"خجالت نکش" یک کمدی شریف درباره روابط زناشویی

خبرگزاری تسنیم-سهیل رویگر

رضا مقصودی، اگر تنها نگارش فیلمنامه «لیلی با من است» را هم در کارنامه داشت، در استادی او در کمدی نویسی شکی نبود، بگذریم از این که او صرفا کمدی نویس نیست و وقتی پای یک فیلمنامه درام هم در میان بود(مهر مادری) او به خوبی از آزمون آن بیرون آمد و فیلمنامه ای درخشان رقم زد.

زمانی که در سال 75 فیلم «لیلی با من است» اکران شد، حتی در مخیله کسی نمی گنجید که می توان در سینمای دفاع مقدس هم کمدی نوشت و کمدی ساخت، و مقصودی از پس این کار برآمد و فیلمنامه ای درخشان نوشت که با کارگردانی درخشان کمال تبریزی ماندگار شد. او در همه این سال ها نشان داده که نویسنده ای اخلاق گراست و در کمدی نویسی هیچ گاه وارد پرده دری نمی شود. در سینمایی که بخش عمده کمدی های آن مرزهای سخافت و وقاحت را جا به جا می کنند، قلم مقصودی یک غنیمت بزرگ است.

«خجالت نکش» یک کمدی شریف درباره موضوعی ملتهب، روابط زناشویی» است، به این مفهوم که برای خنده گرفتن از تماشاگر، حیا را زیر پا نمی گذارد و تابوشکنی نمی کند. در سینمای کمدی با مفهوم روابط زن و مرد، نجیب ماندن و در عین حال تماشاگر را خنداندن، همچون راه رفتن روی لبه تیغ است. فیلم «خجالت نکش» وقیح نیست، تماشاگر را هم تا به آخر می خنداند(دست کم در سالنی که نگارنده فیلم را دید) و این یعنی می توان کمدی «ایرانی» ساخت، ولی شوخی های جنسی و جوک های رکیک تعریف نکرد، و این دستاورد کمی نیست.

در دورانی به سر می بریم که تحت سیطره ی یک مدرنیسم تهاجمی و ویرانگر، روابط زن و مرد در جوامع در حال توسعه به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و بسسیاری از تعاریف سنتی و قدیمی که در نهایت خود، رابطه را به سمت ازدواج و تشکیل خانواده و فرزندآوری می بردند، دگرگون شده اند. در چنین اوضاع و احوالی، رضا مقصودی در قالب طنز، یکی از مهم ترین تقابل های جامعه امروز بشری را مطرح می کند: فرزندآوری یا پیگیری برنامه ها و لذات شخصی

و فیلمساز در کل فیلم پای ارزش های سنتی می ایستد که نماد آن «فرزند» است. در زمانه ای که در همین سینمای ایران با انبوهی از فیلم ها مواجه هستیم که «فمینسیم»، «انزوای روشنفکرانه»، «زوج های بی فرزند»، «عشق و حال مجردی» و امثال این ها را تبلیغ می کنند، وقتی «خجالت نکش» بدون لکنت زبان و شرمندگی خانواده پرجمعیت و ازدیاد نسل و در یک کلام «ما می توانیم» را تبلیغ می کند، لاجرم بر سر ذوق می آییم.

احمد مهرانفر بار دیگر هنر خود را به عنوان یک بازیگر کمدی به رخ می کشد و شبنم مقدمی پا به پای او پیش می آید، گرچه کمی تاکید بر لهجه من درآوردی او در بعضی قسمت ها زیادی و نچسب است، اما در مجموع مقدمی انتخاب کاملا درستی برای یک زن میانسال عاصی از دست شوهر است که ناخواسته باردار می شود. تماشاگر «مادرانگی» مقدمی را می پذیرد و التهاب او را برای در آغوش کشیدن نوزادش درک می کند و با این که طبق قواعد ژانر کمدی، تماشاگران می دانند که در نهایت قرار نیست اتفاق ناگواری بیافتد، ولی در صحنه در آب افتادن سبد نوزاد نفس ها در سینه حبس می شود. این یعنی مقصودی موفق عمل کرده و تماشاگر را به دنبال خود می کشد، به نحوی که گویی همه منتظرند ماجراها تمام شود و مادر میانسال نوزادش را بار دیگر در آغوش بکشد و همه از این «هپی اند» محتوم و منتظَر، راضی و خوشنود از سینما خارج می شوند. حرف اصلی فیلمساز، صحنه ای است که صنم با چشم گریان رو به آسمان می کند و از ناسپاسی خود نسبت به «نعمت» خدا(فرزند) استغفار می کند، و این را هر تماشاگر(با هر سطح اعتقادی) با تمام وجود درک می کند و تیر کارگردان به هدف می نشیند.

شوخی های فیلم عمدتا درست، به جا و البته «تمیز» هستند و همان گونه که گفته شد، مقصودی برای خنده گرفتن از تماشاگر، با وجود این که سوژه دست او را باز می گذاشت، وارد پرده دری نشده و از همین رو فیلم علی رغم موضوع خود، یک فیلم اصطلاحا «سفید» برای تماشای خانوادگی است.

در یک نکته تردید نیست و آن این که جامعه ما به واسطه پمپاژ هدفمند و بی وقفه فضای یاس و ناامیدی به اذهان عمومی از سوی شبکه های اجتماعی و رسانه ها، کم کم به جامعه ای عبوس و ناخرسند تبدیل می شود و در چنین فضایی به شدت به تماشای فیلم های مفرح و امیدآفرین نیازمندیم. در این چهت، یک راه ساختن کمدی های سبک، جلف و وقیح است که بعضا کپی طابق النعل فیلمفارسی های آبگوشتی پیش از انقلاب هستند، به علاوه جوک های تلگرامی و مزه پرانی های فی البداهه کادر ثابتی از بازیگران که از این کمدی به کمدی دیگر می روند و تکثیر می شوند. راه دیگر، ساختن کمدی های نجیبی از سنخ «خجالت نکش» است که با خلاقیت و ظرافت، همان حرف های «خوب» مکرّر را با لحنی همه پسند می گویند و تماشاگران را شاد و راضی از سالن به بیرون می فرستند، بی آن که حرمت حریم اخلاق و حیاء را بشکنند.

مقصودی گام اول را در فیلمسازی، در ژانر مورد علاقه خود، امیدبخش برداشت و منتظر و امیدوار می مانیم که اوج «لیلی با من است» را این بار روی صندلی کارگردانی تکرار کند.

منبع: تسنیم

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.