جای خالی دیپلماسی عمومی در مساله فلسطین

نسیم آنلاین : محسن فائضی کارشناس مسائل فلسطین در گفتگو با نسیم آنلاین گفت: کرونا در غزه کاملاً کنترل شده است و آمار خیلی کمی دارد. به گونه ای که آمارها نشان از تعداد مبتلایان زیر بیست نفر است. کرونا با دو سه هفته تأخیر نسبت به سایر کشور های اروپایی در فلسطین شیوع پیدا کرد. ما شاهد این بودیم از اوایل یا اواسط فروردین ماه بحث کرونا در غزه مطرح شد و این تاخیر چند دلیل داشت: 1. محاصره کامل نوار غزه، کرونا در کشور هایی که رفت و آمد تجاری وجود ندارد یا کم بوده، شیوع دیرهنگام تری هم داشت. غزه که محاصره است و حتی فرودگاهی ندارد و این ها مسائلی بود که باعث شد شد غزه از کرونا مصون بماند و ما شاهد شیوع کرونا در غزه نباشیم.

وضعیت کرونا در نوارغزه و کرانه باختری

اولین مورد ثبت بیماری کرونا در غزه به یک فرد بر می گشت که مشخص شد این فرد به پاکستان سفر کرده بوده است و بعد از طریق گذرگاه رفح به غزه برگشته بود که بعد از آن گروه حماس گذرگاه ها را بیشتر کنترل کرد. لذا این تحریم و محاصره دشمن سبب خیری برای نوار غزه شد که ما شاهد ورود کرونا به نوار غزه نبودیم و هنوز نیز همین بحث است و آمار هنوز زیر بیست نفر است.

2. اما یک دلیل دیگر این کمی آمار نبود کیت تشخیص کرونا است که البته کم و بیش اما بسیار محدود و کم وارد کردند. اما به دلیل نبود روابط اجتماعی، اقتصادی، تجاری در کنار نبود حتی فرودگاه، بسیار به کنترل این مسئله کمک کرد. اما در مورد خود فلسطین یعنی مناطق کرانه باختری، که طبق آمار ارائه شده حدود پانصد نفر در کرانه باختری به کرونا مبتلا شدند و یک بخش زیادی از آنها از شهر قدس است که دلیل آن هم این است که شهر قدس محل اتصال اسرائیل و فلسطین است خب میدانید آمار کرونا در اسرائیل نسبتاً بالا است. بحث تبادل انسانی بین قدس شرقی و غربی زیاد است و این نگرانی هایی از انتقال ویروس از اسرائیلی ها به فلسطینی ها وجود دارد.

نگرانی از شیوع کرونا در نوارغزه

این کارشناس مسائل فلسطین در ادامه افزود: نماینده بهداشت جهانی بار ها در هفته های ابتدائی شیوع کرونا در جهان این را مطرح می کرد که اگر کرونا به غزه برسد ما شاهد یک فاجعه تمام عیار انسانی خواهیم بود. چون ما در غزه هیچ امکانات پزشکی نداریم. به دلیل تحریم ها چون دارو ها بسیار کمیاب هستند و بعد دوازده سال محاصره تخت ای سی یو کمی در غزه وجود دارد و لذا یک نگرانی بسیار جدی وجود داشت. از سوی بهداشت جهانی و نماینده سازمان ملل در فلسطین و نماینده بهداشت سازمان ملل در فلسطین بار ها و بار ها مطرح شد که رسیدن کرونا به نواره غزه یک فاجعه تمام عیار خواهد بود با نبود پیش ساخت بیمارستان های مجهز به دارو و غیره.

محسن فائضی در ادامه گفت: فلسطین در طول تاریخ همواره مخصوصاً پس از اشغال برای عرب ها و جهان اسلام مهم بوده است. ما شاهد بودیم که بعد از اعلام تشکیل اسرائیل در 1948 شاهد چهار جنگ اعراب با اسرائیل بودیم. اعلام موجودیت اسرائیل و جنگ ها موجب شد که بسیاری از جوامع این کشور های عربی روی قضیه فلسطین حساس شوند. جنگ های گوناگونی رخ داد از جنگ شش روزه همه اعراب، تا جنگ کانال سوئز و جنگ سال 1973، جنگی که سوریه ومصر به سمت اسرائیل یورش بردند و ... لذا سال های 1948 تا 1973 در این حدود 25 ساله ما شاهد حضور کشور های عربی و افکار عمومی عربی بر روی مسئله فلسطین هستیم که اوج آن فضای کشورهای مصر و اردن و لبنان است که بسیار درگیر مسئله فلسطین بودند. مصر با حضور جمال عبدالناصر تا 1970 به شدت درگیر فضای ضد اسرائیلی و ناسیونالیسم عربی بود که بسیار قضیه فلسطین پر رنگ بود. در اردن به دلیل حضور جنبش های فلسطینی تا 1971 که از اردن اخراج می شوند، بسیار هم جامعه و هم سیاست اردن در گیر قضیه فلسطین بود. در سوریه به دلیل اشغال جولان که در سال 1967 پیش می آید و جنگ 1973 که بخشی از قنیطره و جولان آزاد می شوند، توجهاتی به مسئله فلسطین در این کشور وجود دارد و پررنگ است. آن برهه ها نیز ما شاهد بودیم که فلسطین دغدغه اصلی سوریه ای ها است و در لبنان هم به واسطه حضور آواره ها وجنگ های داخلی که در لبنان تا سال 1985به وقوع پیوست شاهد پررنگ بودن مسئله فلسطین هستیم که همه این ها شرایطی را به وجود می آورد که لبنان هم درگیر مسئله فلسطین باشد و افکار عمومی آن هم به این قضیه دقت کنند و برای آن ها بسیار مهم باشد.

محسن فائضی در مورد چرایی افول گفتمان فلسطین در این سال ها گفت: از دهه های 70 و 80 میلادی ما افول قضیه فلسطین را در جهان عرب شاهد بودیم و اتفاقی که می افتد این است که کشور های عربی به نوعی اولویت فلسطین را کنار می گذارند و به سمت صلح می روند. مصر و اردن به سمت صلح می روند. لبنان فلسطینی های زیادی را بعد از جنگ داخلی اخراج می کند. اما در لبنان به دلایلی مانند جنگ 33 روزه یک استمراری در مورد قضیه فلسطین می بینیم. ما از سال 2011 تا الان شاهد افول مسئله فلسطین در جهان عرب و جهان اسلام به طور بی سابقه ای هستیم به واسطه اتفاقاتی مانند بیداری اسلامی یا بهار عربی یا هر چیز دیگری که نامش را بگذاریم؛ کاملاً نام فلسطین به حاشیه می رود به طوری که ایران هم تحت تأثیر قرار گرفت.

ما در افکار عمومی درون ایران هم شاهد این بودیم که به واسطه داستان های سوریه و حمایت جریان های فلسطینی از جریان های ضد بشار اشد یک نزاع حاشیه ای در ایران در مورد فلسطین رخ داد و حتی در میان حزب الهی ها و افکار عمومی حامی فلسطین شاهد قضاوت هایی در مورد فلسطین رخ داد که همه این ها به یک حاشیه انگاری در مورد قضیه فلسطین انجامید. برای برگشت قضیه فلسطین به متن دغدغه جهان اسلام باید کاری کرد که آن عوامل و مولفه هایی که باعث می شود فلسطین به حاشیه برود را رفع کرد.

یعنی نزاع های درونی جهان اسلام، نزاع هایی که مخصوصاً بعد از بیداری اسلامی ما شاهدش هستیم. مشکلات کشور های عربی مانند عراق، سوریه، مصر همه این ها باعث می شود که قضیه فلسطین به حاشیه برود و دغدغه های بعد باشد که این بسیار طبیعی است. و مسئله بعد چالش مباحث اقتصادی- فرهنگی درون جهان اسلام است مخصوصاً که در کشور های عربی شاهد کم رنگ شدن هویت مذهبی، اسلامی هستیم و جوانان عرب به شدت به سمت فرهنگ غرب سوق پیدا می کنند که این طبیعی است قضیه فلسطین کاهش پیدا کند.

مسئله اقتصاد هم یکی دیگر از مولفه های مهم است. تا مصر این مصر است چاره ای جز پذیرش کمپ دیوید ندارد و آن قدرت اجتماعی برای بروز اتفاقات جدی تر را ندارد. از اردن تا لبنان و سوریه که اوضاع اقتصادی خوبی ندارند؛ طبیعی است که مسئله فلسطین در حاشیه باشد اما کاری که ما باید کنیم این است که جمهوری اسلامی تمام کشور های عربی را با خود علیه اسرائیل همراه کند که این موضع یک نگاه جدید میخواهد. مسئله قدس و مسجدالاقصی می تواند در این راهبرد نقطه مرکزی باشد.

نگاه جدید یعنی این که ما از زاویه ای ورود کنیم که همه جامعه عربی برایش اولویت باشد و این نوع نگاه را بپذیرند که از طریق فضای ضد آمریکایی به عنوان حامی اسرائیل می شود کاری کرد. البته با یک ظرافتی که ایران نقطه رأس آن نباشد تا از حساسیت هایی که نسبت به ما هست کم شود.

محسن فائضی در پایان تأکید کرد: یک از موضوعاتی که می تواند در این مسئله یعنی بازگشت توجه ها کمک کند فضاهای غیرسیاسی است. یعنی ما در فضای دیپلماسی عمومی، افکار عمومی، فضای رسانه و فیلم و موسیقی آثاری تولید کنیم که به زبان عربی فضا را ضد اسرائیل کند و بار دیگر افکار عمومی را به این سمت بیاوریم؛ که پخش سریال در مورد فلسطین از المیادین برای اولین بار نشان می دهد که نگاه ها به سمت این موضوع رفته است که اگر میخواهیم مسئله فلسطین دوباره صاحب اولویت شود باید جدای از فضای سیاسی در فضای فرهنگی که ذکر شد به این مسئله ورود کنیم.