مصطفی الکاظمی در دوراهی «دیپلماسی» و «تندروی»

نسیم آنلاین : مصطفی الکاظمی، نخست وزیر مکلف عراق در نخستین پیام تصویری خود بعد از دستیابی به منصب نخست وزیری، از اظهار نظر مستقیم پیرامون تنش‌های روزافزون میان ایران و آمریکا در عراق خودداری و به ذکر این نکته بسنده کرد: «حکومت تلاش می‌کند تا با همه کشورهای دوست و همسایه، رابطه متوازن و خوبی برقرار کند.»

مصطفی الکاظمی، نخست وزیر مکلف شده عراق برای تشکیل کابینه، در نخستین اظهار نظر رسمی خود بعد از انتصاب به نخست وزیری، روز پنجشنبه در پیامی خطاب به ملت عراق گفت: «خط قرمز حکومت، حق سیادت و استقلال کامل در اداره کشور است. ما به هیچ وجه اجازه سهل‌انگاری و یا کم‌رنگ کردن حق حاکمیت ملی را نخواهیم داد.» و در ادامه افزود: «عراق، کشوری کهن با سابقه تمدن درخشان است که اختیار خود را به طور کامل در دست دارد. سیادت ملی عراق موضوعی نیست که بتوان در مورد آن بحث یا تشکیک کرد؛ زیرا اختیار امور به طور کامل در دست فرزندان این دیار (عراق) است.»

بسیاری اعتقاد دارند این اظهارات، نوعی موضع دیپلماتیک بود که نشان می‌دهد الکاظمی قصد دارد رابطه‌ای متوازن میان ایران و آمریکا برقرار سازد. «علاء المعینی» استاد روابط بین الملل دانشگاه بغداد در این زمینه می‌گوید: «الکاظمی در سخنرانی خود هیچ اشاره مستقیمی به ایران و آمریکا نداشت؛ اما بر سیادت ملی عراق تأکید کرد. همین موضوع نشان می‌دهد سیاست خارجی از حوزه‌هایی است که نخست وزیر آینده به طور جدی در الویت قرار داده است. به نظر می‌رسد مصطفی الکاظمی به طور جدی می‌خواهد فاصله خود را از هر دو قطب حفظ کرده و در روابط بغداد با تهران و واشنگتن نوعی موازنه برقرار سازد.»

این کارشناس عراقی ادامه داد: «ایران و آمریکا دو قطب مهم برای آرایش جریان‌های سیاسی در عراق هستند. نوری المالکی در دوره نخست وزیری خود همواره موازنه نسبی میان آن‌ها برقرار می‌کرد؛ اما از سال ۲۰۱۲ و خروج آمریکا، به سمت ایران گرایش بیش‌تری پیدا کرد و حوزه سیاست در عراق به جنگ داخلی و در ادامه ظهور داعش کشیده شد. حیدر العبادی ابتدا موازنه را در دستور کار قرار داد و موفق شد عراق را از منجلاب تروریسم خارج سازد؛ اما او هم در ماه‌های پایانی دولت خود به آمریکا نزدیک‌تر شد و تلویحا برای همکاری در زمینه تحریم ایران اعلام آمادگی کرد. در نتیجه او هم در زمینه تمدید دوره نخست وزیری خود ناکام ماند. عادل عبدالمهدی و عدنان الزرفی به ترتیب به سمت ایران و آمریکا گرایش پیدا کردند و هر دو نهایتا مجبور به کناره‌گیری شدند؛ اولی از نخست وزیری استعفا داد و دومی از تلاش برای جلب اعتماد پارلمان و تشکیل دولت! حالا مصطفی الکاظمی تجربه اسلاف خود را مد نظر قرار داده و می‌خواهد میان این دو قطب موازنه کند.»

یکی از چهره‌های فعال در زمینه رایزنی برای رسیدن مصطفی الکاظمی به نخست وزیری، در این زمینه می‌گوید: «بحث اخراج نظامیان آمریکایی از عراق، در مذاکرات مربوط به انتخاب مصطفی الکاظمی مطرح شد. عده‌ای خواستار تسریع در روند اخراج آمریکایی‌ها بودند؛ اما گروه دیگری اعتقاد داشتند در این زمینه باید زمام امور را در اختیار نخست وزیر آینده قرار داد. برداشت شخصی من این بود که مصطفی الکاظمی می‌خواهد نوعی موازنه در روابط بغداد با تهران و واشنگتن برقرار سازد؛ موازنه‌ای که در دوره حکومت عادل عبدالمهدی بر هم خورده بود.»

محمد کریم البلداوی از نمایندگان پارلمان نیز در این زمینه می‌گوید: «سابقه الکاظمی نشان می‌دهد از توان کافی برای برقراری تعامل همزمان با تهران و واشنگتن برخوردار است. او با اصل قرار دادن حق سیادت عراق، تلاش می‌کند تا رابطه متوازنی با هر دو کشور برقرار سازد.» این عضو فراکسیون الصادقون (نزدیک به «عصائب اهل الحق») در ادامه نکته مهمی را بیان کرد: «در شرایط کنونی، نه آمریکا و نه ایران نمی‌خواهند دیگری را به طور کامل از صحنه سیاسی عراق حذف کنند!»

عزت الشابندر از سیاسیون فعال پشت پرده عراق که دارای گرایش روشنی به سمت محور مقاومت است، در این زمینه در توییتر خود نوشت: «کرونا ویروس، نیروی بزرگ‌تر و شیاطین آن را وادار ساخته تا سلاح خود را زمین بگذارند و در نتیجه فضا برای تنفس این سرزمین و برقراری صلح و توافق در نقاط مختلف جهان و از جمله در عراق فراهم شده است. بعد از ماه‌ها تنش و جنگ پنهان، بار دیگر برای ایجاد ثبات در عراق توافق منطقه‌ای و بین المللی صورت گرفته است.»

باید دید مصطفی الکاظمی در اجرای این استراتژی خود موفق خواهد بود؟ بی‌تردید اجرای موفق آن، کار بسیار پیچیده‌ای است؛ زیرا طرح اخراج نظامیان آمریکا در عراق به تصویب رسیده و در این زمینه نخست وزیر مجبور است تا برای اجرای کامل آن به یک جدول زمانبندی کامل با واشنگتن به توافق برسد.