محمد بن سلمان، فرود آمدن از عرش رویا بر فرش واقعیت

محمد بن سلمان با برنامه‌ای رویایی پا به میدان نهاد. عربستان می‌بایست مستقل از پترودلار (دلارهای نفتی) به مرکز «های‌تک» تبدیل می‌شد. سقوط بهای نفت، جنگ یمن و کرونا برنامه او را به چالش کشیدند. عربستان حال با کسری بودجه روبرو است.

دویچه وله نوشته است: از آرزوی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان شروع کنیم. او بر آن بود تا عربستان را به مرکزی برای فن‌آوری‌های پیشرفته جهان بدل کند، کشوری باز و مستقل از دلارهای نفتی. محمد بن سلمان در آوریل سال ۲۰۱۶ با چنین برنامه‌ای بر روی صحنه حضور یافت. برنامه‌ای که با عنوان "کارزار ۲۰۳۰" شهرتی جهانی یافت.

او بر آن بود، کشور سنت‌زده و عقب‌مانده عربستان را تا سال ۲۰۳۰ به چنین کشوری تبدیل کند. چهار سال پس از آن، واقعیت‌های زمینی لرزه‌ای به جان برنامه‌های رویایی محمد بن سلمان انداختند.

سایت "تاگس‌اشپیگل" وابسته به شبکه یک تلویزیون آلمان با انتشار گزارشی به شکاف عمیق بین آرزو و رویای محمد بن سلمان با واقعیت‌های روز پرداخته است. شکافی که عملا تحقق آن برنامه و رویا را به چالش کشیده است.

سقوط بهای نفت خام، شیوع بیماری کرونا و تداوم جنگ یمن از شکوه و عظمت آرزوهای محمد بین سلمان ۳۴ ساله کاسته‌اند و اکنون او به جای بهره گرفتن از امکانات مالی، با کسری بودجه برخاسته از بحران‌های سیاسی و اقتصادی روبه‌رو است.

شهر صنعتی "نیوم"

یکی از ارکان کارزار عربستان "۲۰۳۰" ایجاد شهر "های‌تک" نیوم در این کشور بود. شهری که قرار بود با سرمایه‌ای بالغ بر ۵۰۰ میلیارد دلار احداث شود. هزینه ایجاد این شهر، می‌بایست از طریق حضور شرکت نفتی آرامکو در بازار سهام تامین می‌شد.

برای تامین مالی این شهر، محمد بن سلمان به صدور نفت با بهای بشکه‌ای معادل ۸۵ دلار نیاز داشت. حال بهای نفت در سایه بحران برخاسته از شیوع بیماری کرونا به کمتر از ۲۰ دلار برای هر بشکه سقوط کرده است. سهام آرامکو در چنین شرایطی جذابیت چندانی برای سرمایه‌گذاران ندارد.

عربستان نه تنها موفق به تامین چنین بودجه‌ای نشده است، بلکه اکنون با کسری بودجه روبه‌رو است. وزیر دارایی عربستان حتی گفته است که این کشور برای تامین نیازهای مالی خود باید وامی بالغ بر ۵۸ میلیارد دلار بگیرد.

در انتظار اصلاحات

حدود ۶۰ درصد از جمعیت عربستان را افرادی تشکیل می‌دهند که کمتر از ۳۰ سال سن دارند. گروهی که مدت‌هاست در انتظار رفرم‌ها و تحقق وعده‌های بن سلمان مانده‌اند.

دولت اما برای برآورده ساختن انتظارات آن‌ها نیاز به رشد اقتصادی و کسب درآمد کلان دارد. این در حالی است که نرخ رشد اقتصادی عربستان در سال جاری ۲،۳ درصد کاهش می‌یابد. همین موضوع امکانات دولت را برای تامین خواست‌های این قشر از جامعه کاهش می‌دهد.

قتل جمال خاشقجی

نقش محمد بن سلمان در ماجرای قتل خبرنگار واشنگتن پست، جمال خاشقجی نیز بر باورپذیری مردم جهان نسبت به برنامه‌های محمد بن سلمان تاثیری منفی بر جای نهاده است.

گرچه حق رانندگی برای زنان به رسمیت شناخته شده است و گرچه سینماها در عربستان پس از سال‌ها تعطیلی کار خود را آغاز کرده‌اند، اما این گشایش همراه با اعمال محدودیت‌ها و فشارهای سیاسی صورت گرفته است.

خبرنگار "تاگس‌اشپیگل" از همراهی و همزمانی سرکوب و لیبرالیسم در سیاست‌های محمد بن سلمان سخن گفته است. او می‌نویسد که محمد بن سلمان از یک سو خواستار گشایش جامعه است و از سوی دیگر، هر آنچه را که بخواهد از اقتدار و اتوکراسی او بکاهد، برنمی‌تابد.

جنگ یمن و تحولات خاورمیانه

از سوی دیگر، برنامه و سیاست محمد بن سلمان در ارتباط با تثبیت قدرت عربستان در منطقه، تداوم و طولانی شدن جنگ در یمن علیه حوثی‌ها را در محاسبه خود نداشت.

نه تنها جنگ یمن ادامه یافت، نه تنها بسیاری از متحدان عربستان، گام به گام از ائتلاف نظامی به رهبری این کشور در جنگ یمن پا پس کشیدند، بلکه حتی سیاست‌های منطقه‌ای محمد بن سلمان نیز نتایج مورد نظر او را به بار نیاورد.

از آن جمله می‌توان به سیاست عربستان در قبال قطر اشاره کرد. تلاش‌های عربستان برای به زانو درآوردن قطر عملا ناکام ماند و قطر توانست پیله انزوای تحمیلی عربستان را بشکند و به عنوان یکی از قدرت‌های منطقه‌ای قد علم کند.

«خبرگزاری ایسنا»