همین الان هم می شود سربازی را 9 ماهه کرد

نسیم‌آنلاین؛ آرش خلیلی:  با مصوبه امسال کمیسیون تلفیق مجلس ، ۲۰ هزار میلیارد تومان به حقوق سربازان اختصاص پیدا کرد. هرچند حداقل دریافتی سربازان همچنان 25 درصد کمتر از عدد قانونی است، اما با همین وضعیت می‌شود به سمت سربازی حرفه ای حرکت کرد و مدت سربازی اجباری را به 9 ماه کاهش داد.

به اذعان کارشناسان مختلف سربازی اجباری پاسخگوی کامل نیاز امنیتی ما نیست و می‌تواند کشور را با چالش مواجه کند. در شرایطی که بسیاری از کشور ها با حرکت به سمت آموزش همگانی و جذب نیروی تخصصی برای نیازهای امنیتی - نظامی هم همه آحاد مردم را برای مقاومت در برابر دشمن آماده می کنند و هم از ریسک های مربوط به استفاده از نیروی کم آموزش دیده و بی انگیزه و غیر حرفه ای می کاهند.

در سمت دیگر سربازی اجباری جامعه را درگیر آسیب‌های تشدید کننده کرده است. تاخیر در ازدواج، اختلال در اشتغال، مهاجرت نخبگان و عدم بازگشت مهاجرین و ادامه تحصیل بی‌مورد حداقل ضربه‌ایست که به افراد تا قبل اعزام می‌زند؛ حین سربازی احساس بطالت می‌کنند، گاها به گماشتگی گرفته می‌شوند و فشار روانی زیاد به آن‌ها تحمیل می‌شود تا جایی حتی  به خودکشی شخص منتهی می‌شود. این وضعیت در نهایت در شخص ایجاد بدبینی و نفرت نسبت حاکمیت کرده و بعد سربازی فرد خود را در شرایطی می‌بیند که 2 سال از مهمترین ایام عمر او به بیگاری و بردگی گرفته شده و آسیب‌های غیرقابل بازگشتی خورده است. تمام این آسیب‌ها منجر به شدت گرفتن همدیگر می‌شود و این در حالی است که تغییر شیوه تامین نیرو نه تنها مسئله‌ای غیر ممکن نیست بلکه به سادگی قابلیت اصلاح دارد. لذا باید سریعتر به بکارگیری نیروهای استخدامی و آموزش حرفه‌ای آن‌ها روی آورد.

سربازی ترکیبی، گامی بلند در تغییر وضعیت

در حال حاضر نیروهای مسلح سالیانه حدود ۴۰۰ هزار سرباز در اختیار دارند. اگر نگاهی به موالید سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ بیندازیم می‌بینیم که تا ۲۰ سال آینده به طور میانگین ۶۷۰ هزار نفر در سال مشمول خواهند شد. در حال حاضر ۲۵ درصد مشمولین معاف می‌شوند و با افزایش حقوق و بهبود شرایط می‌توان تعداد غایبین را ۱۰۰ هزار نفر در سال تخمین زد. بنابراین حداقل ۴۰۰ هزار نفر اعزام در هر سال (در قالب 4 گروه 300 هزار نفره با مدت 9 ماه در 4 سال) امکان پذیر است.

سالانه جدولی به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود که مبلغ حقوق سربازان را بر اساس درجه، شرایط محل خدمت (عادی/عملیاتی) ، تخصص و تاهل فرد، با اعمال ضرایب 60 تا 90 درصد ماده 49 قانون نظام وظیفه، مشخص می‌کند؛ اگر حقوق 5.6 میلیون تومانی را برای حداقل حقوق فرد مجرد زیردیپلم در محل خدمت عادی در نظر گرفته و سایر درجات را با همین مبنا اصلاح کنیم مبلغ حقوق مورد نیاز جذب هر مورد بدست می‌آید که با فرض محافظه‌کارانه و بدبینانه پراکندگی یکنواخت سربازان فعلی در تمام حالت‌ها، میانگین عدد 8 میلیون تومان در هر ماه برای جذب و جایگزین کردن یک سرباز وظیفه نیاز است.

در این راستا اگر ستاد کل نیروهای مسلح بخواهد، می تواند با استخدام رسمی و یا بصورت پیمانی و یا ترکیبی از این دو، 100 هزار نفر را با میانگین حقوق 8 میلیون تومان جذب کند و از طرف دیگر 300 هزار سرباز وظیفه با حداقل حقوق قانونی 3.360 میلیون تومانی در اختیار داشته باشد بدون آنکه هزینه قابل توجه بیشتری نسبت به وضعیت کنونی برایش داشته باشد و تامین حقوق این نیرو تفاوت چندانی با بودجه ۲۰ هزار میلیارد تومانی فعلی ندارد.

ضمن اینکه به جهت اجرایی می‌شود با مدیریت اعزام و تسطیح منابع نیرو انسانی مدت سربازی را به 9 ماه کاهش داد و همان ۴۰۰ هزار نیرو در لحظه را حفظ کرد. در صورتیکه 27 هزارمیلیارد تامین و 200 هزارنفر جایگزین نیروی وظیفه بشوند نیز مشابه همین محاسبات می‌شود سربازی را به 6 ماه کاهش داد.

البته با حذف معافیت‌ها و کاهش طبیعی غیبت‌ها و بازگشت تعدادی از ۳ میلیون نفر غایب بخاطر کاهش مدت، جای نگرانی برای کمبود نیرو نیست و با مراجعه بیشتر افراد برای اعزام حتی می‌شود مدت سربازی را کوتاه‌تر کرده و در حالت ایده‌ال به مدت کوتاه آموزشی محدود نمود.

این شیوه تامین نیرو در جهان اصلاحا به «سربازی ترکیبی» شناخته می‌شود که به تناسب تامین حقوق و ایجاد انگیزه برای افراد، حداکثر تعداد ممکن جذب می‌شود و سایر تعداد مورد نیاز با تغییر مدت سربازی اجباری برای عموم جبران می‌گردد. سربازی ترکیبی مسیر طبیعی بسیاری از کشورهایی دیگر برای حذف کامل سربازی اجباری و ایجاد ارتش کاملا حرفه‌ای بوده است.

تنها پول! مانع تغییر است

اما این صرفا نگاه منتقدان اجتماعی سربازی نیست بلکه خود مسئولین و فرماندهان نظامی هم اعتقاد دارند اگر بودجه قابل توجهی به سربازی اختصاص یابد می‌شود تامین نیرو را از حالت اجباری به حرفه‌ای تغییر داد.

سرلشگر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تنها عامل مانع ایجاد سربازی حرفه‌ای را کمبود بودجه بیان کرده بود. 

سعید محمد، فرمانده سابق قرارگاه خاتم الانبیا نیز به معضلات امنیتی که شیوه فعلی برای ستاد کل بوجود می‌آورد اشاره کرده و اذعان داشت خود نیروهای مسلح معتقدند اگر بودجه لازم فراهم شود بهتر است توسط نیروهای حرفه‌ای تامین شود.

حسین دهقان ، وزیر سابق دفاع، از امکان حرکت به سمت ایجاد ارتش حرفه‌ای سخن گفته بود و معتقد بود حتی شاید مجبور بشویم به این سمت حرکت کنیم ، به شرطی که کشور بتواند از پس هزینه‌های آن بربیاید.

پیش‌تر سردار احمدی مقدم فرمانده وقت ناجا هم در مصاحبه ای گفته بود: "ظرفیت سربازی حرفه‌ای را داریم اما این موضوع بار مالی زیادی به همراه دارد و هرچه سلاح‌ها بیشتر و پیچیده‌تر شود، لزوم سربازی حرفه‌ای نیز بیشتر می‌شود. بسیاری مشاغل قابل واگذاری به سربازان نیست؛ اگر بار مالی سرباز حرفه ای را کسی بتواند تامین کند، بیشتر به این موضوع می‌توان فکر کرد."

9 ماهه شدن سربازی در اراده ستاد کل

با توجه موارد مذکور و تاکید رهبری در سال گذشته مبنی بر لزوم رسیدن به تصمیم درست برای اصلاح در این حوزه از ستادکل نیروهای مسلح انتظار می‌رود به صحبت‌های قبلی خود عمل کنند. با تزریق بودجه امسال عملا در شرایط فعلی هیچ بهانه‌ای برای ادامه این مدل منسوخ نیست و به راحتی می‌شود همین الان مدت سربازی را به 9 ماه کاهش داد و در گام‌های بعدی سربازی را محدود به دوره آموزشی کرد.

آقایان ستاد کل نیروهای مسلح، همه چیز مهیاست، فقط اراده کنید.