به این شک‌ها اهمیت ندهید

در مباحث فقهی، قواعدی کلی وجود دارد که فقها از روایات جمع آوری کرده‌اند. این احکام کلی هم قابل استفاده برای مباحث تخصصی فقهی-حقوقی است و هم برای مردم کاربرد دارد. دانستن این قواعد کلی، این امکان را برای فرد به وجود می آورد که بتواند به ده‌ها سوال فقهی که در زندگی به وجود می‌آید پاسخ دهد، بدون آنکه نیاز باشد به متخصص مراجعه کند.

یکی از قاعده‌های مهم و پرکاربرد فقهی، قاعده استصحاب یا باقی ماندن بر یقین سابق است. بنابر این قاعده، هرگاه در چیزی که یقین به وجود آن داشتیم شک کردیم، لازم نیست به این شک اهمیت بدهیم. مثال1 : اگر وضو گرفتیم و بعد از چند ساعت شک کردیم که آن وضو باطل شده یا نه، آیا باید دوباره وضو بگیریم؟ شما می‌توانید با استفاده از قاعده استصحاب بگویید؛ چون یقین دارم وضو گرفتم، به شکی که اکنون به وجود آمده توجه نمی‌کنم و لازم نیست دوباره وضو بگیرم. مثال 2 : اگر روی فرشی که مطمئن هستیم پاک بوده، رطوبتی ببینیم که ندانیم پاک است یا نجس، آیا باید فرش را تطهیر کنیم؟ قاعده استصحاب می‌گوید، چون مطمئن هستید فرش پاک بوده، نباید به شک به وجود آمده اهمیت بدهید و لازم نیست فرش را بشویید یا تطهیر کنید.

رعایت اعتدال و ترک وسواس: بسیاری از مردم در مسائل طهارت و پاکی دچار شکاکیت و در نهایت وسواس می‌شوند که این قاعده در بسیاری از مواقع، تکلیف طهارت و پاکی را مشخص می‌کند.

منشا این قاعده، روایاتی از معصومین با این مضمون است که نباید یقین را با شک نقض کرد. زراره یکی از بهترین یاران امام صادق(ع) از ایشان سؤال می‌کند: شخصی وضو گرفته است و سپس چرت می‌زند، به طوری که اگر کسی کنار او حرکت کند متوجه نشود، آیا وضوی او باطل است؟ امام (ع) در پاسخ می‌فرماید: خیر، باید یقین کند که خوابیده تا وضو واجب شود؛ در غیر این صورت، او باید بنا را بر یقین سابق به وضو بگذارد و آن را با شک بعدی نقض نکند، زیرا حالت یقین در شخص با شک از بین نمی‌رود، بلکه با پدید آمدن یقین دیگری بر خلاف آن از بین می‌رود.

منبع: تبیان