از قاهره تا فلوریدا: مقاومت توام با وحدت

نسیم آنلاین ؛ محمدمحسن فایضی: دکتر رمضان عبدالله شلح از پایه‌گذاران جنبش جهاد اسلامی فلسطین و دبیرکل پیشین این سازمان شب گذشته پس از مدت‌ها بیماری درگشت. به همین مناسبت مروری بر زندگی مجاهدانه استاد فقید اقتصاد دانشگاه غزه داشته‌ایم.

یکی از ویژگی‌های خاص رمضان شلح، زندگی پرفراز و نشیب و تجربه زندگی در چند کشور در برهه‌های گوناگون برای تداوم تحصیل و علاقه‌اش به اقتصاد اسلامی است. شلح پس از آنکه دوران نوجوانی خود را در شهر شجاعیه نوار غزه گذارند، به قاهره رفت و پس از تحصیل در رشته اقتصاد دانشگاه الزقازیق مصر و انجام فعالیت‌های سیاسی باری دیگر به محل تولد خود برگشت. وی در شجاعیه استاد دانشگاه شد اما با اوج گرفتن فعالیت‌های سیاسی و ضد اسرائیلی تحت‌فشار و اخراج از دانشگاه قرار گرفت. علاقه وی به تحصیل موجب شد به لندن برود و در سال 1990 موفق به کسب دکتری اقتصاد از دانشگاه درهام انگلیس شود. پس از کسب دکتری شلح زندگی در آمریکا را هم تجربه کرد. وی در فلوریدا موسسه تحقیقاتی اسلامی دایر کرد و به فعالیت‌های گوناگونی پرداخت تا آنکه در سال 1995 به‌منظور دیدار به فتحی شقاقی بنیان‌گذار جنبش جهاد اسلامی به دمشق رفت و پنج ماه تا شهادت شقاقی در دمشق ماند. پس از شهادت فتحی شقاقی به دست موساد در مالت، رمضان عبدالله رهبر جنبش جهاد اسلامی شد.

زندگی در کشورهای مختلف، انجام فعالیت‌های گوناگون در حوزه‌های تاریخی، سیاسی، مذهبی، اقتصادی و تدریس از غزه تا لندن و آمریکا موجب شکل‌گیری شخصیتی قدرتمند و مسلط بر سه زبان عربی، عبری و انگلیسی از رمضان عبدالله شلح شده است. شخصیتی که موجب شد وزارت خارجه آمریکا نامش را در سال 1995 به‌عنوان اولین فلسطینی در لیست سیاه تروریست‌های خود قرار دهد.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم دوران مبارزاتی رمضان عبدالله، حفظ ثبات در مسیر، هدف و شیوه مبارزه علیه رژیم صهیونیستی بوده است. علی‌رغم وجود محدودیت‌ها، فشارها و تغییرهای پیچیده در عرصه سیاسی فلسطین که موجب شده بسیاری از سران حامی مقاومت به سازش میل کنند یا تغییر ایدئولوژی در روش مبارزه بدهند؛ اما رمضان عبدالله شلح در طی دوران بیش از دو دهه رهبری جنبش مقاومت فلسطین، کمترین تغییر و افول از آرمان‌هایش را تجربه کرد.

شخصیت آزاداندیش و کلان نگر رمضان عبدالله شلح موجب شده است جنبش جهاد اسلامی فلسطین طی سه دهه گذشته روابط خود را با اکثر جریانات فلسطینی و کشورهای اسلامی و عربی حفظ نماید. شلح با محور قرار دادن قضیه فلسطین و وحدت، بر بسیاری از اختلافاتش با جریان‌های حماس و تشکیلات خودگردان بارها چشم‌پوشی کرده است. ضمن آنکه با تمرکز بر موضوع اسرای فلسطینی بدون نگاه سیاسی و جناحی، اکنون به یکی از قدرتمندترین جریان‌های حمایت از اسرا تبدیل شده و تشکیلات نسبتاً قوی‌ای برای حمایت از اسرا در درون زندان‌های اسرائیلی ایجاد نمود.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم شلح، دوری از هرگونه فرقه‌گرایی مذهبی و تأکید بر شکل‌گیری دولت وحدت ملی فلسطینان بود. رمضان عبدالله علی‌رغم آنکه بارها اعلام کرده بود جهاد اسلامی به دنبال حضور در دولت و سهم خواهی نیست اما بر شکل‌گیری دولت وحدت ملی و گفتگوهای فلسطینی بسیار تأکید می‌نمود و این اتفاق را برای تحقق مقاومت علیه صهیونیست‌ها و آزادی فلسطین بسیار حیاتی می‌دانست. طرح ده بندی رمضان عبدالله شلح در بیست و نهمین سال روز تأسیس جنبش جهاد (آبان 95) در همین راستا بود. مفاد مهم این طرح عبارت بودند از: عبور از اسلو، تغییر ساختار ساف و ایجاد یک مجمع گفتگوی ملی با حضور تمام نمایندگان جریان‌ها و مردم فلسطین.

ضمن آنکه رمضان عبدالله علی‌رغم نزدیکی بسیار به ایران هیچ‌گاه در دام جبهه‌بندی‌های شیعی-سنی و جنگ‌های نیابتی فرقه‌ای در منطقه قرار نگرفت و سعی کرد تنها از جایگاه فلسطین و یک جریان مقاومت با دیگر کشورها و گروه‌ها ارتباط برقرار سازد.