بامداد ۲۷ مهر، پایانی بر یک محدودیت و شکستی برای واشنگتن

با وجود تشدید تلاش‌های چند ماه اخیر آمریکا برای تمدید محدویت‌های تسلیحاتی ایران مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ و توسل به راهکارهای مختلف از قطعنامه پیشنهادی در شورای امنیت سازمان ملل گرفته تا لابی و اعمال فشار بر برخی کشورها برای همراهی با آن به منظور جلوگیری از لغو این محدودیت‌ها، ولی این محدودیت‌ها بالاخره ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر ماه/ یکشنبه) ساعت ۳:۳۰ بامداد و در پنجمین سالگرد برجام به صورت خودکار برداشته می‌شود.

بر اساس قطعنامه ۱۷۴۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در ماه مارس سال ۲۰۰۷ تصویب شد تحریم‌هایی علیه برنامه توسعه موشک‌های بالستیک ایران تصویب و هرگونه صادرات و واردات سلاح‌های سنگین هم از سوی ایران ممنوع شد. پس از آن قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ به تصویب این شورا رسید و بر اساس آن تمامی کشورها می‌بایست از انتقال هرگونه تانک، خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگی، هلیکوپترهای تهاجمی، توپخانه کالیبر بالا، کشتی‌های نظامی، موشک و سیستم‌ها و قطعات مرتبط با آن‌ها به ایران خودداری کنند و از دولت‌ها می‌خواشت تمام محموله‌های هوایی و دریایی که به ایران فرستاده می‌شود یا از آن خارج می‌شود را در فرودگاه‌ها، بنادر و آب‌های قلمروی خود در صورتی که بر این باور باشند که آن محموله‌ها حاوی مواد اتمی، موشکی یا نظامی ممنوع اعلام شده‌است، بازرسی کنند.

گفتنی است، لغو این محدودیت‌ها نیازمند هیچ اقدام دیگری از سوی شورای امنیت سازمان ملل نخواهد بود و بعد از آن تجارت تسلیحات و اقلام نظامی با ایران، ارائه خدمات مالی به این کشور و اعطای ویزا و مجوز سفر به اشخاص مرتبط با برنامه هسته‌ای بلامانع خواهد بود.

بند پنج ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ عنوان می‌کند: کلیه دولت‌ها می‌‌توانند در فعالیت‌های ذیل مشارکت داشته و اجازه آنها را صادر کنند، مشروط به اینکه شورای امنیت از قبل به صورت مورد به مورد تصمیم به تایید آنها گرفته باشد: عرضه، فروش و یا انتقال مستقیم یا غیرمستقیم هرگونه تانک جنگی، خودروهای رزمی زرهی، سامانه‌های توپخانه‌ای سنگین، هواپیماهای رزمی، بالگردهای تهاجمی، ناوهای جنگی، موشک‌ها و یا سامانه‌های موشکی، آنگونه که در نظام ثبت سلاح‌‌های متعارف ملل متحد تعریف شده است، یا تجهیزات مرتبط، شامل قطعات یدکی به ایران، یا برای استفاده در داخل ایران و یا در جهت منافع ایران، از داخل و یا از طریق قلمروهای تحت حاکمیت‌شان و یا توسط اتباع آنها و یا افراد تحت حاکمیت آنها، یا با استفاده از هواپیماها و یا کشتی‌های حامل پرچم‌های آنها، اعم از اینکه از قلمروشان نشأت گرفته یا خیر و ارائه آموزش فنی، منابع یا خدمات مالی، مشاوره، دیگر خدمات یا کمک‌های مرتبط با تأمین، فروش، انتقال، تولید، نگهداری و یا استفاده از سلاح‌‌ها و تجهیزات مرتبط مشروح در این بند فرعی، به ایران توسط اتباع این دولت‌ها و یا از داخل یا از طریق قلمروهای تحت حاکمیت شان. این بند تا تاریخ پنج سال پس از «روز قبول توافق برجام» یا تا تاریخی که آژانس گزارشی در تأیید نتیجه‌گیری گسترده‌تر ارائه دهد، هرکدام زودتر حادث شود، اعمال خواهد شد.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ۲۹ مهر ماه در گفت‌وگویی تلویزیونی عنوان کرده بود: ایران بعد از قطعنامه ۲۲۳۱ تحریم تسلیحاتی نبود، بلکه برای خرید و فروش سلاح نیاز به مجوز شورای امنیت داشت. در صورتی که در قطعنامه ۱۹۲۹ ایران تحریم بود و کشورها موظف بودند جلوگیری کنند. در این جا ما موظف بودیم از شورای امنیت مجوز بگیریم. این شرایط در ۱۸ اکتبر یعنی پنج سال بعد از تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ تمام می‌شود.

دو اتفاقی که از ساعت ۳:۳۰ بامداد یکشنبه به بعد رخ می‌دهد/درباره تمامیت ارضی و اقتدار خود با کسی شوخی نداریم

در همین خصوص سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه ۲۱ مهر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در این باره گفت:در آن ساعت دو اتفاق می‌افتد. اول اینکه محدودیت صادرات و واردات اقلام تسلیحاتی از مبدا و به مقصد ایران ملغی می‌شود. دوم اینکه محدودیت سفر ۲۳ شخص حقوقی موضوع فهرست ۲۲۳۱ هم خاتمه می‌یابد. ولی مهمترین بعد این تاریخ، باور شکست مجدد تاریخی آمریکاست که به رغم تمامی گردنکشی‌ها، حیله گری‌ها و اقدامات فراقانونی نتوانست کار خودش را جلو ببرد و جمهوری اسلامی ایران بار دیگر نشان داد آمریکا اینقدر که عنوان می‌کند قدر قدرت نیست.

وی همچنین در پاسخ به سؤالی درباره اینکه اگر همزمان با لغو محدویت‌های تسلیحاتی ایران اگر آمریکا اقدامی را صورت دهد، واکنش ایران چه خواهد بود؟ خاطرنشان کرد: زبان ایران زبان حقوقی و بین‌المللی است و تا امروز هم همین بوده است. گروه‌های ضد ایرانی در واشنگتن تمام تلاش خود را کرده و می‌کنند که چند کار را صورت دهند اینکه جنگ روانی علیه مردم ایران به راه بیندازند و همه این نمایش‌ها و سیرک‌ها و خیمه شب بازی‌ها اهدافش این است، ولی جواب ما به همه طرف‌های برجام و متحدان، زبان حقوقی و بین‌المللی بوده است و ایران نشان داده تا چه حد با صبوری و محاسبه گری و دقت سیاست‌های خود را خارج از مباحث احساسی جلو برده و کماکان جلو خواهد برد.

سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد: اگر منافع ایران مورد تهدید قرار بگیرد پاسخ ایران قطعی، بدون مکث و جامع خواهد بود. گفته شده و منتقل شده است. درباره تمامیت ارضی و اقتدار خود با کسی شوخی نداریم.

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران ۱۴ مهر ماه در واکنش به اظهارات هایکو ماس وزیر خارجه آلمان مبنی بر اینکه محدودیت تسلیحاتی اروپا علیه ایران تا ۲۰۲۳ ادامه خواهد داشت، بیان کرد: اینکه اتحادیه اروپا چه تصمیمی بگیرد به خودشان مربوط است. آلمان و کشورهای اروپایی می‌دانند در چارچوب ۲۲۳۱ تعهد قطعی دارند که مانع انتفاع ایران از رفع محدودیت‌های تسلیحاتی نشوند و هر اقدامی در غیر این مسیر انجام دهند اقدامی بر خلاف تعهدات خود در برجام و ۲۲۳۱ و منشور است و ایران از حق خود استفاده می‌کند.

ظریف: می‌توانیم از این پس با کشورهایی که ارتباط راهبردی دارند مثل روسیه و چین نیازهای خود را تامین کنیم/ مشتری سلاح اروپا نبودیم

لازم به ذکر است اروپا تحریم‌های تسلیحاتی این اتحادیه در قبال ایران را تا سال ۲۰۲۳ حفظ کرده‌ است، البته این بدان معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران این تحریم‌ها را پذیرفته است. در همین خصوص نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ۲۹ شهریور ماه در گفت‌وگویی تلویزیونی عنوان کرد: ما مشتری سلاح اروپا نبودیم و بعد از انقلاب هم به ما سلاح نفروختند، البته می‌توانستند سیاست دیگری داشته باشند.

وی عنوان کرد: اروپایی‌ها از اول انقلاب تاکنون به ما سلاح نفروختند. یک پویشی با فشار درست کردند به نام واسنار که در طول جنگ تحمیلی به دست ایران سلاح نرسد. به لطف خدا و تلاش بزرگان ما در نیروهای مسلح توانستیم در بسیاری از موارد خودکفا باشیم، در مواردی که نیاز به خریدهای تسلیحاتی داریم از این به بعد محدودیت سازمان ملل و شورای امنیت سازمان ملل برداشته می‌شود و کشورها این اجازه را دارند که با ایران معامله تسلیحاتی کنند.

وزیر خارجه یادآور شد: ما هیچ وقت از بزرگ‌ترین خریداران سلاح نبودیم، یک چهارم کل خریدهای تسلیحاتی دنیا در منطقه خلیج فارس انجام می‌شود و جمهوری اسلامی ایران در این خریدهای تسلیحاتی در منطقه خلیج فارس هیچ حضوری ندارد و ما می‌توانیم از این پس با کشورهایی که ارتباط راهبردی دارند مثل روسیه و چین نیازهای خود را تامین کنیم. ما بحمدالله در بسیاری از زمینه‌های دفاعی خودکفا هستیم و حتی توان صادرات سلاح داریم و در جاهایی که نیاز داریم می‌توانیم از این به بعد از این کشورها خریداری می‌کنیم و بعید می‌دانم تحریم‌های ثانویه آمریکا مانعی برای این کشورها در این حوزه باشد.

روحانی: از یکشنبه می‌توانیم اسلحه‌مان را به هر که خواستیم بفروشیم و از هر که خواستیم اسلحه بخریم

حسن روحانی رئیس جمهور نیز چهارشنبه ۲۳ مهر ماه در جلسه هیأت دولت در اظهاراتی گفت: به ملت عزیز ایران این خبر خوش و تبریک را عرض می‌کنیم که ۱۰ سال تحریم ظالمانه تسلیحاتی یکشنبه هفته آینده رفع خواهد شد و ۲۷ مهرماه دیگر تحریم تسلیحاتی نداریم و شما مردم می دانید که ۴ سال سر این با آمریکا جنگیدیم. چهار سال آمریکا به این در و آن در می‌زد برای اینکه روز ۲۷ مهرماه اتفاق نیفتد اما چند روز دیگر این روز اتفاق خواهد افتاد. این به خاطر ایستادگی مردم و تلاش همه مسئولان و دیپلمات‌های ما است. آمریکا موفق نشد. آنهایی که می‌گویند برجام برای ما چه کرده این یکی از کارهای برجام است که تحریم تسلیحاتی را برداشت. از یکشنبه می‌توانیم اسلحه‌مان را به هر که خواستیم بفروشیم و از هر که خواستیم اسلحه بخریم. این یکی از آن اقدامات مهمی بود که دولت تدبیر و امید انجام داد. البته بعضی وقت‌ها صبر و حوصله لازم دارد تا به همه نکاتی که مورد توجه و مورد نیاز است برسیم. البته این وسط یک شری به نام حاکمان جدید کاخ سفید در دنیا پیدا شد که این شر را نه بر سر مردم ما که بر سر همه آورد.

هیچگونه مانع مشروع و قانونی در همکاری‌های نظامی و تعاملات مالی مرتبط با آن بین دو کشور همسایه ایران و پاکستان وجود ندارد

در همین خصوص نیز سفارت جمهوری اسلامی ایران در اسلام‌آباد نیز روز پنجشنبه ۲۴ مهر ماه در بیانیه‌ای مطبوعاتی در این خصوص اعلام کرد: با سپری شدن بازه زمانی پنج ساله و خاتمه یافتن محدودیت‌های مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، هیچگونه مانع مشروع و قانونی در همکاری های نظامی و تعاملات مالی مرتبط با آن بین دو کشور همسایه ایران و پاکستان وجود ندارد. لذا، سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاکستان ضمن تاکید بر اهمیت پیوندها و روابط همسایگی خود با جمهوری اسلامی پاکستان، اعلام می‌کند با رفع محدودیت‌های نظامی و مالی موضوع این بیانیه، خواهان گسترش هر چه بیشتر تعاملات مردمی، تجاری - اقتصادی، پولی- مالی و سیاسی با این کشور همسایه و برادر بوده و از هرگونه پیشنهاد و تسهیلاتی در این زمینه استقبال می‌کند.

رفع محدودیت‌هایی که نگرانی‌ برخی را به دنبال داشته است

البته در آستانه پایان این محدودیت، تلاش‌هایی از سوی کسانی که مخالف رفع این محدودیت‌ها هستند صورت گرفته است. در همین خصوص ۸۴ نماینده حامی رژیم صهیونیستی در پارلمان انگلیس با ارسال نماینده‌ای به بوریس جانسون نخست‌وزیر این کشور خواستار مشخص شدن سیاست لندن در قبال تهران شدند. قانونگذاران انگلیس، عدم حمایت دولت این کشور از قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را اقدامی «تأسف‌آور» توصیف کرده‌اند. گفتنی است، انگلیس به قطعنامه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت که خواستار جلوگیری از پایان محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران بود، رأی ممتنع داد. این قطعنامه ۲۵ مرداد به رأی گذاشته شد ولی با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق (آمریکا و جمهوری دومینیکن) و ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) به تصویب نرسید و آمریکا باز هم ناکام ماند.

از سوی دیگر، «کمیته یهودیان آمریکا» از اتمام محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران به شدت ابراز نگرانی کرد.این سازمان در بیانیه‌ای روز انقضای این محدودیت‌ها را روزی «بسیار غم‌انگیز و خطرناک برای امنیت دنیا» توصیف کرد.«دیوید هریس»، مدیر عامل کمیته یهودیان در بیانیه‌ای گفت: «بله به لطف اهمال شورای امنیت سازمان ملل، از روز ۱۸ اکتبر ایران آزاد خواهد بود بدون نقض برجام یا محدودیت‌های سازمان ملل، به صورت قانونی به خرید و فروش سلاح‌های متعارف اقدام کند.»(بیشتر بخوانید)

این مخالفت‌ها و ابراز نگرانی‌ها در حالی صورت می‌گیرد که «ماریا زاخارووا» سخنگوی دستگاه دیپلماسی روسیه اخیرا در نشست خبری بر همکاری نظامی کشورش با ایران بعد از انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران تأکید کرد.

«خبرگزاری فارس»