کرونا آخرین میخ بر تابوت حکومت آل سعود؟

می‌توان گفت عربستان از زمان تاسیس حکومت سعودی تاکنون به این اندازه دچار انحلال و سستی نشده بود. هم‌زمانی جنگ پرهزینه یمن و بحران نفس‌گیر نفتی به اضافه ویروس کرونا که «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی را محاصره کرده٬ آینده سیاسی و برنامه‌‌ها و پروژه‌های بلندپروازانه اقتصادی وی را از بین برده است.

عربستان سعودی در جنگ ویرانگر یمن دیگر تلاشی برای ارتقای دستاوردهای میدانی و تعداد حملات هوایی خود نداشته و مواضعش را از حملات موشکی به التماس و صحبت درباره آتش بس تغییر داده است؛ به این صورت که اکنون در جایگاه دفاع قرار دارد و نه حمله.

در سایه عدم وجود آمار رسمی، اقتصاددانان بر این باورند که حجم خسارت‌های عربستان سعودی در یمن بسیار زیاد بوده و گزارش‌های غربی حاکی از آن است که هزینه این جنگ در هر روز حدود 200 میلیون دلار و سالانه 72 میلیارد دلار تخمین زده می شود .علاوه بر آن هزینه معاملات تسلیحاتی عربستان با آمریکا بدون در نظر گرفتن قیمت معامله‌های تسلیحاتی آن با فرانسه ، انگلیس، روسیه، کانادا، آلمان و کشورهای دیگر بیش از 450 میلیارد دلار برای سعودی‌ها هزینه داشته است.

مجله « فارین پالیسی» طی گزارشی نوشت که هزینه‌ دو ماهواره به منظور اهداف نظامی در شش ماه نخست جنگ برای عربستان 1.8 میلیارد دلار بوده و ائتلاف متجاوز عربستان همچنین چندین کشتی جنگی را به کار گرفته و متعهد به پرداخت همه هزینه‌های لجستیکی آمریکا و انگلیس از جمله هزینه‌های آموزشی ،توانبخشی، نظارت، جاسوسی و سوخت‌گیری هواپیماهای این ائتلاف شد.

اما شکست‌های نظامی عربستان در یمن پایان مشکلات و مصیبت‌های این کشور در دوره اخیر نبوده و خطرات و بحران‌های متعدد از همه طرف سعودی‌ها را محاصره کرده است. درحال حاضر ویروس کرونا بیش از سایر کشورها عربستان را به خود مشغول کرده است. کرونا از یک‌سو برای عربستان راه نجاتی برای خروج از بن‌بست یمن است٬ به این صورت که شیوع کرونا را به عنوان یک دستاویز با ژست بشردوستانه قرار داده و هفته‌‌های گذشته یک آتش بس دروغین و ظاهری اعلام کرد و از سوی دیگر تلاش می‌کند از طریق زمین و هوا این ویروس را وارد یمن کند.

آنچه که به اوضاع بحرانی سعودی‌ها در سایه شیوع کرونا دامن می‌زند٬ پیامدهای این ویروس بر بخش اقتصادی این کشور است که فعالیت شرکت‌ها و بخش گردشگری آن را به شدت تحت تاثیر قرار داده است؛ به ویژه اینکه حج یک منبع میلیارد دلاری برای اقتصاد سعودی‌ها به شمار می‌آید و کرونا همه درآمدهای مربوط به حج را برای عربستان تعطیل کرده است.

در کنار این٬ کاهش چشم‌گیر و فاجعه‌بار قیمت نفت که در نتیجه جنگ نفتی عربستان با روسیه اتفاق افتاد٬ ثبات عربستان به اضافه سایر کشورهای حوزه خلیج فارس که یک اقتصاد رانتی و کاملا وابسته به نفت دارند را به مرز نابودی می‌رساند.

در حال حاضر سقف بدهی‌های ریاض تا 50 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور بالا رفته است. در دسامبر گذشته عربستان سعودی بودجه سال 2020 خود را با هزینه 272 میلیارد دلار (کمتر از سال 2019) را با احتساب درآمدهای 222 میلیارد دلاری بست؛ در حالی که بدهی‌های عمومی آن تا پایان سال 2019 به 181 میلیارد دلار رسیده بود.

با توجه به این عوامل به دلیل افزایش میزان کسری بودجه و حساب جاری و کاهش رشد تولید ناخالص داخلی٫ تعویق بازگشت تولید نفت به حالت عادی بضرر و زیان قابل توجهی برای عربستان به بار خواهد آورد.

خسارت دیگری که عربستان در این زمان متحمل شده آن است که برعکس گذشته آمریکا نه در زمینه تهدیدهایی که متوجه تاسیسات نفتی سعودی و پایگاه‌های نظامی و فرودگاه‌های آن است و نه درخصوص جنگ نفتی این کشور با روسیه٬ در قالب هم‌پیمان سعودی‌ها ظاهر نشده و هیچ حمایتی از ریاض نکرد؛زیرا عربستان سعودی تحت فشار آمریکا مجبور به پذیرش قراردادی شد که در صورت ادامه شیوع جهانی کرونا ثبات قیمت نفت را تضمین نمی‌کند.

در این میان به نظر می‌رسد آمریکا مانند سایر چوپان‌ها نیست که قبل از دوشیدن شیر گاو خود از آن مراقبت کند؛ «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور ایالات متحده تنها به چگونگی غارت اموال و منافع کشورهای حوزه خلیج فارس فکر می‌کند تا فروش سودآور و بازاریابی صنعت نفت شیل خود را تضمین کند.

درحال حاضر عربستان برای اینکه حجم مشکلات و چالش های خود را کاهش دهد باید توجه خود را معطوف به بحران داخلی و خانواده پادشاهی کرده و برای مقابله با پیامدهای شیوع کرونا که می‌تواند آخرین میخ در تابوت آن باشد٬ هرچه سریعتر به تجاوز و محاصره ظالمانه ضد یمن پایان دهد.

«خبرگزاری تسنیم»