مناظره "انتخاب شهرداران"

به گزارش خبرنگار «نسیم»، مهمترین مباحث مطرح شده از سوی شرکت‌کنندگان در برنامه مناظره با موضوع "انتخاب شهرداران" به شرح زیر است:

چمران، رئیس شورای شهر تهران با اشاره به اینکه شوراها مظلوم واقع شده‌اند و برخی به دنبال کاهش اختیارات شورا هستند، تاکید کرد: نخستین وظیفه شورای شهر انتخاب شهردار است و اگر این اختیار گرفته شود هیچی چیز باری شورا باقی نمی‌ماند . طرح وزارت کشور هنوز به کمیسیون دولت نرفته اما طرح نمایندگان مجلس که یک فوریت آن تصویب شده این است که هیات حل اختلاف خودش شهردار تهران را انتخاب کند. در طرح فعلی مجلس انتخاب شهردار با مردم نیست بلکه نمایندگانی از شورای تامین و مجلس شهردار را انتخاب می‌کنند .

چمران افزود: در قانون پیشنهادی شما اگر شهردار عزل شود وزارت کشور یک نفر را به عنوان سرپرست معرفی می‌کند و شورا در این میان کاره‌ای نیست. قانون انتخابات تصویب مجمع تشخیص مصلحت است و مجلس هم نمی‌تواند در آن تغییری ایجاد کند. بر این اساس انتخابات شهردار هر دو سال یکبار انجام می‌شود در قانون جدید همه مردم‌سالاری‌ها بی معنی می‌شود.

رئیس شورای شهر تهران اضافه کرد: وضع موجود در انتخاب شهردار ایراد زیادی ندارد و دولت و مجلس هم ایرادات زیادی دارند؛ اگر دموکراسی و مردم‌سالاری را قبول داریم باید در این مورد به نتیجه خوبی برسیم. در انتاخبات شهردار توسط مردم هرکس زیباتر صحبت کند و خوش بیان‌تر باشد رای می‌آورد. انتخاب شهردار مهمترین وظیفه شورا است اما پس از آن کار شورا تمام نمی‌شود بلکه نظارت و پایش رفتار شهرداری ادامه دارد.

جعفر قادری، نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی گفت: نماینده مجلس در کارهای اجرایی نمی تواند دخالت کند و طرحی که مجلس برای انتخاب شهرداران ارائه کرده با قانون مغایرت دارد. تا زمانی که احزاب شکل نگیرد انتخابات توسط مردم با مشکل روبرو است. انتخاب شهردار توسط مردم با سیاست تجمیع انتخابات هم مغایرت دارد. در شرایط فعلی حتی انتخاب رئیس‌جمهور هم نباید مستقیما توسط مردم انجام شود. وی ادامه داد: در مدل پیشنهادی فردی که با شعار دهان پر کن رای مردم را کسب کند و به شعارهای خود عمل کند هیچ نظارتی روی اعمال وی نیست. هزینه‌های انتخاباتی برای نظام بسیار زیاد است هم از نظر مادی و هم معنوی. راه حل وضع موجود مطالعه روی مدل‌های مختلف است و مرکز پژوهش‌های مجلس باید مطالعات انجام دهد.

قادری افزود: تا زمانی که سیاست‌های رهبر معظم انقلاب در خصوص شهرداری‌ها اعلام نشود قوانین موجود در شورای نگهبان تاکید نمی‌شود. شورای نگهبان در حال حاضر انتخاب شهردار توسط شورا را هم قبول ندارد.

نماینده مردم شیراز گفت: آنچه فوریت را در طرح مجلس تایید می‌کند محتوای طرح نیست چرا که مغایرت‌هایی با قانون تفکیک قوا دارد . مدلی که در حال حاضر دولت اشاره می‌کند نیز ضعف‌‌هایی دارد . نگرانی نمایندگان مجلس این است که در کار شهرداران نظارت ندارند لذا وقتی این نمایندگان به مناطق خود می‌روند اعتراض‌هایی در خصوص عملکرد شهرداری‌ها به آنها می‌شود. و وقتی نمایندگان به وزیر کشور مراجعه می‌کنند وزیر کشور هم می‌گوید در اختیار بنده نیست. لذا بهترین گزینه این است که رابطه شهردار و شورا مانند رابطه نمایندگان مجلس و دولت باشد و چنانچه وزیری به وظایف خود عمل نکرد استیضاح شود.

وی گفت: در برنامه دولت اگر در طول 4 سال انتصاب شهردار، مشخص شد در سال اول این شهردار توانایی اداره کار را ندارد چه کسی می‌خواهد او را برکنار کند. از طرف دیگر باید در نظر داشت که هزینه‌های انتخاباتی بالاست.

وی افزود: راه حل این است که کاری پژوهشی توسط مرکز پژوهش‌های مجلس روی مدل‌های مختلف انجام شود.

قادری در پاسخ به پرسش یکی دیگر از بینندگان برنامه مبنی براینکه براساس چه منطقی معتقدید مردم برای انتخاب نمایندگان مجلس صلاحیت دارند ولی برای انتخاب شهردار فاقد چنین صلاحیتی هستند، گفت: اگر یک نماینده مجلس بین 213 نماینده اشتباه کند اثرگذاری آن کمتر است اما به طور کلی معتقدم تا زمانی که نظام حزبی نداشته باشیم تضمینی وجود ندارد که یک شهردار براساس ملاک‌های ظاهری و چشم و ابرو انتخاب شود.

قادری گفت: در حال حاضر ما شاهدیم که برخی نمایندگان مجلس که در حد و اندازه نمایندگی مردم نیستند با انتخاب مردم به مجلس ورود پیدا کرده‌اند ولی این موضوع به دلیل سهم کوچک هر نماینده قابل چشم‌پوشی است ولی انتخاب شهردار موضوعی نیست که بتوان در آن ریسک کرد.

محمدقسیم عثمانی، نماینده مردم بوکان در مجلس با اشاره به اینکه جایگاه شورا در قانون صد در صد نظارتی است، افزود: اختیاری که به شورا داده شده در مجلس به موجب قانون داده شده و قانون گذار هم حق ندارد قانون را به شکلی بنویسید که حق نظارتی شورا را بگیرد. شوراهای شهر عمدتا خلاصه شدند در شورای شهرداری و سایر حوزه‌ها که باید به آنها نظارت باشد رها شده است. وی خطاب به رئیس شورای شهر تهران افزود: شورای شهر باید به قانون مجلس احترام بگذارد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد مردم موافق انتخاب شهردار توسط خود هستند. لایحه دولت به مراتب از طرح مجلس بهتر است .

عثمانی ادامه داد: میانگین شهرداران 2.6 سال است و این یعنی شهرداران امنیت شغلی ندارند زیرا به محض اینکه به خواست شورا عمل نکنند از آنها سوال می‌شود. آقای چمران قبول کنید که شورا سیاسی شده است، شما از کلیت کشور اطلاعی ندارید و همه جا مثل تهران نیست. شهرداری تهران نظرسنجی با جامعه آماری 400 نفر انجام داده که نتیجه آن 68.9 درصد پاسخگویان تمایل داشتند شهردار توسط رای مردم انتخاب شود.

عثمانی در پاسخ سوال یکی از حضار در مورد آسیب شناسی قانون شوراها و واکاوی آن اظهارداشت: چرا باید خودمان مدل‌هایی را خلق و تجربه کنیم وقتی مدل های موفق در دنیا وجود دارد می‌توانیم آن مدل‌ها را بومی و عملیاتی کنیم. اینکه شهرهای موفق دنیا مدلی دارند و ما از آن فرار می‌کنیم من با این مخالفم. وقتی می‌گوییم قانون شوراها بازنگری شود همین است اما مدل ما همواره برانتخاب شهردار توسط مردم استوار است.

علی نوذرپور، معاون امور شهرداریها و سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور و نماینده دولت در برنامه مناظره با بیان اینکه وظایف نهاد مدیریت شهری محدود است ، ادامه داد: 23 وظیفه توسط دولت انجام می شود که جنس آن محلی است و باید توسط شهرداری‌ها انجام شود. وی تاکید کرد: تجدید نظر در قانون شهرداری‌ها لاجرم است و این لایحه از سال 85 در شهرداری تهران و هم از دهه 70 در وزارت کشور مطالعه شده است و 23 وظیفه تصویب شده اما چرا اجرا نشده است؟

نوذرپور تاکید کرد: حالا که وضعیت جدید در حال ترسیم است که شورا تمام وظایف شهری را نظارت کند، شهردار باید از اقتدار کافی برای تمام وظایف محوله داشته باشد. نوذر پور در پاسخ به این سوال که در بسیاری شهرهای جهان که شهردار توسط مردم انتخاب می‌شود، شهردار اختیارات بسیار زیادی دارد، آیا در لایحه موجود چنین اختیاراتی دیده شده است، گفت: در لایحه تنظیم شده اختیارات شهردار بسیار بیشتر است.

وی افزود: بیش از 55 درصد کشورهای مورد مطالعه انتخاب شهردار توسط مردم صورت می‌گیرد به عنوان مثال از 15 کشور اروپایی 13 کشور شهردار تویط مردم انتخاب می‌شود. در لایحه فعلی که تنظیم شده، شهردار دولت محلی به حساب می‌آید. در لایحه موجود شهردار در شهرهای بالای 200 هزار نفر مستقیم توسط مردم انجام می‌شود اما در شهرهای زیر 200 هزار نفر شهردار از سوی شورا انجام می‌شود که در هر دو حالت عزل شهردار توسط شورا انجام می‌شود.

نوذرپور گفت: شورایاری‌ها به واسطه نبود جایگاه قانونی، به عنوان تمهیدی از سوی شورای شهر تهران و برخی شهرهای دیگر در نظر گرفته شده‌اند ولی ما با پیش‌بینی شورای محله به دنبال آن هستیم تا این شوراها با پشتیبانی قانونی در تمام شهرهای کشور استقرار یابد .

غلامرضا انصاری عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه در برنامه پنجم توسعه بر تفکیک برنامه‌های ملی از محلی تاکید شده است، ادامه داد: طرح مجلس امکان تصویب در شورای نگهبان را ندارد؛ قانون باید مسائل مالی فرهنگی و اجتماعی شهرداری را هم مورد توجه قرار دهد. در لایحه دولت هم اشکالات زیادی وجود دارد اما مداخله قوا نباید انجام شود. 15 سال از عمر شورا گذشته اما هنوز دیوان محاسبات شهر شکل نگرفته است. در بحث نظارت هم دچار مشکل هستیم. در مورد پروژه‌ها از جمله بوستان مادر و میدان میوه و تره بار به شهرداری تذکر می‌دهیم اما شهرداری نه تنها پروژه‌ها را متوقف نمی‌کند بلکه سه شیفته به کار خود ادامه می‌دهد .

عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه در اصول 3، 6، 7، 50 و 100 تا 106 قانون اساسی موضوع مردمسالاری و شهروندمداری و مشارکت مردم و واگذاری تصدی‌های دولت به دولت‌های محلی و قانون جامع مدیریت شهری وجود دارد،گفت: ماده 173 برنامه پنجم توسعه تاکید بر تفکیک امور محلی از ملی و رعایت مقتضیات محلی در مدیریت شهری دارد که باید دولت و مجلس آن را اجرا کنند.

انصاری اضافه کرد: در کنار انتخاب شوراها باید مردم شهرداران را انتخاب کنند تا هم چهره ملی و کارآمد را داشته باشیم هم انتخاب، برنامه‌محور شود تا منتخب مردم در مدیریت شهری و شورای شهر تعامل داشته باشد. با این وجود می‌توان تک تک شهرداران محلی و منطقه‌ای را مورد سوال قرار دارد.

انتخاب مستقیم یک حسن برای مردم‌سالاری است و کیفیت را بالاتر می‌برد. در انتخابات شعارهایی داده می‌شود که تحقق آن ممکن نیست. اما در شهرداری و شورا شعارها امکان تحقق دارد. در شرایطی که شهردار مستقیم انتخاب شود شرایط نظارتی شورا قدرت بیشتری پیدا می‌کند. با همان مصلحت‌هایی که نمی‌توانیم امروز شهردار را عزل کنیم در شرایط جدید هم نمی‌توانیم.

انصاری در پاسخ به سوال یکی از حضار مبنی بر اینکه شما معتقدید که در حال حاضر شهرداران سیاسی انتخاب می‌شوند و این در حالی است که هرچه گسترش نظرات مردم بیشتر باشد انتخابات سیاسی تر می‌شود و در تمام دنیا نیز همین قاعده برقرار است شما چطور به این نتیجه رسیدید که اگر مردم حضور داشته باشند انتخابات غیرسیاسی می‌شود ، گفت: وقتی نظام جمهوری و اتکا بر رأی مردم است، گروه‌های سیاسی نیز برای خود چارچوب تعیین می‌کنند شعارهایی که در انتخابات داده می‌شود اکثرا تحقق نمی‌یابد. شاید تنها جایی که شعارها امکان تحقق شعارها فراهم شود انتخابات شوراها است. شهردار به عنوان یک چهره ملی وقتی می‌خواهد مدیران خود را انتخاب کند با رأی مردم است و قدرت نظارتی شورا در این حالت بیشتر می‌شود.