استاندار، سفرا، شهردار کلان شهرها، معاونان وزیر بوده باشد. این طبعا یعنی یک عقبه رسانه‌ای و یک شناخت رسانه‌ای از آن وجود دارد. اما در مورد مجلس بسیاری از نامزدها که می‌آیند اصلا شناس نیستند. فقط یک هفته به آن‌ها وقت داده می‌شود که این به شدت محل نقد است. کلا زمان تبلیغات انتخاباتی خیلی محدود است. حتما باید اصلاح شود به نحوی که اقلا یک ماه فرصت باشد برای داوطلب‌ها که بتوانند هم خودشان را معرفی کنند و هم مردم آن‌ها را بشناسند. در کشور ما این نقد کاملا به قوانین انتخاباتی وارد است ولی به هر حال در همین فضای محدود برای ریاست جمهوری از این جهت که بسیاری از کسانی که می‌آیند قبلا در سطحی از سطوح کشوری از آن‌ها شناخت رسانه‌ای وجود داشته و شناخت اجمالی وجود داشته، شاید بخشی از این خلا و این ضعف را پوشش بدهد.
نسیم‌آنلاین: به عنوان جمع بندی با توجه به اینکه خبرها می‌گویند که چند روز آینده مناظرات از تلویزیون پخش خواهد شد، پیشنهادتان برای اینکه مناظرات به بهترین شکل برگزار شود چیست؟
به نظرم می‌آید که اگر مثل قبل، 6-7 نفر نامزد داشته شوند، مردم یک شناخت اجمالی نسبت به کسانی که می‌خواهند نامزد شوند دارند. الان برای مردم مهم است که ببینند کدامیک می‌توانند مشکلات را حل کنند و برنامه داشته باشند و نقاط قوت دولت مرحوم رئیسی و دولت قبل را داشته باشند و نقاط ضعفشان را احیانا پوشش بدهند. طبعا مردم با این ذهنیت سراغ نامزدها خواهند رفت. شاید کسی که همه انتظارات آن‌ها را برآورده کند پیدا نکنند ولی طبعا در جمع بندی خودشان برای مناظرات به یک قضاوتی خواهند رسید. مخصوصا اگر کار به دور دوم بکشد. آن‌جا باید کاملا شفاف و مشخص همراهی و همکاری بعضی از این نامزدهایی که مرحله اول باقی می‌مانند و وارد مرحله دوم نمی‌شوند نسبت به نامزد راه یافته به دور دوم اعلام شود.
در هر صورت به نظرم باتوجه به این فضا و وقتِ کم، حداکثر امکان را باید به نامزدها داد که خودشان را معرفی کنند. به خصوص با توجه به اینکه الان وقت کم است و کلا رسانه به سمت این رفته که کاربر و مخاطب زمانش را مدیریت کند. مناظره اصلی در ژانرهای مختلف و قالب‌های مختلف مکتوب، صوتی، تصویری، حضوری، میتینگ، جلسه‌ای، امکان شناساندن نامزدها به مردم را فراهم می‌کند. با توجه به تجربه خوبی که الان ما پیدا کرده‌ایم، باید یک مقدار فضای شفافیت بر انتخابات حاکم شود و بسیاری از این سوالات و ابهاماتی که وجود دارد در مورد نامزدها پاسخ داده شود تا مردم در مجموع بتوانند برای انتخابات روز هشتم تیر به قضاوتی برسند.
نسیم‌آنلاین: یعنی به جز شکل مناظرات به شکل کنونی، برنامه‌های دیگری هم باشد به شکل میتینگ و اشکال دیگر؟
بله به نظرم می‌آید مثلا در فضای مجازی نامزدها در حد مثلا بسته‌های 5-10 دقیقه‌ای رئوس برنامه‌هایشان را به صورت ریز در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاست خارجی بیان کنند. مثلا می‌خواهند فرض کنید با بحث قانون ازدواج چه کار کنند، با قانون حجاب چه کار کنند و... .
نسیم‌آنلاین: یعنی تمرکز فقط روی مناظرات تلوزیونی نباشد.
بله. یعنی در واقع مردم بتوانند برنامه‌های نامزدها را به صورت پرسشی ببینند و بشنوند. منتها در مناظرات چون یک فضای رقابتی می‌شود، هر فرد و هر برنامه را نسبت به دیگران مقایسه پذیر کنند.
