آغاز طرح ساماندهی بین الحرمین شیراز

طرح جامع ساماندهی اطراف حرم شاهچراغ(ع) و سید علاءالدین حسین(ع) پس از 14 سال با سفر رئیس جمهور در اواخر مهرماه سال جاری بار دیگر در دستور کار قرار گرفت. کسانی که حداقل 10 سال پیش زائر حرم شاه چراغ(ع) بودند ، حتما ماکتی از طرح توسعه حرم را به یاد دارند که حرم شاه چراغ را به مسجد نو و خیابان های اطراف پیوند می داد، اما سرنوشت این طرح بیش از یک دهه در ابهام ماند . تدوین اولیه طرح بین الحرمین شیراز در سال 1376 انجام شد. وسعت این طرح به حدود 70 هزار مترمربع می رسد و بر اساس آن حرم شاهچراغ(ع) به حرم سید علاءالدین حسین(ع) متصل می شود.

این طرح پس از سال ها رهاشدگی و متضرر شدن ساکنان منطقه سرانجام با بازدید میدانی رئیس جمهور و مطالبه مردمی، بار دیگر در دستور بررسی کارشناسی قرار گرفت تا به محل مناقشات ذینفعان پایان دهد.

بر اساس این طرح قرار است دو حرم شریف با چندین صحن به یکدیگر متصل شوند و محدوده وسیعی برای حضور زائران ایجاد شود. همچنین ضمن ساماندهی ورودی های حرمین، امکانات خدماتی و زائرسراهایی با قیمت مناسب ایجاد خواهد شد.

معاون عمرانی استاندار فارس در گفت و گو با «ایران» در خصوص اقدامات طرح تفصیلی توسعه حرم شاهچراغ و سید علاءالدین حسین(ع) گفت:

مساحت اراضی شاهچراغ و بین الحرمین 60 هکتار است که تعدادی بناهای تاریخی ثبت شده نیز در آن قرار دارد، اما در همین اراضی بناهای تاریخی نیز وجود دارند که هنوز به ثبت نرسیده اند و می توان با پیگیری های لازم آنها را به ثبت رساند. همچنین بخشی از این اراضی که دارای ارزش ریالی چندانی نیست جزو بافت کاملا فرسوده محسوب می شود که دارای ایمنی کافی برای ساکنان آن نیست و باید طبق برنامه ریزی، بازسازی و نوسازی شود؛ اتفاقی که فعلا برای ساکنان آن نیفتاده است و در بلاتکلیفی به سر می برند.

وی با اشاره به اینکه به دنبال سفر هیات دولت، مقرر شد مراحل بررسی طرح در استان انجام شده و به شورای عالی شهرسازی منتقل شود، اظهار داشت: در حال حاضر با نظر کارشناسان و استفاده از مشاوران در شورای عالی شهرسازی، طرح به صورت تفصیلی در حال مطالعه و بررسی است تا همه جوانب اعم از نظرات تولیت آستان شاهچراغ، میراث فرهنگی و شهرسازی و... مد نظر قرار بگیرد. از این رو همزمان کارگروهی نیز با حضور نماینده استانداری، نماینده آستان ها، نماینده شهرسازی و نماینده میراث فرهنگی تشکیل شده  که به صورت هفتگی و منظم این طرح در حال تهیه توسط مشاور را بررسی می کنند و نتیجه به کمیسیون ماده 5 ارسال خواهد شد.

این مسئول با تاکید بر اینکه تاکنون پیشنهادهای متفاوتی در مراحل اولیه طرح از سوی ذینفعان مطرح شده و در حال بررسی است، خاطرنشان کرد: بزودی نسخه نهایی استخراج شده و در کمیسیون ماده 5 استان بررسی خواهد شد. این طرح، طرح جامعی است که طبق آن قرار نیست هیچگونه تخریب گسترده انجام شود، تمام تلاش تیم کارشناسان بر این است که به هیچ وجه خدشه ای به کل بافت وارد نشود.

معاون عمرانی استاندار فارس با اشاره بر این که در این طرح تاکید بر حفظ بناهای واجد ارزش است، عنوان کرد: در این طرح بهینه سازی مورد توجه کارشناسان قرار خواهد گرفت. ضمن اینکه قرار است در این طرح قبور 8 امامزاده مدفون در این محدوده نیزمورد ساماندهی قرار گیرد. همچنین توجه به نیازهای خدماتی زائران، ساکنان و مجاوران حرم نیز از دیگر موارد لحاظ شده در این طرح است.

مدیرکل اداره کل راه و شهرسازی استان فارس نیز در خصوص این طرح تفصیلی گفت: محدوده طرح از شمال خیابان لطفعلی خان زند، از شرق خیابان روزبهان از جنوب مجموعه بین الحرمین و از غرب خیابان 9دی، به مساحت تقریبی 57 هکتار است.

جعفر زاهدی درباره ملغی اعلام شدن طرح تفصیلی حرم در سال 93 و نیاز به مصوبه جدید شورای عالی شهرسازی افزود: در خصوص مقررات شهرسازی نظیر طرح های جامع و تفصیلی مطابق قوانین مجلس شورای اسلامی، مسئولیت وضع مقررات از طرف قانونگذار به شورای عالی شهرسازی و معماری سپرده شده است و این شورا، مرجع تصویب این گونه مقررات محسوب می شود.

 وی با بیان اینکه مصوبه شورای عالی شهرسازی، در محدوده 57 هکتاری طرح تفصیلی مصوب بافت فرهنگی- تاریخی شیراز (معروف به طرح پرداراز) اجازه تخریب گسترده را نداده است، خاطرنشان کرد: آخرین مصوبات این شورا هم تاکید بر حفظ بافت تاریخی دارد. در نتیجه هر تصمیمی خلاف این مصوبات، بدون اخذ مصوبه جدید از شورای عالی یا مرجع دیگری که شورای عالی تعیین کند، قانونی نخواهد بود.

این مسئول با اشاره به اینکه در سال 1399 مصوبه ای از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شد که سیاست های حاکم بر این محدوده را با تاکید بر حفظ بافت منطقه مشخص کرده است و در حال حاضر این آخرین مصوبه ملاک عمل است، افزود: در حال حاضر، وزارت راه و شهرسازی، مطالعاتی را تحت عنوان طرح تفصیلی اجرایی حرم شاهچراغ(ع) و بافت پیرامونی در دست تهیه دارد که پیشرفت های خوبی داشته و به نظر می رسد اگر استان بتواند مراحل تصویب آن را با سرعت بیشتری برای تصویب این طرح در شورای عالی شهرسازی و معماری انجام دهد، بسیاری از مشکلات مجاوران و زائران و نیز نیاز های حرم های مطهر شاهچراغ(ع) و سیدعلاءالدین حسین(ع) و سایر امامزادگان مدفون در بافت تاریخی شیراز برطرف خواهد شد.

این مسئول در خصوص در هم تنیدگی بافت تاریخی و فرسوده در حاشیه حرمین شریف با ذکر این نکته که پیرو مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در 29 تیرماه 1394، کل محدوده پروژه 57 هکتاری جزو بافت فرهنگی -تاریخی شیراز است، بیان کرد: در بافت تاریخی مذکور تعداد 335 پلاک تاریخی وجود دارد که مساحتی بیش از یک سوم کل مساحت محدوده را به خود اختصاص داده اند و برنامه طرح، حفاظت و احیای ابنیه تاریخی در خدمت نیازهای فرهنگی، مذهبی، اقامتی، پذیرایی، آموزشی و درمانی با اولویت در آستان مقدس و ساکنان محدوده پروژه است.

 مدیرکل اداره کل راه و شهرسازی استان وجود سومین حرم اهل بیت(ع) در کنار تراکم آثار میراث فرهنگی محدوده 57 هکتاری را پتانسیلی بالا برای تعریف مقصد گردشگری مذهبی، تاریخی و فرهنگی دانست و خاطرنشان کرد: تنها بافت تاریخی مذهبی باقیمانده حرم های اهل بیت(ع) در ایران، بافت تاریخی پیرامونی حرم شاهچراغ(ع) است چراکه تقریبا بافت های تاریخی اطراف حرم امام رضا(ع) در مشهد و حضرت معصومه(س) در قم تخریب شده اند.

مدیرکل شهرسازی استان فارس، حلقه مفقوده گردشگری استان فارس را «اقتصاد گردشگری مذهبی» دانست که از ابعاد مختلف می تواند نتیجه بخش باشد و اظهار داشت: برندسازی از خانه های تاریخی و ایجاد ارزش افزوده برای سراهای اقامتی و پذیرایی زوار حرم سوم اهل بیت(ع)، کارآفرینی برای مجاوران حرم در تغییر کاربری بناهای تاریخی به زائرسرا و خدمات زوار در مقیاس ملی و بین المللی از ظرفیت های گردشگری تاریخی - مذهبی در استان فارس محسوب می شود.

 مدیرکل شهرسازی استان فارس با اشاره به محو نمودهای آشکار آسیب های اجتماعی از جمله خارج شدن تدریجی مهاجران، معتادان و کارتن خواب ها از بافت اطراف حرم اظهار داشت: با پیشرفت عملیات اجرایی طرح، املاک منطقه ارزش افزوده پیدا می کنند و نوسازی بناهای متعارف فرسوده روند سریع تری به خود می گیرد.

زاهدی در خصوص میزان پوشش سایر بقاع متبرکه در این طرح نیز گفت: پیوستگی میان بافت تاریخی و حرم های مطهر که همواره محل استقرار مجاوران بوده  با مداخلات جدید کم رنگ شده است. در این طرح ابنیه مجاور هر امامزاده می تواند به عنوان مجموعه پردیس گردشگری مذهبی مطرح باشد.