جنگ نفتی؛ حماقتی که آل سعود را به مرز فروپاشی رساند

«سایمون واتکینز»، کارشناس نفتی، طی مقاله‌ای در وبسایت «اویل پرایس» نوشت که از زمان تشکیل حکومت سعودی در سال 1932 تاکنون، آل سعود با تهدید جدی برای ادامه حکومت خود مواجه نشده بود. عربستان سعودی در این دوران توانست در بازارهای صادراتی آسیا مزایای موقتی را به دست آورده و صادرات نفت خود را به چین به 2.2 میلیون و به هند به 1.1 میلیون بشکه در روز برساند که بالاترین میزان در سه سال گذشته است. اما به دنبال شیوع کرونا در این کشور قیمت فروش رسمی نفت خام در ماه آوریل به پایین‌ترین سطح خود رسید که پیش بینی می‌شد این وضعیت در ماه مه نیز ادامه داشته باشد که یک تهدید کاملا بارز و جدید برای آل سعود محسوب می‌شود.

در ادامه این مقاله آمده که فشارهای اقتصادی اخیر برعربستان باعث کاهش قیمت نفت خام سبک عربی در آسیا شد به گونه‌ای که قیمت هر بشکه نفت به 1.4/1 دلار رسید که این مقدار کمتر از متوسط شاخص در عمان و دبی بود. پیش‌بینی می‌شود که عربستان برای حفظ سهم خود در بازار، قیمت‌های رسمی فروش نفت خود را در سطح پایین ثابت نگه دارد. ریاض جنگ نفتی را از سال 2014 تا 2016 برای نابودی صنعت نفت شیل به راه انداخت که در آن زمان فرصت بیشتری برای نابودی این صنعت نسبت به سال جاری داشت؛ اما این تلاش تقریباً اقتصاد سعودی را برای همیشه نابود کرد. در آن زمان ، ذخایر دارایی خارجی سعودی‌ها در آگوست 2014 به 737 میلیارد دلار رسید که به آنها اجازه می داد قیمت ریال سعودی را نسبت به دلار آمریکا حفظ کنند و کسری بودجه بزرگ ناشی از پایین بودن قیمت نفت ناشی از افزایش تولید را پوشش دهند.

براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، علی رغم شرایط مثبت عربستان در جنگ نفتی علیه نفت شیل آمریکا در سال 2014-2016، کشورهای عضو اوپک، 450 میلیارد دلار درآمدهای نفتی خود را به دلیل کاهش قیمت نفت از دست دادند.

عربستان در سال 2015 به طور ناگهانی دچار کسری شدید بودجه شد و بیش از 250 میلیارد دلار ذخیره ارزی خود را خرج کرد. پس از آن اوضاع اقتصادی و سیاسی ریاض در سال 2016 به حدی نابسامان بود که «محمد التوویجی» معاون وزیر اقتصاد عربستان ، در اکتبر همان سال اعلاک کرد که اگر اقدامات اصلاحاتی را انجام ندهیم و اقتصاد جهانی به همین منوال باقی بماند، نابود خواهیم شد. این بدان معناست که اگر عربستان سعودی تولید نفت خود را افزایش دهد که سقوط کامل قیمت آن را در پی خواهد داشت، حداکثر طی سه تا چهار سال ویران خواهد شد.

در این زمینه برخی از اقتصاد دانان معتقدند که عربستان برای حفظ قیمت ریال سعودی در برابر دلار، به 300 میلیارد دلار نیاز دارد. اما این مسئله باتوجه به معادله سرمایه گذاری و کسادی بازارعربستان باعث می‌شود ریاض برای کاهش استفاده از ذخایر خود وام بگیرد.

پیش از این نیزعربستان قبل از کسری بودجه فعلی در سال 1918 به دنبال شیوع آنفولانزای اسپانیا دچار تورم شد و باعث شد سرمایه‌گذاران تمایلی برای سرمایه‌گذاری در این کشور نداشته باشند.

سایمون واتکینز، نویسنده این مقاله ابراز کرد که عربستان امسال دوبار اوراق قرضه منتشر کرد و 19 میلیارد دلار از سرمایه گذاران داخلی و خارجی وام گرفت. همچنین عربستان که متهم به ضایع کردن حقوق سرمایه‌گذاران در این کشور است، با جذب سرمایه‌گذاران بیشتر نیز نمی تواند اعتماد سرمایه‌گذارانی که در سهام آرامکو به سود دهی نرسیدند را برگرداند.

حجم ذخایر ارزی عربستان امروز تنها 464 میلیارد دلار است از سال 2011 تاکنون کمترین میزان ذخیره ارزی سعودی‌ها محسوب می‌شود که آنها تنها 164 میلیارد دلار آن را به شکل ضروری می‌توانند استفاده کنند؛ درحالی که این کشور برای رسیدن به ثبات اقتصادی و حفظ ارزش ریال در برابر دلار نیاز به 300 میلیارد دلار دارد.

درحالی که همچنان میان افت قیمت نفت و تعهد عربستان برای کاهش تولید آن تناقض وجود دارد، کسری بودجه این کشور در سه ماهه اول سال جاری بیش از 9 میلیارد دلار تخمین زده شده و شماری از تحلیلگران پیش بینی می‌کنند تولید ناخالص داخلی سعودی‌ها امسال 3٪ کاهش یافته و کسری بودجه به 15٪ از بازده اقتصادی آن برسد.

به دنبال شیوع کرونا و کاهش تقاضا در بازارهای جهانی، عربستان تولید نفت خود را افزایش داد و در این میان اولین اشتباهی که آل سعود مرتکب شد سلب اعتماد آمریکا بود که بیش از همه زندگی شهروندان سعودی را تحت تاثیر قرار داده است.

در سال 1945 یک توافقنامه نظامی-امنیتی بسیار مهمی میان «عبدالعزیز بن سعود» پادشاه وقت عربستان و «فرانکلین روزولت » رئیس جمهور وقت آمریکا در کشتی تفریحی یو اس اس کوئینسی در کانال سوئز به امضا رسید. این توافقنامه حمایت نظامی آمریکا را از عربستان در ازای دسترسی ترجیحی آمریکا به نفت این کشور ضمانت می‌کرد. به دنبال این توافق، عربستان تضمین داد که فعالیت صنعت نفت شیل درآمریکا رشد کند ؛بنابراین قیمت نفت را به نفع شرکت‌های صنعتی در آمریکا افزایش داد. این اقدام عربستان در ازای حمایت های سیاسی، نظامی و اقتصادی آمریکا از آن بود.

اما بعدها ریاض اعتماد خود را نزد واشنگتن از دست داد . «دونالد ترامپ» رئیس جمهورآمریکا مدتی پیش به آل سعود هشدار داد که ملک سلمان بدون حمایت ارتش آمریکا دو هفته بیشتر در قدرت نخواهد ماند. همچنین به گزارش خبرگزاری رویترز ترامپ در 2 آوریل در تماس تلفنی به ولیعهد محمد بن سلمان گفت در صورتیکه تولید نفت خود را کاهش ندهد، او نمی‌تواند مانع می‌تواند مانع از تصویب قانون خارج کردن نظامیان آمریکایی از عربستان شود.

این پایان کار نیست و بعد از اینکه آمریکا اعلام کرد هیچ سیاست پوچی را از جانب عربستان نمی‌پذیرد بسیاری از دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان خوش‌بینند که می توانند از طریق قانون کاهش تولید و صادرات نفت و ثابت ماندن قیمت نفت و گاز بر اساس قانون اوپک ، خسارت‌های اقتصادی آمریکا را از جیب عربستان بپردازند. این قانون مصونیت حاکمیتی اوپک و کشورهای عضو آن را در دادگاه‌های آمریکا به طور مستقیم از بین می برد و بنابراین عربستان را در برابر محاکمه آمریکا آسیب پذیر می‌کند که رهایی از آن تنها با دلارهایی که به واشنگتن باید پرداخت کند ممکن است.

«خبرگزاری تسنیم»