اعترافات شکنجه گر ساواک پس از ۴۰ سال در تلویزیون

- اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا ، برنامه «به اضافه مستند» با پخش مستند «پرسنل اداره سوم» به روی آنتن شبکه مستند رفت. پس از این اکران، نشست نقد و بررسی این فیلم، با حضور ایمان گودرزی، کارگردان و شاداب عسگری برگزار شد.

در ابتدای نشست کارشناسی برنامه، شاداب عسگری، تاریخ نگار برجسته کشور صحبت کرد و در مورد مستند «پرسنل اداره سوم» گفت: از دیدن این مستند بسیار متاثر شدم. باید بگویم که علیرغم مطالعات زیادی که در این زمینه داشتم و بسیاری از موضوعات مرتبط با شکنجه گران ساواک را دنبال می کردم، از دیدن این فیلم بسیار ناراحت شدم و گریه نیز کردم.

ایمان گودرزی،کارگردان این مستند در مورد شکل گیری ایده این فیلم گفت: چند سالی بود که رسانه های رقیب را رصد می کردم و می دیدم که مستندهایی در زمینه رژیم پهلوی و تولید می شود که روایت های متفاوتی را به همراه دارد. در حقیقت، در بسیاری از این مستندها دو موضوع مهم وجود داشت؛ یکی تحریف تاریخ و دیگری تطهیر رژیم پهلوی بود. بنابراین علاقه مند بودم که کاری متفاوت را در زمینه رژیم پهلوی انجام بدهم. در تحقیقاتی که داشتم، دیدم که آقای به نام پرویز ثابتی که مسئول اداره سوم ساواک بوده است، کتابی را به نام «در دامگه حادثه» منتشر کرده است. این کتاب که خاطرات او بود، واکنش های متفاوتی را به همراه داشت. در این کتاب گفته شده بود که او در رژیم پهلوی هرگز شکنجه نکرده است و ساواک در اشرفیت اطلاعاتی نسبت به متهم های خود بوده است. بنابراین چنین سیستمی نیاز به شکنجه نداشته است. با خواندن این کتاب و تحریفات گسترده ای که در این زمینه صورت می گرفت، تصمیم گرفتم که یک کار جدی در این زمینه تولید کنم. در روند تحقیق و پژوهش به این نتیجه رسیدم که باید نگاه متفاوتی به این ماجرا داشته باشیم و داستان را زبان یکی از عناصر ساواک روایت کنیم. خوشبختانه توانستیم که به سوژه خوبی برسیم. در تحقیقات لایه دوم فیلم، متوجه شدیم که این سوژه اشخاص بسیار زیادی را شکنجه کرده است. با تحقیقات زیاد به مبارزین سیاسی دست پیدا کردیم که توسط ایشان بازجویی و شکنجه شده بودند. در نهایت این افراد را با هم رودررو کردیم و اتفاقات مستند شکل گرفت.

او به انتخاب سوژه خود اشاره کرد و گفت: در روند ساخت این مستند، تحقیقات میدانی بسیار زیادی را انجام دادم. به دنبال افرادی می گشتم که روزگاری در اداره سوم کار می کردند. در تحقیقاتم 10 تن از کسانی را پیدا کردم که در ساواک کار می کردند اما هیچ کدام خوب نبودند. باید بگویم که در این مستند از جز به کل رسیدیم و چنین سوژه ای رزق خداوند به من بود. سوژه من در ابتدا اصلا قبول نمی کرد که جلوی دوربین بیاید. به او گفتم که شما هم قربانی آن جریان هستید. همین موضوع باعث شد که ایشان قبول کند که در برابر دوربین ما قرار بگیرد.

شاداب عسگری در بخش دوم صحبت های خود گفت: باید این سوال را پرسید که چرا بچه های اداره سوم، بیش ترین افرادی بودند که محاکمه شدند و همچنین بیش ترین افرادی بودند که فرار کردند؟ علاوه بر این، بسیاری از این افراد پس از دستگیری به شکنجه های خود اعتراف کردند. حال برایم جالب است که آقای پرویز ثابتی چگونه می آید و می گوید که ما در ساواک هیچ کسی را شکنجه نکردیم؟ البته سوال مهم تری نیز وجود دارد و آن هم این است که چرا بعد از گذشت این همه سال، چنین موضوعی از سوی ایشان مطرح می شود؟ در پاسخ به این سوال باید بگویم که ایشان و اطرافیان شان به دنبال تطهیر هستند و قصد دارند در برابر نسل سوم انقلاب که سن کمتری دارند، این گونه وانمود کنند که آنان نیز از طرف ساواک ضربه خورده اند. جالب است بدانید که بسیاری از اعضای اداره سوم، بهائی بوده اند. حضور این تعداد زیاد بهائی در ساواک و مسئولیت های مهمی که بر عهده داشتند، از جمله موضوعات بسیار مهم است که باید نسل جوان ما بدان توجه کند. آنان به دنبال استحاله هستند تا بتوانند جریان جدیدی از ساواک را در کشور به راه بیندازند. یکی از نکات این فیلم که تاثیرگذاری آن را چند برابر کرده بود، موضوع شکنجه های بی رحمانه ای است که انجام می شده است. اصولا گفته می شد که 24 ساعت اول ساواک، همراه با سخت ترین شکنجه ها بوده است.

وی به دلیل تشکیل ساواک اشاره کرد و گفت: دلیل تشکیل ساواک، انتخاب آمریکا بود. تا قبل از سال 1332، آمریکا کسی را برای حکومت بر ایران انتخاب نکرده بود اما بعد از کودتای 1332، محمدرضا را انتخاب کرد. محمدرضا شاه به صورت تمام قد در خدمت آمریکا بود و همین مساله باعث شد که اعتماد طرف غربی جلب شود. حال، برای این که چنین شخصی بتواند در جایگاه خود تثبیت شود، نیاز است که مخالفین او شناسایی شده و سرکوب شوند. دقت داشته باشید که اهمیت استراتژیکی ایران برای آمریکا بسیار بالا بود و او نمی خواست که دولت ایران زمین بخورد. مطمئنا اگر حکومت پهلوی خراب می شد، آمریکایی ها نیز تسلط خود بر منطقه را از دست داده بودند و دیگر نمی توانستند سپر دفاعی در برابر اسرائیل را به درستی اجرا کنند. بنابراین، ایران باید به هر قیمتی حفظ می شد. در طرف مقابل، باید اشاره کرد که ایران تا قبل از تشکیل ساواک، هیچ نهاد اطلاعاتی نداشت و خلا چنین چیزی بسیار حس می شد. دقت کنید که در تشکیل ساواک، دو نهاد بسیار مهم بودند؛ یکی سی آی ای بود و دیگری موساد. موساد می خواست که از طریق ایران، بسیار از کشورهای اسلامی منطقه را در نظر داشته باشد.

گودرزی راجع به سوژه هایی که در تاریخ انقلاب نسبت به آن کم کاری صورت گرفته است، صحبت کرد و گفت: وقتی وارد موضوع ساواک شدم، با انبوهی از اطلاعات و سوژه مواجه شدم که هنوز هیچ کس روی آن ها کار نکرده بود. برای مثال، موضوع حقوق بشر در ساواک یکی از بحث هایی است که می تواند خیلی مورد بحث قرار بگیرد. اکنون بسیاری از شهدای انقلاب را داریم که توسط ساواک دستگیر شده اند اما هیچ وقت، هیچ جسدی از آنان پیدا نشده است. به نظرم، ما می توانیم کارهای بسیاری را در این زمینه تولید کنیم و به دنیا ارائه بدهیم و بازخورد بین المللی بگیریم. جالب است بدانید که همسر شاه، این روزها ادعا می کند که محمدرضا از وجود چنین سیستم مخوفی بی خبر بوده است. این ادعا در حالی مطرح می شود که عکس های زیادی از بازدیدهای او از کمیته مشترک ضد خرابکاری وجود دارد. متاسفانه از آن جا که به خوبی روی چنین مسائلی کار نشده است، دشمن استفاده کرده و خود را تطهیر می کند.

شاداب عسگری در مورد اعضای ساواک صحبت کرد و گفت: اگر به کتاب هایی که در مورد ساواک صحبت کرده است، مراجعه کنید، می بینید که اسناد زیادی در مورد نحوه شکل گیری آن و اعضای آن وجود دارد. دقت کنید که منافع آمریکایی ها ایجاب می کرد که در ایران حضور داشته باشند و با انجام یک سری اقدامات، از بروز بعضی موضوعات جلوگیری کنند. همین موضوع، زمینه شکل گیری ساواک را فراهم کرد. برای مثال، در سال 32 می بینید که ایران، اسرائیل را به صورت غیر رسمی به رسمیت می شناسند و رابطه سیاسی با آن برقرار می کند. ظاهر امر این گونه است که یک سفارت در تهران دارند اما در باطن می بینید که مسئول این سفارت، ارتباط تنگاتنگی با شاه و ساواک دارد.

کارگردان مستند پرسنل اداره سوم در مورد سوژه ساواکی خود گفت: پیدا کردن شخصی که قبلا در اداره سوم ساواک بوده است، به مانند پیدا کردن یک گنج بود چرا که می توانستم بسیاری از چیزهایی که قبلا از زبان شکنجه شده ها شنیده بودیم را از منظری دیگر ببینیم. وقتی در جلسه اول با او روبه رو شدم، به من گفت که بعد از گذشت سال ها، در این مستند قرار است که چهره جدیدی از من ارائه شود و من آن را دوست ندارم. البته من هم به او حق می دادم چرا که بسیاری از کسانی که توسط او شکنجه شده بودند، از او گذشته بودند. بنابراین تلاش کردم تا به این سمت نروم که بگویم این شخص، عامل این اتفاقات بوده است. وقتی در حین کار جلوتر می رفتیم، اعتماد او به ما قوی تر می شد. او در صحبت های خود می گفت که فعالیتم در ساواک باعث شده بود که قصی القلب بشوم و بسیاری از اتفاقات اطرافم من را آزرده نکند. هم چنین می گفت که در زمان انحلال ساواک، بسیاری از اعضای آن به این جریان کمک کردند چرا که به بلوغ فکری رسیده بودند.

منبع: تسنیم

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.