واکاوی اختلاف سعودی-اماراتی در جنوب یمن

ائتلاف سعودی-اماراتی که در ابتدا به بهانه جلوگیری از نفوذ انصارالله، جنوب یمن را تحت اشغال خود درآورده است، اما اتحاد ریاض و ابوظبی به عنوان دو همپیمان اصلی ائتلاف متجاوز علیه یمن، رفته رفته با تشدید اختلافات دو طرف رنگ باخته و عملاً «عدن» به عنوان مرکز جنوب یمن به کانون تنش و درگیری این دو کشور تبدیل شده است.

امارات تلاش زیادی کرده تا مانع از نفوذ و جایگاه انصارالله در ساختار قدرت یمن شود، اما در کنار اهداف سیاسی، پس از عربستان بیشترین حضور نظامی را در جنگ علیه مردم یمن داشته است و بخش‌های زیادی از خاک جنوب یمن برای تقویت حضور خود در مناطق جنوبی اشغال کرده است، تا جایی که اقدامات این کشور در عدن و برخی دیگر از مناطق مهم جنوبی یمن، صدای دولت مستعفی یمن مستقر در ریاض (تحت حمایت عربستان) را هم در آورده است.

زمانی که «ائتلاف عربی» علیه یمن تحت فرماندهی عربستان در فروردین ماه ۱۳۹۴ شکل گرفت، امارات متحده عربی یکی از ارکان اصلی عملیات «طوفان قاطعیت» بود، اما به مرور، اختلافاتی میان سعودی‌ها و اماراتی‌ها پدید آمد که نهایتاً منجر به اعلام عقب نشینی امارات از صحنه یمن شد. هر چند امارات به اهداف اعلامی خود جامه عمل نپوشانده و از جنوب یمن عقب نشینی نکرده، اما این موضوع به اختلافات دو طرف به صورت جدی دامن زده است؛ چراکه ابوظبی بدون هماهنگی با ریاض این تصمیم را اعلام کرده بود.

این اختلافات اخیراً همزمان با اعلام حالت فوق العاده و خودمختاری در مناطق جنوبی یمن توسط گروه شبه نظامی تحت حمایت امارات موسوم به «شورای انتقالی جنوب یمن» و نقض توافق ریاض، به اوج خود رسیده است.

نگرانی عربستان از اهداف تجزیه‎طلبی و چشم طمع امارات

عربستان سعودی که سنگ اتحاد ائتلاف خودخوانده عربی در یمن را به سینه می‌زند، اکنون نگران تجزیه جنوب یمن و تبعاتی است که ممکن است برای عربستان به همراه داشته باشد، لذا سعی دارد در قالب توافق ریاض و درخواست از سازمان ملل برای پادرمیانی و حل اختلافات گروه‌های نیابتی امارات (شورای انتقالی) و عربستان (دولت مستعفی یمن به ریاست منصور هادی) در جنوب یمن، تنش‌های درون‌ائتلافی را کاهش دهد تا در نهایت از نگرانی خود در قبال تقسیم مناطق جنوبی بکاهد.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که ریشه اختلافات عربستان و امارات در جنوب یمن سیاسی است، اما به نظر می‌رسد که ریشه‌های اختلاف عربستان و امارات فراتر از مسائل سیاسی مربوط به جنگ یمن است. با توجه به اهمیت استراتژیک جنوب یمن، دلیل این اختلافات بیش از آنکه سیاسی باشد، راهبردی است؛ هر چند با وجود این اختلافات، شش سال و اندی است که تجاوزات ائتلاف سعودی علیه یمن متوقف نشده است.

موقعیت راهبردی تنگه مهم باب المندب و خلیج عدن به عنوان شاهراه اصلی خطوط کشتیرانی بین‌المللی و تجاری و دسترسی به شمال آفریقا باعث شده که این اختلافات نمود بیشتری پیدا کند؛ به خصوص اینکه امارات به دلیل تحقق اهداف توسعه طلبانه خود، چشم طمع به جنوب یمن و بنادر مهم آن دوخته است.

امارات با تکیه ظرفیت‌های اقتصادی و نظامی خود و بلندپروازی‌های «محمد بن زائد» ولیعهد ابوظبی سعی کرده وابستگی خود به عربستان را کاهش دهد و در مسائل منطقه به طور مستقل عمل کند که اشغال جزیره سقطری و لشکرکشی امارات به این جزیره بسیار مهم و راهبردی در خلیج عدن و سواحل اقیانوس هند گواه بر صدق این ادعاست.

کارشناسان، اقدام امارات در اشغال جزایر سقطری به خصوص بعد از اعزام هیأت حقیقت‎یاب سعودی به این جزیره را تلاقی منافع ریاض و ابوظبی در یمن ارزیابی و پیش‌بینی می‌کنند که این اقدام، اختلافات میان ائتلاف سعودی-اماراتی را عمیق‌تر از گذشته کرده است.

اهداف امارات و تلاش برای بی ثباتی در «سقطری»

جزیره سقطری که در ۳۸۰ کیلومتری سواحل جنوبی یمن واقع شده و از شرق تا غرب ۱۳۲ کیلومتر و از شمال تا جنوب نیز ۴۹ کیلومتر وسعت دارد، علاوه بر اهمیت راهبردی آن، به دلیل چشم‌انداز بی‌نظیر انواع گیاهان منحصر به فرد خود از سوی بازدیدکنندگان به عنوان «بهشت روی زمین» توصیف می‌شود و ابوظبی با تزریق بودجه زیاد و دادن مزایای مالی به رؤسای و سران قبایل یمن در صدد ایجاد بی‌ثباتی و هرج و مرج در این «بهشت روی زمین» است.

در این رابطه، منابع یمنی می‌گویند که ابوظبی با استفاده از بازوهای محلی و قبیله‌ای خود و خریداری آنها به عنوان مزدور از هیچ تلاشی برای ایجاد هرج و مرج در سقطری دریغ نمی‌کند و به دنبال درگیری میان ساکنان آن و به جان هم انداختن مردم آن است.

امارات متحده عربی قصد دارد با حمایت از شبه‌نظامیان تجزیه‌طلب در جنوب یمن بر این جزیره استراتژیک تسلط پیدا کند و با وجود مخالفت‌های شدید دولت مستعفی یمن تحت حمایت عربستان سعی دارد با جمع‌آوری شبه‌نظامیان، اردوگاه‌ها نظامی بنادر مسیرهای راهبردی دریایی در سواحل خلیج عدن و در تنگه باب‌المندب را تصرف و علاوه بر آن، پایگاه‌های نظامی تأسیس کند.

در همین ارتباط، مراکز تحقیقاتی آمریکا به تازگی گزارش دادند که امارات با اشغال سقطری به دنبال تأسیس پایگاه نظامی در جزیره میون در تنگه باب المندب و آوارگی ساکنان اصلی این جزیره است.

سازمان دیدبان حقوق بشر در نیویورک چندی پیش با انتشار گزارشی درباره فعالیت‌های غیرقانونی امارات متحده و گروه‌های نیابتی آن مانند ربودن و اعمال شکنجه بر اسرای یمنی در زندان‌های مخفی این کشور در خاک یمن، اعلام کرد که ابوظبی در جزیره سقطری پروژه احداث پایگاه‌های نظامی را کلید زد.

به همین دلیل ناظران بر امور منطقه معتقدند که امارات با اشغال مناطق مهم جنوب یمن مانند عدن و جزایر و بنادر حساس این کشور به دنبال تشکیل یک یمن دیگر در بخش جنوبی این کشور و یک دولت دیگر در کنار دولت منصور هادی است.

«خبرگزاری مهر»