اقساط بازگشتی مسکن مهر، سقف بالای سر ۱۳ میلیون روستایی
راهکارهایی برای مقاوم‌سازی بافت فرسوده روستایی
براساس آمار موجود حدود ۱۳ میلیون نفر در بافت فرسوده روستایی زندگی می‌کنند که باید خانه انها بازسازی و مقاوم سازی گردد.
اقساط بازگشتی مسکن مهر، سقف بالای سر 13 میلیون روستایی
بررسی‌ها نشان می‌دهد اقساط بازگشتی مسکن مهر حداقل 16 هزار میلیارد تومان است که یکی از مهمترین محل‌های مصرف این منابع بافت فرسوده روستایی است که حدود 13 میلیون روستانشین را در خود جای داده است.
یکی از مهمترین آسیب‌های مطرح در بررسی حوادث بحرانی، خسارات جانی ناشی از بلایای طبیعی از جمله زلزله است. سابقه تلفات سنگین در زلزله‌های سال‌ها و دهه‌های اخیر کشور، مدت هاست موضوع نوسازی بافت فرسوده را در ذهن جامعه و مسئولین کشور گشوده است. سنگین‌ترین تلفات جانی در بلایای طبیعی رخ داده طی دهه‌های گذشته مربوط به زلزله رودبار و زلزله بم در مقیاس ده‌ها هزار نفر بود. تلفات سنگین این حوادث در حالی رخ داد که در صورت مقاوم سازی بافت فرسوده این مناطق، خسارات ناشی به جای مانده از این حوادث به طور چشمگیری کاهش می‌یافت.
بیش از 60 درصد روستاییان ساکن بافت فرسودهآمار سرشماری سال 95 حاکی از آن است که جمعیت 21 میلیونی روستائیان کشور در 5 میلیون و 373 هزار واحد روستایی ساکن هستند. این در حالی است که طبق گفته عزیزالله مهدیان، معاون بازسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تا مرداد سال 96 بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد روستایی فرسوده در کشور وجود دارد. این یعنی ۶۳ درصد از بافت مسکونی روستایی کشور فرسوده هستند که در صورت وقوع هرگونه حادثه طبیعی جان 13 میلیون نفر در معرض خطر قرار می‌گیرد.
بی‌مهری مسئولین به مسئله مسکن روستاییانطبق قوانین برنامه پنجم و ششم توسعه کشور، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی موظف به بازسازی و مقاوم‌سازی سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در کشور است. همچنین طبق آمار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در 4 سال دولت یازدهم، تنها نوسازی 140 هزار واحد مسکن روستایی خاتمه یافت و از سال 95 تا پایان دولت یازدهم نیز تنها 27 هزار قرارداد پرداخت تسهیلات نوسازی توسط بانک‌ها با روستاییان منعقد شد.
رکود تولید و مقاوم‌سازی مسکن طی سالهای اخیر در حالی است که از سال ۸۴ تا سال ۹۰ میانگین مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی به ۲۰۰ هزار واحد رسید و در برخی از سال‌ها حتی به بیش از ۳۰۰ هزار واحد روستایی، تسهیلات بهسازی و نوسازی پرداخت شد.
روند نزولی مقاوم‌سازی در روستاها ۳ دلیلی اصلی داشته که عبارتند از: سهل‌انگاری مسئولین نسبت به مسائل روستاییان، عدم همکاری بانک‌ها چه به لحاظ ابلاغ اعتبارات و چه به لحاظ عدم اجرای ضمانت زنجیره‌ای و عدم‌کفایت وام پرداخت شده در سالهای اخیر.
راهکارهایی برای مقاوم‌سازی بافت فرسوده روستاییبررسیها نشان می‌دهد که اقساط بازگشتی مسکن مهر که از پایه پولی برداشت شده است، سالانه حدود ۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود (معادل ۴۰۰ میلیارد تومان ماهیانه) و تاکنون حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان از اقساط آن بازگشته است که ۱۰ هزار میلیارد تومان از این منابع در اختیار بانک مسکن قرار دارد. بازگشت چنین منابع عظیمی علاوه بر رفع برخی کمبودهای زیرساختی مسکن مهر، می‌تواند نقطه قابل اتکایی برای مقاوم‌سازی بافت فرسوده بسیاری از روستاییان باشد. آنچه در این شرایط لازم است انجام شود، ورود هدفمند دولت از طریق دو اقدام زیر است:
الف) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ضوابط دقیق و محکمی را جهت الزام بانک‌ها به پرداخت تسهیلات نوسازی و بازسازی به روستاییان تدوین نماید و بر فرآیند اعطای تسهیلات، نظارتی دقیق داشته باشد.
ب) علاوه بر منابع موجود بانکی، اقساط بازگشتی از مسکن مهر نیز به‌عنوان یکی از منابع مالی قابل‌اتکا جهت نوسازی و بازسازی مسکن روستایی مدنظر قرار گیرد.
در نتیجه با استفاده منابع مذکور و بدون نیاز به منابع بانک ها، امکان افزایش تسهیلات مسکن روستایی و تسهیل شرایط اعطای آن وجود خواهد داشت.
متاسفانه با وجود امکان تامین اعتبار برای مقاوم‌سازی بافت فرسوده روستایی، این موضوع همچنان با بی‌توجهی مسئولین مواجه شده است. این بی‌توجهی را می‌توان از ناتمام ماندن ساخت مسکن مردم زلزله‌زده در کرمانشاه با وجود گشدت بیش از یک سال از این حادثه دید. وضعیت نامناسب مسکن روستایی در کشور از یک سو و بی‌توجهی مسئولین از جمله دولت به موضوع مقاوم‌سازی مسکن روستایی از سوی دیگر، خطر تکرار حوادث تلخی همچون زلزله بم را به شدت افزایش می‌دهد. بنابراین لازم است اکنون و پیش از وقوع حوادثی این چنین به فکر پیشگیری بود تا از بروز تلفات سنگین جانی و مالی به کشور پیشگیری شود.
امین محمودی
