خانواده ایرانی به سمت تک‌فرزندی می‌رود؟
عموما تصور می‌شود خانواده‌ها به سمت تک‌فرزندی حرکت کرده‌اند. این که تعداد فرزندان خانواده به نسبت نسل قبل کمتر شده یک حقیقت مسلم است، اما آیا این کاهش به معنی رواج تک‌فرزندی است؟
نسیم‌آنلاین؛ سعید فضل‌زرندی: کاهش موالید در کشور باعث شده بیش از پیش توجه‌ها به سمت الگوی فرزندآوری خانواده‌ها جلب شود. عموما تصور می‌شود خانواده‌ها به سمت تک‌فرزندی حرکت کرده‌اند. این که تعداد فرزندان خانواده به نسبت نسل قبل کمتر شده یک حقیقت مسلم است، اما آیا این کاهش به معنی رواج تک‌فرزندی است؟
چهل درصد خانواده تک‌فرزند یا بی‌فرزند هستند
طبق مطالعه صورت گرفته توسط جهاددانشگاهی، از بین خانواده‌های با مادران 15 تا 49 سال، شصت درصد آنها دو فرزند یا بیشتر دارند. چهل درصد نیز بدون‌فرزند یا تک‌فرزند هستند.
این اعداد هرچند گویای سهم زیاد خانواده‌های تک‌فرزند و بی‌فرزند است، اما نیاز به بررسی دقیقتری دارد.
هفتاد درصد زوج‌های تک‌فرزند به دنبال فرزندآوری هستند
نمودار زیر بیانگر این است که خانواده‌های با چه تعداد فرزند، تا چه حد متمایل به داشتن فرزند دیگری در حال یا آینده هستند. همانطور که مشخص است، نود درصد از زوج‌های بدون فرزند و هفتاد درصد از خانواده‌های تک‌فرزند، متمایل به فرزندآوری در حال یا در آینده هستند. این تمایل در خانواده‌های دارای دو فرزند و بیشتر کمتر شده و به حدود سی‌درصد می‌رسد.
تنها ده درصد خانواده‌ها تک‌فرزندی را مطلوب می‌دانند
تنها ده‌درصد خانواده‌ها تک فرزندی را مطلوب می‌دانند، اما درواقع نزدیک به سی‌درصد تک‌فرزند هستند. از طرفی درحالیکه نزدیک به نیمی از خانواده‌ها بیش از دو فرزند را مطلوب می‌دانند، فقط یک‌چهارم از ایشان در واقعیت بیش از دو فرزند دارند. اینطور به نظر میاید که خانواده‌ها کمتر از آنچه دوست دارند فرزند می‌آورند.
علت این شکاف بین تمایل و واقعیت چیست؟ یک علت طبیعی و یک علت غیرطبیعی باعث این شکاف می‌شود.
دلیل طبیعی؛ گذر زمان
یک زوج از زمان ازدواج تا حدود ۴۵ سالگی خانم، اقدام به فرزندآوری می‌کنند. طبیعتا زوجی که دو یا سه فرزند را مطلوب می‌داند، در بازه‌ای از زمان نیز بدون‌فرزند و تک‌فرزند است. این مسئله تا حد خوبی توضیح می‌دهد که چرا در عین ناچیز بودن مطلوبیت تک‌فرزندی، نزدیک به سی‌درصد خانواده‌ها تک‌فرزند بوده، و در عین حال هفتاد درصدشان به دنبال فرزندآوری هستند. اما همه مسئله این نیست.
دلیل غیرطبیعی؛ مشکلات اقتصادی
طبق مطالعه انجام شده توسط جهاد دانشگاهی، 75 درصد از کسانی که مایل به فرزندآوری در حال حاضر نبوده‌اند، نگرانی از تامین آینده فرزند را به عنوان دلیل اصلی برشمرده‌اند. همچنین 68 درصد گفته‌اند فرزند جدید منجر به افزایش مشکلات اقتصادیشان می‌شود و 65 درصد نیز درآمدشان را برای آوردن فرزند جدید ناکافی دانسته‌اند.
مشکلات اقتصادی باعث می‌شود خانواده‌ها به رغم تمایل به فرزندآوری، این امر را به تاخیر بیاندازند.
به نظر می‌رسد نود درصد خانواده‌های ایرانی مایل به داشتن دوفرزند یا بیشتر هستند. همچنین خانواده‌های تک‌فرزند یا بدون فرزند، عمدتا زوج های جوانی هستند که قصد فرزندآوری دارند. مشکل اما اینجاست که بسیاری از خانواده‌ها، به رغم میل باطنی، فرزندآوری را به دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی و ترس از آینده به تاخیر می‌اندازند. رفتار نسل‌های مختلف در فرزندآوری نیاز به بررسی دقیقتری دارد که در مطالب آتی به آن خواهیم پرداخت.
به نظر می‌رسد راهبرد حاکمیت باید بهبود چشم‌انداز اقتصادی و رفع ترس خانواده‌ها از آینده از طریق کاهش بار هزینه‌های فرزندآوری و تربیت و رشد فرزندان باشد.
(منابع)
- نظرسنجی صورت گرفته توسط جهاد دانشگاهی با عنوان "بررسی میزان تمایل به فرزندآوری و عوامل مرتبط با آن" در سال 95
- سالنامه آماری 1397 منتشرشده توسط مرکز آمار ایران
اسمتون رسانه انقلابی هست اون وقت در پی مبارزه با افزایش جمعیت هستید