درنگی در مواضع سیاستمداری که نبض شارع برای وی اهمیت به سزایی دارد
چرخش بزرگ مقتدی صدر؛ الویتبخشی بر ضدیت با آمریکا؟
به دنبال ترور شهید قاسم سلیمانی، ابو مهدی المهندس و تعدادی از سران حشد الشعبی عراق، رویکردهای ضد آمریکایی در جامعه عراق تشدید شده است و در این فضا، مقتدی صدر همراهی پررنگی از خود نشان میدهد و حتی تلاش میکند خود را به عنوان «رهبر جنبش مقاومت ملی» در صف اول و پیشگام این فضا نشان دهد.
نسیم آنلاین ، علیرضا مجیدی: به دنبال ترور شهید قاسم سلیمانی، ابو مهدی المهندس و تعدادی از سران حشد الشعبی عراق، رویکردهای ضد آمریکایی در جامعه عراق تشدید شده است و در این فضا، مقتدی صدر همراهی پررنگی از خود نشان میدهد و حتی تلاش میکند خود را به عنوان «رهبر جنبش مقاومت ملی» در صف اول و پیشگام این فضا نشان دهد.
در همین راستا مقتدی صدر به چند اقدام قابل توجه دست زده است. او در پی شهادت حاج قاسم سلیمانی در اطلاعیهای که با آیه «فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ» (آنها بخاطر نعمتهای فراوانی که خداوند از فضل خود به ایشان بخشیده است، خوشحالند؛ و بخاطر کسانی که هنوز به آنها ملحق نشدهاند [= مجاهدان و شهیدان آینده]، خوشوقتند؛ (زیرا مقامات برجسته آنها را در آن جهان میبینند؛ و میدانند) که نه ترسی بر آنهاست، و نه غمی خواهند داشت.) آغاز میشد به شخص خود، جمهوری اسلامی ایران (مرجعیت، رهبری، ملت و حکومت) شهادت «مجاهد» حاج قاسم سلیمانی و «همراهان مؤمنش» را تسلیت گفت. در این بیانیه تصریح شد که «استکبار جهانی» در واقع «جهاد، معارضه و روح انقلابیگری جهانی» را هدف قرار داده؛ اما نمیتواند «عزم و جهاد ما را متوقف کند.» او در این بیانیه بر آمادگی مجاهدین برای حمایت از عراق تأکید کرد!
بلافاصله معاون نظامی وی «الحاج ابو یاسر» در بیانیهای به لبیکگویی به مقتدی صدر، آمریکا را «ثالوث مشؤوم» و «شیطان اکبر» خواند که دشمن ملتها و انسانیت است و شهادت «نخبگان مخلص» مانند شهید قاسم سلیمانی و شهید ابو مهدی المهندس و همراهانشان را تسلیت گفت. در بخشی از این بیانیه داعش را دستساخته امریکا خوانده و شهادت این افراد را تأسی به کلام سید الشهدا مبنی بر «لقتل لنا عادة وکرامتنا من الله الشهادة» دانسته است. او همچنین بر آمادگی در برابر تهدیدات طبق فرمان «رهبر مقاومت ملی عراق، سید مقتدی الصدر» تأکید کرده است. در پایان این بیانیه آیه «وَإِنْ عُدتُّمْ عُدْنَا ۘ وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْکَافِرِینَ حَصِیرًا» و خداوند را یاری دهنده مجاهدین و ذلتبخش کافرین (کنایه از آمریکا) خوانده است.
یک روز بعد مقتدی صدر شخصا برای عرض تسلیت به خانه شهید سلیمانی آمد. هواداران وی نیز شبانه به بلندگوی مستقر در طبقه فوقانی ساختمان رستوران ترکی در میدان تحریر هجوم برده و بیانیهای را قرائت کردند که در آن ضمن تسلیت بابت شهادت ابومهدی المهندس و همراهان وی، دو نفر به عنوان گزینههای پیشنهادی میدان تحریر برای نخست وزیری مطرح شده بودند. این اقدام از یک طرف در واکنش به پایکوبی چند ده نفر در میدان تحریر در شب پیش از آن بوده و از طرف دیگر گامی است که عملا در جهت تضعیف میدان تحریر و خیزش پیشین تودههای عراقی قابل تحلیل به نظر میرسد.
در گام بعدی روز یکشنبه فراکسیون سائرون خواستار اخراج نظامیان آمریکایی شده بود و بعد از تصویب این طرح در پارلمان، مقتدی بیانیهای داد و این مصوبه را ناکافی خواند! مقتدی در این بیانیه خواستار هشت گام برای مبارزه با حضور آمریکا در عراق شد که به نوعی اعلان جنگ علیه آمریکا به حساب میآید.
شب گذشته نیز حساب کاربری «صالح محمد العراقی» که سخنگوی غیررسمی مقتدی صدر محسوب میشود تصویری از وی را منتشر کرد که در زمینه آن کاخ سفید به آتش کشیده شده بود. در پایین این تصویر نیز عبارت «پیروزی بدون شک در پیش است» آمده است که دلالت بر این دارد که نیروهای وابسته به مقتدی صدر خود را برای نبرد علیه آمریکا آماده میکنند.
از مجموع این اقدامات میتوان نتیجه گرفت که مقتدی صدر به وضوح تلاش میکند در شرایط فعلی خود را در صف نخست مبارزات علیه آمریکا جای دهد. این اقدامات به حدی پررنگ است که قیس الخزعلی رهبر عصائب اهل الحق - که اختلافات شخصی بسیار پررنگ و جدی با مقتدی صدر داشت و به علت همین اختلافات از جیش المهدی انشعاب کرده بود -از مواضع ضد آمریکایی مقتدی صدر تجلیل کرد: «عدهای میخواهند میان عصائب اهل الحق و سرایا السلام اختلاف بیندازند.»
در تحلیل این رویکرد رهبر جریان صدر باید گفت او به خوبی نبض شارع یا مطالبات زیرپوستی جامعه عراق را زیر نظر دارد. او میداند که مطالبات مردمی برای اخراج نظامیان آمریکایی در ملت عراق به قدری پررنگ شده است که طبقه سیاستمداران عراقی را نیز به همراهی وادار میسازد. در همین راستا تلاش دارد خود را در خط مقدم این مطالبات قرار دهد تا برای سالهای آینده از عنوان «رهبر مقاومت ملی عراق» برای خود استفاده کند. در گفتمان صدر به نظر میرسد عنصر ناسیونالیستی طی ماهها و سالهای آتی پررنگتر شود. از ابتدای شکلگیری جریان صدر حول شهید صدر ثانی (سید محمد صدر)، این گفتمان دارای شاخصه ناسیونالیستی عربی بود و بعد از سقوط صدام نیز میشد این رویه را به وضوح ملاحظه کرد. این شاخصه طی سالهای اخیر پررنگتر شد و حتی جهتگیری ضدیت با ایران و عجم را میشد در آن مشاهده کرد. با این حال به نظر میرسد مقتدی صدر قصد دارد این شاخصه را در ماهها و سالهای آتی پررنگتر سازد.
در همین راستا، ابتدا سعی دارد خود را به عنوان رهبر مقاومت ملی در خط مقدم مبارزه با حضور آمریکا نشان دهد. بعد از موفقیت در این تاکتیک، در سالهای آتی وجه تمایز خود از گروهها و جریانهای حامی محور مقاومت را رویکرد ناسیونالیستی عربی خود قرار میدهد تا به این ترتیب بتواند بدنه اجتماعی حامی خود را از محور مقاومت جدا سازد و با جلب حمایت خردهفرهنگهای ناسیونالیست عراق، به جریان غالب در فضای سیاسی این کشور تبدیل شود.
به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت که مقتدی صدر در راهبرد کنونی خود، دارای سویههای جدی علیه محور مقاومت است؛ اما دقیقا در این مقطع تاکتیکی را برگزیده که محور مقاومت را به بهرهبرداری و تقویت خود - جهت مبارزه با آمریکا - قانع سازد. این ویژگی را میتوان نشانه تیزهوشی رهبر جریان صدر دانست.