اقدام حقوقی ایران علیه تجاوز آمریکا
سرنگون‌شدن پهپاد جاسوسی آمریکا به‌وسیله نیروی هوافضای سپاه پاسداران از منظر حقوق بین‌الملل قابل بررسی و ارزیابی شداست.
اهمال ایران، جسارت آمریکا هشت سال پیش، وقتی پهپاد RQ170 را سپاه پاسداران در مرزهای شرقی کشورمان شکار کرد، ایالات متحده آمریکا نه‌تنها بابت هتک مرزهای جغرافیایی ایران عذرخواهی نکرد؛ بلکه جسورانه و بی‌پروا پهپاد مذکور را از مسوولان جمهوری اسلامی مطالبه کرد؛ درخواستی که البته اجابت نشد و حتی با مهندسی معکوس، خط‌تولید پهپاد RQ170 ایرانی راه‌اندازی شد. آن زمان، متأسفانه ایران گام حقوقی شایان توجهی با هدف احتراز آمریکا از تکرار اقدام مشابه برنداشت. بااین‌حال، این بار پس از تجاوز پهپاد گلوبال هاوک به حدود سرزمینی کشورمان، جمهوری اسلامی قصد کرده اقدامات بارزتر و چشمگیرتری در حوزه حقوقی علیه آمریکا انجام دهد.
حرکت حقوقی دولت پس از تقدیم شکایت ایران از آمریکا به سازمان ملل متحد، روز گذشته، خانم لعیا جنیدی، معاون حقوقی رییس‌جمهوری، با بیان اینکه درباره پهپاد جاسوسی آمریکا اقدامات حقوقی انجام خواهیم داد، گفت: «اقدام آمریکا در فرستادن پهپاد جاسوسی به مرزهای هوایی ایران، نقض حقوق بین‌الملل از سوی واشنگتن است و اقدامات حقوقی در‌این‌زمینه انجام خواهد شد». برای بررسی دقیق‌تر زوایای حقوقی تجاوز پهپاد 200میلیون‌دلاری آمریکایی به حدود سرزمینی کشورمان، به‌سراغ آقای مسعود اخوان‌فرد، کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل رفتیم. مسعود اخوان‌فرد در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو»، با اشاره به تجاوز پهپاد آمریکا گفت: فضای جغرافیایی اعم از هوایی، زمینی و دریایی مورداحترام نظام حقوق بین‌الملل است و همه کشورهای عضو سازمان ملل موظف هستند به مرزهای جغرافیایی احترام بگذارند. طبعا اگر کشوری به خود اجازه داده هزاران کیلومتر از آن سر دنیا به منطقه خلیج‌فارس بیاید، باید خود این مسأله را ثابت کند که با چه مجوزی به این منطقه وارد شده است. وی در‌این‌باره افزود: قطعاتی که از این پهپادِ ساقط‌شده در داخل خاک جمهوری اسلامی ایران ضبط شده و نیز رصد مسیر راداری همگی نشان می‌دهند پهپاد آمریکا به مرزهای جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران تجاوز کرده است. بنابراین، در‌این‌باره ایران حق دارد و باید در مجامع بین‌المللی، اعم از مجمع عمومی سازمان ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل متحد و سایر سازمان‌های بین‌المللی ذی‌ربط در عرصه هوایی و هوافضا طرح موضوع کند و شاکی شود. در‌این‌زمینه باید از طرف آمریکایی چند خواسته داشته باشیم: نخستین و بدیهی‌ترین اقدامی که آمریکا باید انجام بدهد، عذرخواهی رسمی از کشور ایران است و دوم اینکه اگر خسارتی به طرف ایرانی وارد شده، جبران شود.
از آمریکا باید تعهد گرفته شود اخوان‌فرد با اشاره به لزوم تعهد آمریکا به ایران برای جلوگیری از تکرار اقدامات مشابه در آینده اظهار کرد: سومین کاری که باید انجام شود، تعهد بر تکرارنکردن این کار در آینده است. شاید به‌نوعی این مرتبه را با عذرخواهی بگذرانیم؛ اما از آمریکا برای جلوگیری از چنین اقدامی در آینده دیر یا زود باید تعهد بگیریم. به‌طور‌خاص، به مسوولان کشور توصیه می‌کنم از مجامع بین‌المللی کار را رصد و پیگیری کنند و در این مسیر، از خبرگان حقوق بین‌الملل بهره بگیرند.
آمریکا هنوز از مردم ژاپن عذرخواهی نکرده است وی با بیان اینکه اگر کشوری به خود اجازه بدهد هرازگاهی به محدوده‌ای وارد و بعدا با اظهار تأسف و البته بدون عذرخواهی از آن مسأله رد بشود، اصلا پذیرفتنی نیست. اخوان‌فرد افزود: فراموش نکرده‌ایم آمریکا هنوز حاضر نیست بعد از سالیان سال، بابت بمباران شهرهای هیروشیما و ناکازاکی از مردم ژاپن عذرخواهی کند و تا الان فقط اظهار تأسف کرده است. این نشان می‌دهد آمریکا خود را به حداقل آداب بین‌المللی مقید نمی‌داند.
مسوولان جدی باشند اخوان‌فرد با تأکید بر اینکه مسوولان محترم جمهوری اسلامی باید تذکر دهند و بسیار جدی برخورد کنند، گفت: علاوه‌براین، فرمانده محترم نیروی هوافضای سپاه اعلام کرد می‌توانستیم هواپیمای نزدیک پهپاد جاسوسی را هم ساقط کنیم؛ اما به‌واسطه جنبه‌های انسان‌دوستانه این کار را نکردیم.
آمریکا تعهد داد در امور داخلی ایران دخالت نخواهد کرد وی در پاسخ به این پرسش که تعهد آمریکا بر تکرارنکردن تجاوز به فضای سرزمینی کشورمان، ضمانت اجرایی نیز دارد، گفت: اینکه ضمانت اجرایی داشته باشد یا نه، بحثی در حقوق بین‌الملل و مرتبط با موضوعات فضایی و هوایی است. ضوابط در این عرصه، تا حدودی مبهم است و روشن‌کننده مسیر نیست؛ اما تعهدات شبیه این را در بیانیه الجزایر در سال 1980 از آمریکا گرفتیم. اخوان‌فرد با اشاره به جزئیات تعهدات آمریکا در بیانیه الجزایر گفت: در آن بیانیه، دولت آمریکا ضمن پذیرش مسوولیت تخلفاتش در کشور ما، تعهد داد دیگر در امور داخلی ایران دخالت نخواهد کرد. ما باید دوباره چنین درخواستی را از آمریکا، اما به‌شکل دیگری کنیم تا لااقل نزاکت بین‌المللی رعایت شود. البته به‌قول شما، شاید تعهدی که آمریکا به ما بدهد، ضمانت اجرایی چندان ملموسی نداشته باشد؛ اما لااقل برای تنویر افکار عمومی و روشنگری مناسب است.
می‌توانیم علیه امارات نیز طرح دعوا کنیم وی در پاسخ به این پرسش که با‌توجه‌به پرواز پهپاد گلوبال هاوک از خاک امارات، آیا جمهوری اسلامی می‌تواند علیه این کشور نیز اقدام حقوقی انجام بدهد، چنین گفت: امارات یا سایر کشورهایی که در این ماجرا به‌عنوان معاونت اقدام کردند، موضوع مستقل دیگری است. قطعا ما چنین حقی داریم و توصیه می‌کنیم این بحث با رعایت سه اصل عزت، حکمت و مصلحت، یعنی اصول مبنایی ما در سیاست خارجی، مدنظر قرار بگیرد. حق حقوقی ماست که علیه کشور امارات یا سایر کشورهایی طرح دعوا کنیم که باعث یا زمینه‌ساز این حرکت شدند. روزنامه صبح نو
