هدف عربستان از دوستی با «دوحه» چیست؟

سه سال از اعلام شروط سیزده گانه عربستان، امارات، مصر و بحرین برای تجدید روابط با قطر و لغو تحریم‌ها می‌گذرد. با این حال، شبکه خبری الجزیره تعطیل نشده، پایگاه نظامی ترکیه در خاک قطر به فعالیت خود ادامه می‌دهد، روابط دوحه با اخوان المسلمین برقرار و سفارت ایران در قطر نیز همچنان فعال است. اکنون در حالی که هیچ یک از شروط تحمیلی سیزده گانه به قطر محقق نشده، دولت ریاض با میانجی گری امیر کویت، شیخ نواف الاحمد الجابرالصباح، دست دوستی به سوی دوحه دراز کرده است.

عقبگردی پر سرعت از سوی سعودی که همه را شگفت زده کرده است. این عقب نشینی بزرگ در حالی رخ داده که جرد کوشنر، مشاور ارشد دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا بعد از بازدید از عربستان سعودی روز چهارشنبه در دوحه دیدارهایی با مقامات قطری داشت.

در راستای همین دیدار بود که فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان، دیروز گفت پایان تنش‌ها با قطر ظاهراً «نزدیک» است. اما سه کشور بحرین، مصر و امارات که آن‌ها هم قطر را تحریم کرده‌اند هنوز به این موضوع واکنشی نشان نداده‌اند.

سرعت تلاش کشورهای عربی برای حل این منازعه سه ساله در حالی است که شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر در کنفرانس مجازی «گفتگوهای مدیترانه»، گفته بود: «امیدواریم مسایل در مسیر مطلوبی پیش برود، ولی هنوز مطمئن نیستیم که به نتیجه قطعی برسد و مسئله ظرف یک روز حل شود.» بسیاری معتقدند واشنگتن این پیشرفت‌ها را برای ایجاد یک ائتلاف عربی قدرتمند علیه ایران هدایت می‌کند.

به گزارش اسپوتنیک، جرد کوشنر از سعودی‌ها خواسته تا فضای هوایی و زمینی خود را به عنوان حسن نیت برای قطری‌ها باز کنند و این مصالحه شامل دیگر کشورهای محاصره کننده قطر (امارات، بحرین و مصر) نخواهد شد. بر اساس این گزارش، تلاش کوشنر برای صلح، با هدف به دست آوردن موافقت قطری‌ها در استفاده از پایگاه هوایی «العدید» علیه مواضع ایران و هم پیمانانش است. حال آن که پنتاگون دو هفته پیش اعلام کرد آمریکا بمب افکن‌های استراتژیک «بی-۵۲ اچ» را در خاورمیانه مستقر کرده است.

از سوی دیگر، تحلیل گران غربی معتقدند با نزدیکی ورود جو بایدن به کاخ سفید، عربستان تلاش می‌کند برخی پرونده‌های خارجی را حل کند و گفتمان نرم تری در قبال دشمنانش از جمله ترکیه و قطر داشته باشد. گزارش‌های متعدد از منابع امنیتی و سیاسی نشان می‌دهد اجرایی شدن سیاست‌های جو بایدن، از جمله بازگشت او به برنامه اقدام جامع مشترک (برجام) سعودی‌ها را نگران کرده است.

عامل دیگری که به این نگرانی دامن زده است اعمال مجازات‌های احتمالی آمریکا علیه عربستان به دلیل رعایت نکردن مسایل حقوق بشری و ادامه دادن جنگ یمن است. ترامپ بارها طرح این مسایل از سوی کنگره را تعلیق کرد، اما ریاض دریافته است که جو بایدن سیاست‌های ترامپ را دنبال نخواهد کرد لذا تصمیم گرفته است به ترکیه و قطر نزدیک شود. عربستان همچنین نگران است حضور جو بایدن در کاخ سفید موجب گشوده شدن پرونده‌های ضد حقوق بشری این کشور در داخل و خارج کشور شود لذا تلاش دارد تا به وضعیت خود در خصوص این پرونده‌ها که بزرگ‌ترین آن ماجرای ربودن و قتل فجیع جمال خاشقچی است سر و سامان دهد.

«روزنامه خراسان»