شرط تغییر رشته در دوران کارشناسی ارشد و دکتری

دانشجویان درگیر با این موضوع می توانند با توجه به شرایط تغییر رشته در کارشناسی، نسبت به تغییر و انتخاب رشته مورد علاقه خود اقدام کنند. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد نیز میتوانند با در نظر گرفتن شرایط تغییر رشته در ارشد، رشته یا گرایش رشته تحصیلی خود را تغییر دهند.

شرط تغییر رشته در دوره دکتری

اما این شرایط برای داوطلبانی که قصد شرکت در آزمون دکتری را دارند کمی متفاوت است چرا که پذیرش در مقطع دکتری مشروط به کسب حد نصاب نمره در آزمون کتبی و مصاحبه میباشد. قبولی در هر دو مرحله به یک اندازه اهمیت دارد و همین مسئله می تواند شرایط را برای تغییر رشته در آزمون دکتری دشوار کند. در آزمون دکتری داوطلبان مجاز به انتخاب برخی از رشته‌ها بدون در نظر گرفتن رشته مقطع کارشناسی ارشد خود است.

پذیرش در مقطع دکتری منوط به قبولی در آزمون کتبی و مصاحبه حضوری شرکت کنندگان است. شاید این مرحله در نگاه اول سخت به نظر برسد چرا که داوطلبان با مباحث جدید رو به رو می شوند و لازم است با مطالعه منابع مربوطه رشته مورد نظر، خود را برای شرکت در آزمون آماده کنند. این مرحله از تغییر رشته آزمون دکتری تفاوت چندانی با تغییر رشته در مقطع ارشد ندارد، اما دشواری‌های این تصمیم زمانی نمایان می شود که قرار است برای تحصیل در رشته مورد علاقه خود، در مصاحبه حضوری شرکت کنید.

در این مرحله از آزمون، نه تنها سطح علمی داوطلبان مورد سنجش قرار می گیرد بلکه قانع کردن اساتید مصاحبه کننده درباره تصمیم خود جهت تغییر رشته، مهارت‌های خاص خود را می طلبد و از اهمیت ویژ‌های نیز برخوردار است.

شاید تغییر رشته در مرحله کتبی آزمون دکتری شاید تفاوت چندانی با تغییر رشته در مقطع ارشد نداشته باشد. چرا که دشواری این مرحله از آزمون همانند مقطع ارشد، مطالعه منابع جدیدی است که ممکن است پیش از این داوطلبان تصوری از آن‌‏‏ها نداشته باشند. با این تفاوت که ممکن است کمی کار دشوارتر از مقطع قبلی باشد.

تغییر رشته در مصاحبه دکتری شرایط متفاوتی را برای داوطلبان رقم می ‏زند. در این مرحله از آزمون، نه تنها سطح دانش داوطلبان تغییر رشته‌ای لازم است قابل رقابت با سایر داوطلبان همان رشته باشد، بلکه قانع کردن اساتید مصاحبه‌کننده خود موضوعی دیگر است.

معمولا در جلسات مصاحبه از داوطلبانی که اقدام به تغییر رشته در مقطع دکتری کرده اند، سوالاتی مبنی بر دلایل این تصمیم و رزومه علمی متقاضیان در رشته مورد نظر پرسیده می شود که پاسخ درست و منطقی به هر یک از این سوالات می تواند موفقیت در این مسیر را رقم بزند؛ بنابراین ضروری است که دلایلی منطقی برای تغییر رشته داشته باشید و هم چنین دارای پشتوانه علمی قابل دفاعی نیز باشید تا مصاحبه کننده را مجاب کنید که حتی با وجود تغییر رشته و در مقایسه با سایر داوطلبان، شایسته تحصیل در رشته جدید هستید.

تغییر رشته و هیئت علمی شدن

درمورد جذب هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وزارت علوم، اگر چه به طور رسمی شرایطی در این زمینه اعلام نشده است، اما علاوه بر این که برخی دانشگاه‏‌ها ممکن است در شرایط اختصاصی خود به لزوم تجانس رشته مقطع کارشناسی ارشد و دکتری اشاره کنند، در جلسات مصاحبه جذب نیز احتمال ایجاد شرایط مشابه مصاحبه پذیرش دکتری وجود دارد.

ممکن است اساتید در رابطه با این تغییر رشته در مقطع دکتری قانع نشوند یا متقاضی با تجانس رشته مقطع ارشد و دکتری را فردی لایق‌تر جهت تدریس در آن رشته بدانند. علاوه بر این، در فراخوان‌های سال‏‌های اخیر دانشگاه آزاد اسلامی صراحتاً به لزوم همسان بودن رشته تحصیلی در دو مقطع آخر تحصیلی متقاضیان اشاره شده است و بنابراین داوطلبان تغییررشته‌ای لازم است بدانند که احتمالاً فرصت جذب به عنوان هیئت علمی در دانشگاه آزاد را نخواهند داشت البته دانشجویان دکتری معمولا می توانند تحت شرایط خاص و با موافقت دانشگاه محل تحصیل خود، نسبت به تغییر گرایش اقدام کنند.

در مقطع دکتری عموما مباحث جدید مطرح نمی شود و بیشتر تمرکز بر امور پژوهشی و تحقیقی است، اساتید ترجیح میدهند دانشجویانی را بپذیرند که دارای رزومه و دانش لازم در رشته جدید باشند؛ بنابراین موفقیت در مصاحبه، کلید ورود به رشته جدید است و اگر در مصاحبه موفق ظاهر شوید، حتی کسب رتبه تک رقمی در آزمون دکتری نیز نمی تواند به شما کمک کند.

در تغییر رشته در آزمون باید به رشته‌هایی که بدون در نظر گرفتن رشته مقطع کارشناسی می توانید در آزمون دکترای آن‌ها شرکت کنید توجه کنید. در برخی از رشته‌های امتحانی آزمون دکتری مانند رشته‌های زیر مجموعه علوم پایه، فنی و مهندسی، انسانی و گروه کشاورزی و منابع طبیعی نیازی به رعایت شرط تجانس رشته کارشناسی ارشد با رشته امتحانی آزمون دکتری نیست. بدیهی است که عدم شرط تجانس به معنای موفقیت داوطلبان در مرحله مصاحبه نیست و لازم است متقاضیان در صورت کسب نمره قبولی در آزمون، خود را برای یک رقابت سخت در مصاحبه دکتری آماده کنند.

بسیاری از داوطلبان نیز بنا بر علاقه خود به امر تدریس تصمیم به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و دکتری می گیرند. اگر این افراد جزو متقاضیان تغییر رشته در آزمون دکتری باشند، لازم است این نکته را در نظر بگیرند که جذب هیئت علمی در تمام دانشگاه‌ها مشروط به همسان بودن رشته مقطع کارشناسی ارشد و دکتری است البته در این میان تعداد کمی از دانشگاه‌ها هستند که در اطلاعیه خود مبنی بر جذب علمی این شرط را در نظر نگیرند، اما به طور کلی دانشگاه‌ها فارغ التحصیلانی که دارای یک رشته مشابه در مقاطع ارشد و دکتری میباشند را استخدام می کنند.

این مسئله در رابطه با تغییر گرایش داوطلبان در آزمون دکتری صدق نمی کند و برای جذب فارغ التحصیلانی که در مقطع دکتری تغییر گرایش داده اند، منعی وجود ندارد. نکته دیگری که لازم است به آن اشاره کنیم در رابطه با جذب این افراد در مشاغل خصوصی و دولتی است.

برخی از ادارات و شرکت‌ها چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی تمایل به استخدام افرادی با مدرک دارای تجانس در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری را ندارند، ولی در برخی از مواقع هم یکسان بودن مدرک ارشد و دکتری از اهمیت چندانی برخوردار نیست.

«باشگاه خبرنگاران جوان»