سخنگوی وزارت خارجه: امضای ظریف از کل دولت آمریکا معتبرتر است
سعیدخطیب‌زاده گفت: برجام نشان داد امضای وزیر خارجه ایران قوی‌تر از کل دولت آمریکاست. امضای وزیر خارجه ایران با شفافیت و دقت اجرا شد و بارها آژانس گزارش داد که ایران به تعهدات خود عمل کرده است، اما در طول این دوران و حتی دوران اوباما دیدید آنها تعهدات خود را اجرا نکردند و این درس بزرگی برای همه است که ایران سخت مذاکره می‌کند، اما به آنچه تعهد می‌کند، عمیقا پایبند است.
برجام الان شرایط خاصی دارد. تحولات آمریکا می‌تواند بر سرنوشت برجام تأثیرگذار باشد. ارزیابی شما از آینده برجام چیست؟
برجام همچنان به‌عنوان بخشی از یک قطعنامه الزام‌آور سازمان ملل برای تمامی اعضای ملل متحد لازم الاجراست، اما آمریکا به‌عنوان یک طرف برجام به عضویت خودش خاتمه داد و پس از آن هم نقض آشکار نسبت به قطعنامه ۲۲۳۱داشته است؛ هم با انجام ندادن تعهدات و هم با مانع‌تراشی در اجرای تعهدات توسط دیگران. طرف‌های دیگر برجام به‌ویژه اروپایی‌ها نتوانستند به تعهدات خود آنچنان که در برجام آمده است در ابعاد رفع تحریم‌ها پایبند باشند و آنها هم دچار نقض عهد جدی شده‌اند. جمهوری اسلامی ایران در سالیان اخیر تلاش کرده از منافع کشور و مردم دفاع کند و یکی از آنها یادآوری مکرر و طی کردن راه‌های ممکن برای احقاق حقوق ملت و وادار کردن طرف‌های مقابل برای انجام تعهداتشان بوده است. آخرین آن رفع ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های تسلیحاتی بود که مهرماه اتفاق افتاد و برای همیشه این محدودیت‌ها رفع شد. مسلما برجام چارچوبی است که یک‌بار بر سر آن مذاکره کرده‌ایم و به چارچوبی رسیده‌ایم که قابل مذاکره مجدد نیست و به آن پایبند هستیم و امیدواریم طرف‌های دیگر هم هرچه زودتر به اجرای کامل تعهداتشان برگردند. آن روز اگر فرابرسد، ما هم قدم‌های کاهشی را که در چارچوب برجام برداشتیم و برگشت‌پذیر هم هستند، برمی‌گردانیم.
آقای بایدن قبل از انتخاب درباره بازگشت به برجام صحبت کرد. اشاره کردید مذاکره دوباره‌ای در کار نیست، اما از طرفی نیروهای معارض و مخالف برجام از بعد از پیروزی بایدن، تحرکاتی داشته‌اند تا مانع بازگشت ایشان شوند یا موضوعات تازه‌ای را مطرح کنند؛ مثلا دیروز آبرامز گفته بود با تیم بایدن در تماس است.
سیاست فشار حداکثری ایالات متحده، یک شکست حداکثری را برای ایالات‌متحده در پی داشت. هرکس که در کاخ‌سفید باشد، راهی ندارد جز اینکه این مسیر را اصلاح کند. مسلم است رژیم ترامپ که مسئول بسیاری از جنایات علیه ایران است، حسابش متفاوت است. آنچه از آقای بایدن شنیده شده حکایت از این دارد که می‌خواهد به تعهدات قطعی خود در حوزه‌های مختلف ازجمله پیمان پاریس و سایر معاهدات ازجمله برجام عمل کند. موضع ایران روشن است، گفته‌ایم هر روزی که آمریکا به تعهداتش برگردد؛ البته در عمل، نه روی کاغذ، ما هم تمامی قدم‌های کاهشی را برمی‌گردانیم؛ چون همه برگشت‌پذیر هستند.
اینکه برخی بر ضدملت ایران و بر ضد این موافقتنامه فعالیت می‌کنند، چیز جدیدی نیست. رژیم فعلی که در کاخ‌سفید فعالیت می‌کند یک بی‌آبرویی تاریخی برای خودش درست کرده، با وسواس ذهنی بیمارگونه که نسبت به ایران داشته و تمام هدف خود را برای مقابله با ایران گذاشته بود و چون به یک شکست حداکثری رسیده، این دست و پا زدن‌ها یک چیز طبیعی است. کسان دیگری هم بوده‌اند در منطقه و بیرون منطقه که شرکای جنایات دولت ترامپ علیه ایران بوده‌اند که تمام داشته‌های خود را در خطر می‌بینند؛ اینها میراثی جز شکست مخصوصا در منطقه برای خود متصور نیستند. ما تا دولتی در واشنگتن مستقر نشود و در عمل چیزی نبینیم طبیعی است که اظهارنظری نمی‌توانیم بکنیم.
موضوعی که همواره از قبل از انتخابات در ایران مطرح بود، این بود که آیا اساسا بین ترامپ و بایدن تفاوت وجود دارد؟
معنای مستتر در سؤال شما را متوجه می‌شوم، اما می‌خواهم بگویم برای ما آنچه مهم است عمل است. ما شعارهای زیادی در دوران کارزارهای انتخاباتی از طرف کمپین آقای بایدن شنیدیم و مصاحبه ایشان را دیدیم. سرمقاله در سی‌ان‌ان را دنبال کردیم و مواضع ایشان را با دقت می‌بینیم. اظهارات آقای بایدن تفاوت‌های آشکاری با عمل دولت فعلی آمریکا دارد، اما باید ببینیم عمل دولت آینده آمریکا چه خواهد بود. ما در حرف‌ها و برنامه‌هایی که اعلام می‌کنند ازجمله اینکه می‌خواهند به همه تعهدات بین‌المللی برگردند، تفاوت‌های آشکاری مشاهده می‌کنیم و اینگونه به‌نظر می‌رسد که متوجه شده‌اند سیاست آمریکا در منطقه یک سیاست شکست‌خورده بوده و آنچه گفته می‌شود حاکی از یک بازنگری در این سیاست‌هاست. اما اینها گفته‌هاست، ما گفته‌ها را با عمل نمی‌توانیم مقایسه کنیم، عمل دولت فعلی آمریکا بر ضدملت ایران است. ما منتظر می‌مانیم ببینیم آیا گفته‌ها به رفتار تبدیل می‌شود؛ آن موقع می‌توان درباره تفاوت‌ها صحبت کرد.
اگر قرار باشد توصیه‌ای به تیم بایدن داشته باشید، چه توصیه‌ای است؟
یک نکته را بگویم، ما باید نگاهمان به داخل باشد. ما هیچ‌وقت نباید نگاه به بیرون داشته باشیم. این را از سر سال‌ها حضور در سیاست خارجی عرض می‌کنم؛ باید در داخل دنبال راه‌حل‌ها باشیم. هیچ وقت نگاه صرف به خارج تامین‌کننده منافع بلندمدت ملت ایران نخواهد بود. این درس تاریخی است که بدانیم این نگاه راه پیروزی ماست. اما اگر بخواهم کلاه سخنگویی را بردارم و به‌عنوان یک فرد آشنا به سیاست خارجی نکته‌ای به آنها بگویم، این است که باید از گذشته درس گرفت.
معمولا کسانی که وارد کاخ‌سفید می‌شوند شاگردان خوبی نیستند و درس‌هایی که باید از شکست‌ها بگیرند را نمی‌گیرند. امیدوارم این بار مسیر خود را به‌صورت واقعی اصلاح کنند. خطاهای زیادی در حق ملت ایران داشته‌اند. ترور سپهبد شهیدسلیمانی و تروریسم اقتصادی را داشتند، اما با همه این کارها و عبور از خطوط قرمز ایران به اهداف خود نرسیدند.
امیدوارم درس بگیرند و بدانند جز با زبان احترام نسبت به ملت ایران نمی‌توانند قدم بردارند. ما نشان داده‌ایم که زور بر ایران کارگر نیست و مکتب ما تسلیم را برنمی‌تابد. اینها شعار نیست، بلکه در عمل در حوزه‌های مختلف تحریم‌ها را به شکست کشاندیم. امروز ما در حوزه صادرات نفت و استارت‌آپ‌ها موفق هستیم. وزیر خارجه فعلی آمریکا شرمی نداشت بگوید اگر مردم ایران می‌خواهند غذا برای خوردن داشته باشند باید تسلیم شوند و او این را گفت. یک ملت را تهدید به گرسنگی دادن کرد، اما به همت بخش خصوصی و جوانان ایران، این تحریم‌ها در ابعاد مختلف به شکست انجامیده. البته فشار بر دولت و ملت بوده و منابع تحت فشار است، اما نه در حوزه هسته‌ای، نه موشکی، نه توسعه و نه اهداف اقتصادی به اهداف خود نرسیده‌اند. البته این بدان معنا نیست که چون آنها باخته‌اند، الزاما ما در همه ابعاد برنده بوده‌ایم. بالاخره این دنیا عمل و عکس‌العمل است.
امیدواریم به مسیر احترام به ملت ایران برگردند. برجام نشان داد امضای وزیر خارجه ایران قوی‌تر از کل دولت آمریکاست. امضای وزیر خارجه ایران با شفافیت و دقت اجرا شد و بارها آژانس گزارش داد که ایران به تعهدات خود عمل کرده است، اما در طول این دوران و حتی دوران اوباما دیدید آنها تعهدات خود را اجرا نکردند و این درس بزرگی برای همه است که ایران سخت مذاکره می‌کند، اما به آنچه تعهد می‌کند، عمیقا پایبند است.
صحبت‌هایی بود که بعد از پیروزی بایدن از طرف برخی کشورهای منطقه پیام‌هایی رد و بدل شده و شایعاتی که آقای عراقچی پیام‌هایی منتقل کرده است.
شما اهل رسانه هستید و می‌دانید در بازار بی‌خبری، خبرسازی مرسوم است؛ به‌ویژه وقتی که دست افراد خالی است. نه، واقعا صددرصد کذب است. اساسا دولت جدید مستقر نشده که بخواهیم به کسی پیام بدهیم یا از کسی پیام بگیریم. ما هرچه بخواهیم بگوییم را علنا می‌گوییم. هم من گفته‌ام، هم وزیر امور خارجه و هم رئیس‌جمهور. بدون لکنت و با شفافیت و بدون پرده‌پوشی هم گفته‌ایم. ما نه پیامی گرفته‌ایم و نه پیامی داده‌ایم. در حوزه برجام کمیسیون مشترک هست و نظراتمان را آنجا می‌گوییم. در حوزه‌های دیگر هم مواضع خود را اعلام کرده‌ایم.
آقای ظریف گفتند از طرف برخی جریانات به غرب گرا داده می‌شود. منظور ایشان چه بود؟
این احتیاج به توضیح زیاد ندارد. جامعه ما چندصدایی است و این بالندگی یک جامعه را نشان می‌دهد. ما احزاب و گروه‌های سیاسی داریم. اما واقعیت این است که وقتی در فضای انتخابات قرار می‌گیریم، متأسفانه برخی سیاست خارجی را گروگان سیاست داخلی می‌گیرند و این خطر بزرگی است. گرا دادن به خارج، یعنی سیاست خارجی را گروگان سیاست داخلی کردن. سیاست خارجی عرصه منافع ملی است و باید گروه‌ها و افراد آنقدر هوشمند باشند که هرچه در داخل این تکثر مفید است در خارج این گرا دادن‌ها مضر است و منافع ملی را دچار تهدید می‌کند. توصیه ما همیشه این بوده که به اصول بنیادین سیاست خارجی احترام بگذارند. وزارت خارجه یک دستگاه حاکمیتی و مجری منویات عالیه نظام است و گفته‌ایم اجازه بدهند وزارت خارجه در مسیری که برایش ترسیم شده کار خود را ادامه دهد.
قبلا گفته بودید نظرات وزارت خارجه در مصوبه مجلس درباره تحریم‌ها اعمال نشده بود. از کارشناسان وزارت خارجه نظرخواهی نشده بود؟
مصوبه شورای‌عالی امنیت ملی در چارچوب قانون اقدام متناسب و متقابل کاملا روشن است که نظرات وزارت خارجه باید لحاظ می‌شده است. رئیس شورای‌عالی امنیت ملی هم رئیس‌جمهور است که ایشان نظرات خود را گفته‌اند که این مصوبه نه ضروری بوده و نه مفید. نظر ما کاملا روشن است. وزارت خارجه به‌عنوان نهاد تخصصی سعی کرد نظرات خود را توضیح بدهد. البته وقتی تصمیم گرفته شد این طرح را تصویب کنند، نماینده وزارت خارجه دعوت شد، اما بعد گفتند جلسه لغو شده که بعد فهمیدیم جلسه برگزار شده و مصوبه بدون درنظر گرفتن ملاحظات وزارت خارجه که با نگاه ملی و دقیق گفته شده بود، نهایی شده است.
با این حال، یک اصل بنیادینی وجود دارد که ایران یک نظام دمکراتیک دارد و در این ساختار همه اجزا باید درست کار کنند. مجلس وظیفه قانونگذاری دارد و اگر مصوبه‌ای تبدیل به قانون شود، دولت مکلف به اجراست. دولت سعی کرده نظرات خود را منتقل کند، اما به هر تقدیر مجلس مسیر مستقل را طی کرد و بر همین اساس وزارت خارجه حتی اگر موافق هم نباشد، زمانی که این مصوبه مسیر قانونی‌اش طی شود در چارچوب آیین‌نامه‌ها مکلف به اجراست.
ما بعد از برجام قراردادهای مهمی با شرکت‌های بزرگ ازجمله توتال، پژو و رنو داشتیم که به‌دلیل تحریم‌ها این شرکت‌ها از ایران رفتند. آیا با بازگشت آمریکا به برجام این قراردادها از سر گرفته می‌شود؟
داستان حضور کمپانی‌های خارجی در دورانی که هنوز رژیم ایالات متحده نقض عهد آشکار نکرده بود ۲وجهی است؛ یک بعد حضور مفید بسیاری از این شرکت‌ها بود که وارد قراردادهای معتبری با طرف‌های ایرانی برای سرمایه‌گذاری، تولید مشترک و انتقال تکنولوژی شدند.
یادتان باشد مهم‌ترین گزاره این بود که ایران آخرین بازار دست‌نخورده دنیاست و این علاقه برای حضور در ایران همیشه بوده و خواهد بود؛ چون بازار ایران به‌معنای یک بازار مولد با نیروی انسانی منحصر به فرد و به‌عنوان یک زمینه پراستعداد برای کمپانی‌های خصوصی و شرکت‌های بزرگ جذاب است. اما بعد دیگر این است که برخی شرکت‌های بزرگ بدعهدی کردند و خاطرات بد از خود بر جای گذاشتند و مسلم است طرف‌های ایرانی هر حالتی که پیش می‌آید باید اولا نگاهشان به درون باشد و دوما تجارت و متنوع‌سازی را با درنظر گرفتن این سوابق، انجام دهند.
البته دولت و وزارت خارجه وظیفه دارد تسهیل کند و این بخش صنعت است که تصمیم می‌گیرد چه باید بکند و وظیفه ما این است که در همین زمان فشار حداکثری تجارت داشته باشیم که داریم؛ سرمایه‌گذاری داشته باشیم که داریم و این وظیفه ذاتی دولت است. می‌دانید امسال تمام پیش‌بینی‌ها این است که نه فقط از رشد منفی خارج می‌شویم، بلکه براساس گزارش بانک مرکزی رشد مثبت خواهیم داشت و این صدایی است که در کاخ‌سفید شنیده شده و این دلیل آن است که آنها بهتر از هرکسی می‌دانند که فشارشان به شکست انجامیده است.
ما طلب‌هایی داریم از انگلیس، کره‌جنوبی، هند و... . خبر جدیدی دارید از آزاد شدن مطالبات؟
کشورهای زیادی به ما بدهکار هستند؛ برخی پول‌های خودمان را بدهکارند و برخی هم خسارت‌هایی بدهکارند. ما پول‌های زیادی را در کشورهای مختلف داریم که بخشی دارد وصول می‌شود و برخی در حال استفاده است. در مورد کره و انگلیس ۲پرونده جدا هستند. پرونده انگلیس ۴۰و چندساله است و دولت انگلیس در پرداخت بدهی خود سرکشی می‌کند و این قابل‌قبول نیست و احکام قطعی را دادگاه انگلیس داده است که باید اصل و سود پول پرداخت شود. البته هر بار به بهانه‌ای استنکاف می‌کنند و این را گروگان مسائل مختلف کرده‌اند. گفته‌ایم اگر به‌دنبال روابط محترمانه و عادی‌سازی بسیاری از ابعاد روابط هستند، این مسیر جز از طریق تادیه بدهی‌شان نمی‌گذرد.
درباره کره ما پول‌ها و منابع متنوعی در کره داریم که بعد از خروج آمریکا از برجام بلوکه شده‌اند؛ هیچ دلیلی برای دولت کره وجود ندارد که اجازه انتقال این پول را نمی‌دهد و هیچ دلیلی برای بانک‌های کره‌ای وجود ندارد که خودشان را مطیع تحریم‌های فراسرزمینی و فراقانونی ایالات‌متحده آمریکا می‌دانند. ما در ابعاد مختلفی به آنها راهکارهای مختلف ارائه داده‌ایم و گفته‌ایم برای تامین دارو و مواداولیه که حتی براساس معیارهای خودشان قابل انجام هست، هرچند ما آن محدودیت‌ها را هم قبول نداریم، استفاده شود. اما کره‌ای‌ها در کندی این فرایند و عدم‌همراهی درست، سابقه بدی در تاریخ روابط بر جای می‌گذارند. کارهای کوچکی شده که اصلا قابل‌قبول نیست. ما فکر می‌کنیم دولت کره باید به فکر آینده روابط باشد و هرچه زودتر از این بی‌عملی و کاهلی در بازپرداخت پول خودمان دست بردارد.
سؤال بعدی درباره واکسن کروناست. برخی شرکت‌ها گفته‌اند به‌دلیل تحریم‌ها امکان تبادل مالی ندارند.
درباره کرونا عرض کنم که این موضوع چندین‌ماه است اولویت اول ایران است و هر هفته رئیس‌جمهور جلسه دارد. این موضوع یک سطح فرابخشی دارد. البته جزئیات را باید وزارت بهداشت گزارش کند که چرا با برخی واکسن‌ها موافق و با برخی مخالف است. سیستم بهداشتی و درمانی ایران پرقدمت و با ریشه است و استانداردهای خود را دارد. ما هرکجا که وزارت بهداشت درخواستی داشته، پیگیری کرده‌ایم. البته ما در برخی موارد پیشنهادهایی داده‌ایم که وزارت بهداشت مسکوت گذاشته.
درباره واکسن، ما عضو کنسرسیوم مربوطه در سازمان بهداشت جهانی هستیم و آنجا تمامی مراحل پیش‌خرید را انجام داده‌ایم. درخصوص انتقال پول مشکلات جدی وجود داشته. البته مسیرهایی را رفته‌ایم، اما این یکی از نفاق‌های آمریکایی‌هاست که ما بارها اشاره کرده‌ایم. رژیم فعلی در کاخ‌سفید تمام تلاش خود را می‌کند تا مردم ایران را مورد فشار قرار دهد و این اقدامات ضدبشری آمریکا در تاریخ خواهد ماند که در سخت‌ترین دوران معاصر در جهان، ملت ایران را با شرایط سخت‌تری مواجه کرد و از هیچ سبوعیتی کوتاهی نکرد. ما علاوه بر سازمان بهداشت جهانی مسیرهای دیگری را رفته‌ایم. البته وزارت بهداشت گفته واکسن ایرانی هم در راه است که امیدواریم آن هم به‌صورت واقعی محقق شود تا ببینیم کدام مسیر بهتر به نتیجه می‌رسد.
اخیرا خبری منتشر شد که مقام معظم رهبری با تمدید بررسی لوایح مرتبط با FATF در مجمع موافقت کرده‌اند. چشم‌اندازی که شما می‌بینید چیست؟
چون در صورت لغو تحریم ممکن است به‌دلیل ابقای ایران در لیست‌سیاه کماکان مشکلات مالی حتی با کشورهای دوست باقی بماند. این یک واقعیت است. ما قبل از اینکه دوباره در لیست‌سیاه قرار بگیریم همه نکات را به مقامات عالی نظام و مجمع گفتیم. کشورهای دوست همواره از ما خواسته‌اند به استانداردهای بین‌المللی مرتبط با پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم بپیوندیم. وزارت خارجه فکر می‌کند این کار باید خیلی زودتر از اینها اتفاق می‌افتاد. البته متأسفانه یک فرصتی را از دست دادیم و دوباره در لیست‌سیاه قرار گرفته‌ایم و این الزامات جدیدی برای خروج از لیست پیش می‌آورد. اما وزارت خارجه باز هم آمادگی دارد که مسیر جدیدی را آغاز کند. باید ببینیم تصمیم مقامات نظام چه خواهد بود.
درباره قرارداد بلندمدت با چین آخرین خبری که دارید، چیست و آیا قبل از پایان دولت فعلی به سرانجام می‌رسد؟
اساسا آنچه بین ایران و چین در حال گفت‌وگوست یک نقشه راه است و یک قرارداد نیست. یک سند جامع ۲۵ساله است و این بدان معناست که به این دولت و آن دولت محدود نیست. اتفاقا این نقشه راه به‌عنوان سند ۲۵ساله دیده شده که به مسائل روزمره و امروز و فردا ارتباط پیدا نکند. بنابراین بیش از اینکه اهمیت داشته باشد امروز امضا می‌شود یا فردا به توافق می‌رسیم این مهم است که این توافق به‌درستی با جزئیات بررسی شود. دولت از زمانی که رئیس‌جمهور چین به ایران سفر کرد، این سند را در دستور کار گذاشت. این نقشه راه، همکاری ایران و چین را به مشارکت راهبردی ارتقا می‌دهد و در محور شرق هم ضروری است و هم شدنی.
برخی نمایندگان موضوع انتقال پرونده هسته‌ای به شورای‌عالی امنیت ملی را مطرح کرده‌اند. آیا مذاکره‌ای در پیش است و نظر شما درباره این انتقال چیست؟
من مطلع نیستم دقیقا به چه مورد اخیری اشاره می‌کنید، اما هر از چندگاهی این موضوع در داخل ایران مطرح بوده. اولا ما برجام را یک‌بار مذاکره کرده‌ایم و کسی مذاکره مجدد نمی‌کند. سیاست قطعی نظام این است که چیزی را که یک‌بار مذاکره کرده دوباره مذاکره نمی‌کند. ضمن اینکه اساسا برجام محصول سال‌ها رفت و برگشت بوده و معلوم نیست هیچ‌گاه چنین شرایطی در فضای داخلی و بین‌المللی فراهم شود. شورای‌عالی امنیت ملی در موضوعات کلان خط‌مشی‌ها را تعیین می‌کند و براساس مصوبات شورا، وزارت خارجه این مسیر را پیگیری کرده است؛ ضمن آنکه طبق مصوبه سال ۱۳۹۴مجلس، وزارت خارجه متولی و مسئول شناخته شده است.
رژیم صهیونیستی به‌خصوص در حوزه تحریم ورزش ایران تحرکاتی داشته است. وزارت خارجه در این زمینه چه اقداماتی را در دستور کار داد؟
رژیم صهیونیستی در حضیض مشروعیت خود به‌سر می‌برد و تلاش می‌کند از هر موضوعی سوءاستفاده کندتا شاید بتواند کمی از این بحران کم کند؛ درصورتی که عدم‌مشروعیت تبدیل به مشخصه ذاتی این رژیم جعلی شده است. ایران و تمامی اجزا و ارکان آن ازجمله جامعه پهلوان‌پرور ورزش، طرفدار مظلوم و با تمام قوا متعهد به آرمان فلسطین بوده و طبیعی است این رژیم جعلی و متجاوز را مورد شناسایی قرار ندهد.
آقای خطیب‌زاده، کشورهای عربی گفته‌اند ما هم می‌خواهیم در مذاکرات برجام باشیم. آیا با تغییرات کاخ سفید تغییری در روابط ما با کشورهای عربی صورت می‌گیرد، نظر شما چیست؟
سیاست ما تغییر نکرده است. ما از روز اول گفته‌ایم همسایگان اولویت ما هستند و این یک سیاست واقعی بوده است و به عامل سوم برنمی‌گردد و مشروط نیست. درباره موضوعات فی‌مابین باید خودمان گفت‌وگو کنیم. اینکه طرفی فکر کند برای گفت‌وگو با ایران بزرگ‌تری باید داشته باشد، نشان می‌دهد اعتماد به نفس مناسب را ندارد.
واقعا منطقه ما به این پختگی و بلوغ و سطح از آگاهی رسیده که درون خود گفت‌وگو کند. ما حتما از اینکه گفت‌وگوی درون‌منطقه‌ای داشته باشیم، استقبال می‌کنیم، اما اگر منظور برجام است که درباره برجام مذاکره‌ای قرار نیست صورت بگیرد؛ ضمن آنکه برجام به کسی جز ایران مرتبط نمی‌شود و این موضوع امنیت ملی ایران است. همه باید سطح خودشان را بشناسند و در منزلت خود صحبت کنند؛ آن وقت همه‌چیز در فضای محترمانه خودش پیش می‌رود. آغوش ما همچنان باز است تا کشورهای منطقه و کسانی که مایلند مسائل را با گفت‌وگو حل کنند به ما بپیوندند و مشترکا مسائل منطقه را حل کنیم.
«همشهری»
