دور باطل امر به معروف

روابط عمومی ستاد امر به معروف و نهی از منکر دوم بهمن‌ماه در جوابیه‌ای به گزارش یکی از روزنامه‌ها نوشت که این ستاد به «خواسته‌ها و مطالبات مردم در ابعاد مختلف» توجه دارد. در ادامه این گزارش از «ورود ستاد امر به معروف و نهی از منکر به رفع معضل آلودگی هوا» خبر داده شده است. خبری که استناد آن به اظهارات معاون امور استان‌ها و دستگاه‌های حاکمیتی ستاد امر به معروف و نهی از منکر است. اظهاراتی که بوی گله‌مندی از مسئولان امر به‌علت عدم اجرای قانون هوای پاک می‌دهد.

اما اعضای ستاد امر به معروف که عموما مسئولان نهادهای دولتی و حاکمیتی هستند، در قانون هوای پاک خود دارای مسئولیت‌اند. بسیاری از مواد قانون هوای پاک به مسئولیت هیئت وزیران در این امر می‌پردازد. برای مثال در ماده دوم این قانون آمده: «آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌های موضوع این قانون توسط سازمان تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.» اما شش نفر از اعضای هیئت وزیران از جمله: «وزیر کشور، وزیر اطلاعات، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر آموزش و پرورش، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، و وزیر صنعت معدن و تجارت» خود از اعضای ستاد امر به معروف هستند. یعنی هم در نقش مجری قانون هوای پاک و هم در نقش احیاکننده امر به معروف در قبال وزارتخانه خود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مسئولان هشت دستگاه که در قانون هوای پاک موظف به انجام اقداماتی هستند در در ستاد امر به معروف نیز عضویت دارند که نوعی از تعارض منافع را می‌رساند.

در قسمت دیگری از جوابیه ستاد امر به معروف از «آغاز فعالیت قرارگاه گشت ارشاد مدیران» در این ستاد خبر داده شده است. این قضیه ممکن است درمورد وزارتخانه‌هایی مثل وزارت نفت، یا صنعت، معدن و تجارت که عضو ستاد نیستند صادق باشد اما اگر لازم شود مسئولین نهادهایی که در ستاد امر به معروف عضویت دارند مورد امر به معروف قرار گیرند، آنگاه نهاد امر به معروف کننده و امر به معروف شونده یکی خواهد بود. در چنین وضعی امر به معروف و نهی از منکر معنای خود را از دست خواهد داد.

در پیام امام خمینی(ره) که پس از انقلاب، شورای انقلاب را مکلف به تشکیل «اداره امر به معروف» کردند آمده: «این اداره، مستقل و در کنار دولت انقلابی اسلامی است.» شاید تاکید امام بر مستقل بودن این اداره از جهت پیش‌بینی همین اشکال بوده باشد. رهبر انقلاب نیز در جلسه سال 1372 با موسسان این ستاد، بر اینکه ستاد امر به معروف خود «نباید مباشرتا امر به معروف کند» بلکه باید ستاد «احیای» امر به معروف باشد تاکید داشتند. اما با قانون «حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر» مصوب سال 1394 مجلس، کلمه «احیا» از این عنوان حذف شد و ستاد به امور اجرایی ورود پیدا کرد.