گام چهارم در برابر هیچ اروپا!

نسیم آنلاین ؛ علیرضا فقیهی راد: دولت روحانی که با وعده تعامل سازنده با دنیا برای حل مشکلات اقتصادی روی کار آمد و حتی آب خوردن مردم ایران را به مذاکرات گره زده بود، نتیجه چند سال مذاکره و معطل کردن ظرفیت های کشور برجامی شد که آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ از آن خارج شد و نه تنها تمامی تحریم های تعلیق شده را بازگرداند بلکه تحریم های جدیدی هم علیه ایران اعمال کرد اما مقامات دولتی کاری جز ابراز تاسف و محکومیت نکردند و به امید وعده های اتحادیه اروپا در برجام ماندند.

دولت که از برجام و اعتماد به غرب درس نگرفته بود، فورا از ۲۴ اردیبهشت ۹۷ مذاکرات جدیدی را با اتحادیه اروپا انجام داد تا بلکه برجام را بتواند حفظ کند و شاید بهره اقتصادی نیز نصیبش گردد. اما اتحادیه اروپا که طبق ضمیمه ۲ برجام ۱۱ تعهد از جمله تضمین فروش نفت ایران و تسهیل تبادلات بانکی را پذیرفته بود تا به امروز کاری جز وعده و البته همسویی با راهبرد فشار حداکثری آمریکا نکرده است. به گونه ای که ابتدا در مذاکرات چهار وعده به ایران دادند که عبارتند از: فعال سازی قانون مسدودسازی، اجرای فرایند رسمی برطرف سازی موانع برای بانک سرمایه گذاری اروپایی ( EIB ) ، تقویت همکاری بی وقفه در زمینه های مختلف با ایران شامل بخش انرژی و شرکت های متوسط و کوچک و نهایتا بررسی امکان تراکنش های بانکی موردی با بانک مرکزی ایران، که هیچکدام در عمل محقق نشد و تمامی شرکت های اروپایی ایران را ترک کردند، تبادلات بانکی کشورهای اروپایی با ایران در تبعیت از سیاست های تحریمی آمریکا قطع شد و حتی از ترس تحریم های آمریکا تراکنش های مربوط به غذا و دارو را نیز انجام ندادند و فروش نفت ایران به اروپا نیز به صفر رسید.

در ادامه اتحادیه اروپا وعده راه اندازی کانال ویژه مالی موسوم به SPV را داد که آن هم محقق نشد اما اروپا که از همین انفعال و امید ایران به غرب نهایت سوءاستفاده را می کرد همین روند را ادامه داد و در ادامه مجددا وعده ای جدید را به ایران داد که آن هم نسخه تعدیل شده و نازل تر از SPV یعنی اینستکس یا همان سازوکار حمایت از تبادلات تجاری (INSTEX=INstrument for Supporting Trade EXchanges) بود که در بیانیه ای سه کشور اروپایی به صراحت گفتند که این ابزار برای «حمایت از تجارت مشروع با ایران که ابتدا بر روی بخش‌های حیاتی برای مردم ایران مانند دارویی، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی تمرکز دارد» راه‌اندازی شده است. اینستکس که در حقیقت یک دفتر حسابداری مبتنی بر عدم رابطه بانکی ایران و اروپاست نه تنها مساله فروش نفت ایران به اروپا که ماههاست به صفر رسیده را نمی تواند حل کند، بلکه از سازوکار نفت در برابر غذا نیز تحقیرآمیزتر است که البته همین هم محقق نشده و آن را هم در بیانیه صریح خود مشروط به تصویب و تکمیل برنامه اقدام FATF توسط ایران کرده اند و یکی از دیپلمات های فرانسوی نیز صراحتا می گوید : «یک ساختار متناظر ایرانی در حال کار وجود ندارد. روزی که آن‌ها شرایط ضروری FATF‌ را امضا کردند درباره آن صحبت می‌کنیم.» که خود نشان از آن دارد که اروپا دقیقا در چارچوب سیاست تحریمی آمریکا حرکت می کند.

در آخرین وعده های پوچ اروپا برای معطل کردن جمهوری اسلامی، فرانسه پیشنهاد خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری بصورت وام به ایران را طرح کرده است که با مخالفت آمریکا وضعیت آن نامشخص است. استیو منوشین در همین راستا صراحتا اعلام کرد که پاریس بدون موافقت واشنگتن قادر نخواهد بود تا خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری با ایران را فعال کند و در عین حال بر تداوم راهبرد فشار حداکثری بر ایران تاکید کرد.

لذا همانطور که بیان شد اتحادیه اروپا نه تنها به تعهدات ۱۱ گانه خود ذیل برجام عمل نکرده است، بلکه با تبعیت از تحریم های آمریکا عملا در نقش تکمیل کننده راهبرد فشار حداکثری آمریکا بوده است.

استیو منوشین، وزیر خزانه‌داری آمریکا اخیرا در سخنرانی خود از هماهنگی کامل اروپا با آمریکا در سیاست فشار و تحریم خبر داد و گفت: «اروپا به آمریکا این اطمینان را داده است که بدون هماهنگی با واشنگتن هیچ اقدامی برای دور زدن تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده انجام نخواهند داد. ما در مورد تحریم‌های علیه ایران و فشار بر تهران گفت‌وگوهای مفصلی با سران کشورهای اروپایی داشته‌ایم. آن‌ها در این گفت‌وگوها متعهد شدند که بدون موافقت ما اقدامی برای تسهیل تحریم‌ها علیه تهران انجام ندهند.»

اتحادیه اروپا سعی می کند اولا با دادن وعده های پوچ ایران را در برجام زیر شدیدترین نظارت های آژانس و محدودیت های برجامی نگه دارد دوما برای انجام تعهدات خود از ایران مذاکره برای سر مسائل منطقه ای و موشکی یعنی آنچه خواست آمریکاست طلب کند. اروپا همسو با راهبرد فشارحداکثری آمریکا نه تنها در حوزه تحریم ها با آمریکا همراهی کرده است، بلکه با متهم کردن ایران در حمله به آرامکو، توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلیس و امثالهم فشار رسانه ای و سیاسی بر ایران وارد می کند.

لذا باتوجه به عدم انجام تعهدات توسط اتحادیه اروپا و همسویی و همراهی با راهبرد فشارحداکثری آمریکا و خسارت محض بودن باقی ماندن در برجام، انتظار می رود دستگاه سیاست خارجی کشور و هیئت نظارت بر اجرای برجام گام چهارم از اقدامات متقابل را نه مانند گام سوم نمادین و بی خاصیت، بلکه جدی و اساسی بردارند تا پیام عزت و مقاومت فعال به طرف های غربی مخابره بشود نه پیام انفعال و کماکان امید به وعده های پوچ اروپایی. دو اقدام حذف نظارت های ویژه آژانس و توقف تعهدات داوطلبانه پروتکل الحاقی می تواند اقدامی درخور باشد که زمینه ساز محکمی برای خروج از برجام در گام های بعدی باشد و طرف های غربی را نیز به هوش بیاورد که انجام تعهدات بصورت یکطرفه تداوم نخواهد داشت.