اردوغان؛ بازیگری که بازی خورد

«رجب طیب اردوغان» که در سال‌های گذشته خود را به عنوان یک بازیگر سیاسی ماهر در عرصه بین‌الملل و چرخش‌های ناگهانی نشان داده به نظر می‌رسد در مورد سوریه و بویژه تحولات ادلب دچار اشتباه شده باشد.

ترکیه از زمان آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ به صف حامیان گروه‌های تروریستی پیوست و رفته رفته این کشور بنا بر گزارش‌های رسانه‌های غربی از جمله نیویورک تایمز تبدیل به پایانه‌ای برای انتقال نفر، پول و تجهیزات برای تروریست‌های حاضر در سوریه شد.

نحوه واکنش آنکارا به تصرف شهرها و روستاهای کرد نشین سوری هم مرز با ترکیه به دست داعش به خوبی بیانگر اهداف اردوغان در خصوص سوریه است.

با گذشت زمان اما اردوغان که دست ترکیه را در تحولات سوریه خالی می‌دید به سمت ایران و روسیه گرایش پیدا کرد و سپس روند آستانه با حضور این سه کشور شکل گرفت.

با وجودی که ترکیه وارد نوعی پیمان با ایران و روسیه شده بود تا برای کاهش سطح تنش در سوریه تلاش کنند اما آنکارا بازهم دست از شیطنت بر نمی‌داشت. موردی که در آبان ماه سال جاری رخ داد و موجب شد تا آمریکا و ترکیه در خصوص بهره برداری از میادین نفتی سوریه رو در روی یکدیگر قرار گرفته و همدیگر را متهم به سرقت نفت سوریه کنند تنها یک نمونه از شیطنت‌های اردوغان در این رابطه است.

اشغال سوریه به بهانه مبارزه با تروریسم

خروج صوری آمریکا از مناطق کرد نشین سوریه بهانه‌ای شد تا ترکیه که گروه‌های مسلح کرد سوری را تروریست قلمداد می‌کرد بهانه‌ای برای اشغال سوریه پیدا کند. بدین ترتیب ارتش ترکیه وارد سوریه شد و اقدام به ایجاد پست نگهبانی در این کشور کرد.

این اقدام هر چند با مخالفت دولت مرکزی سوریه مواجه شد اما ترکیه اعتنایی به این مخالفت نکرد تا اینکه ارتش سوریه عملیات بزرگ خود در ادلب را علیه تروریست‌ها آغاز کرد و اینجا بود که بار دیگر رسانه‌های غربی حامی تروریست‌های سوری وارد عمل شده‌اند و فریاد برآورند که جان انسان‌های بیگناه در ادلب در خطر است.

ترکیه نیز که با اقدام ارتش ترکیه مواضع خود در ادلب را در خطر می‌دید وارد عمل شد و از حدود دو هفته قبل خبرهایی در مورد بروز درگیری نظامی میان ارتش سوریه و ترکیه در ادلب منتشر شد و در طی این مدت نیز مقامات آنکارا بصورت مرتب سوریه را تهدید می‌کردند.

سرانجام روز پنجشنبه اتفاقی که ترکیه فکرش را نمی‌کرد رخ داد و ۳۳ نظامی ارتش این کشور در حمله ارتش سوریه کشته شدند.

موضع گیری روسیه در خصوص این حمله و به زبان آوردن جملاتی نظیر «سوریه حق دفاع از خود در برابر تروریست‌ها را دارد» یا اینکه «نظامیان ترکیه‌ای کشته شده در ادلب در میان تروریست‌ها بوده‌اند»، به خوبی نشان می‌دهد که روسیه به هیچ وجه از عملکرد ترکیه در ادلب راضی نیست.

پوتین یا ترامپ؟ دوست من کدام است؟

اردوغان که برای بهره مند شدن از منافع موجود در سوریه مجبور شده بود به سمت روسیه گرایش پیدا کرده و حتی قرارداد سامانه اس ۴۰۰ با مسکو را امضا کرده بود و با این کار موجب خشم آمریکا شده بود، اکنون پوتین را در برابر خود می بیند.

صحبت‌های نماینده آمریکا در ناتو پس از تحولات ادلب و بیان اینکه این موضوع به ترکیه نشان داد که متحد همیشگی این کشور کیست، نشان می‌دهد که به احتمال زیاد اردوغان در آستانه چرخشی دیگر قرار دارد.

از سوی دیگر اما احزاب و گروه‌های داخلی در ترکیه که از عملکرد اردوغان ناراضی هستند درباره چرخش‌های سیاسی وی هشدار داده‌اند.

برای مثال « دوغو پرینچک » رئیس حزب وطن ترکیه در مرکز استانبول کنفرانسی مطبوعاتی برگزار کرد و از تصمیم گرفته شده به اتفاق آرا توسط کمیته اجرایی مرکزی در آنکارا خبر داد.

تصمیمات گرفته شده توسط کمیته اجرایی حزب وطن در بیانیه‌ای در ادامه آمده است.

تنش ایجاد شده بین ترکیه و سوریه در وضعیت هشدارمی باشد.

۱- این تنش یک تله برای ترکیه و رئیس جمهورترکیه است

هشدار می‌دهیم، برای ترکیه دام پهن کرده‌اند.

ترکیه و رئیس جمهور ما آقای رجب طیب اردوغان را به سمت تله هدایت می‌کنند و تحت فشار قرار خواهند داد.

نه تنها ترکیه، همسایگان ما سوریه، عراق، ایران و روسیه با تهدید جدی مواجه شده‌اند. این دام فقط برای ترکیه نیست این دام برای آنها هم هست.

کسانی که این تله را راه انداختند، جز دولت آمریکا و اسرائیل کس دیگری نیستند. موافقان پیمان آتلانتیک شمالی در ترکیه نیز نقش اساسی در برنامه‌های آمریکا و اسرائیل به عهده گرفته‌اند.

تحریک ترکیه برای شروع جنگ با دولت سوریه اولین گام درافتادن به دام است.

در این بیانه‌آمده است: دولت اسرائیل و دولت آمریکا در حال برنامه ریزی در داخل و خارج از ترکیه هستند و سعی دارند ترکیه و رئیس جمهور ترکیه را به انزوا کشانده و در تمامی جبهه‌ها حاکم باشند جنگ با سوریه، ترکیه را از متحدان اصلی خود روسیه، ایران، عراق و جمهوری خلق چین جدا نموده و در جبهه‌های داخل ترکیه موجب ایجاد جدایی و سردرگمی خواهد شد.

این وضعیت بخوبی نشان می‌دهد که اردوغان نه تنها در عرصه بین‌الملل بلکه در عرصه داخلی نیز با بحران مواجه شده است.

حمایت ناتو؛ شفاهی آری عملی خیر

در این میان اردوغان چشم به حمایت ناتو دوخته و در همین رابطه عصر روز پنجشنبه پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نشستی را برای بررسی وضعیت موجود در ادلب برگزار کرد.

همبستگی ناتو و کشورهای غربی با ترکیه این گمانه زنی را نیز تقویت کرد که امکان نزدیکی ترکیه به ناتو و به ویژه آمریکا بیشتر شده است. حال موضع‌گیری صریح اعضای ناتو در حمایت از ترکیه تا چه حد می‌تواند پشتوانه عملی داشته باشد؟

« آرتیوم دینچ » عضو هیأت علمی دانشگاه « گوموشخانه » ترکیه در پاسخ به این پرسش که توسط دویچه وله مطرح شده، می‌گوید: ترکیه بر اساس ماده چهار پیمان ناتو عمل کرده که هدفش فقط رایزنی و جلب همبستگی اعضای ناتو با این کشور بوده است.

دینچ در ادامه گفت: ترکیه به آنچه خواسته رسیده است. ناتو رسماً در کنار ترکیه قرار گرفت و از روسیه خواست که به حملات خود در ادلب پایان دهد. اما اجرایی شدن کمک ناتو به ترکیه به ماده پنچ این پیمان مربوط است که ترکیه فعلاً فقط خواستار اجرای ماده چهار آن شده است.

اگر ترکیه خواستار اجرای ماده پنج بشود به نظر این کارشناس به دو دلیل اعضای ناتو آن را نخواهند پذیرفت: «دلیل اول این است که درباره مشروعیت اجرایی شدن کمک به ترکیه در داخل ناتو اختلاف نظر وجود دارد. دلیل دوم ناتو و به خصوص آمریکا در اجرا کردن کمک‌های خود به ترکیه و استقرار موشک‌های دوربرد پدافند هوایی مطالباتی در راستای تجدید نظر ترکیه در قبال روابطش با روسیه و ایران مطرح خواهند کرد که در چنین شرایطی انتظار نمی‌رود ترکیه آن را بپذیرد.»

این کارشناس در ادامه تاکید کرد که اگر ترکیه به آمریکا و غرب نزدیک شود و در روابط خود با روسیه و ایران تجدید نظر کند تغییرات بنیادین در تعادل قوا در بین کشورهای منطقه بوجود خواهد آمد و تبعات خود را در سطح روابط بین‌الملل نشان خواهد داد. به باور این کارشناس، ترکیه در آن صورت عملاً در مقابل اتحاد روسیه، سوریه و ایران قرار خواهد گرفت.

مجموع این شرایط موجب شده تا اردوغان در نوعی برزخ خود ساخته گیر کند؛ از یک سو آمریکا نشان داده که متحد قابل اعتمادی نیست و از سوی دیگر رو در رو شدن با روسیه و احتمالاً ایران در خصوص سوریه به نفع این کشور نیست.

در چنین شرایطی اردوغان باید یک گزینه را انتخاب کند؛ ادامه حضور در محور ایران و روسیه و یا پشت کردن به متحدان فعلی خود و پناه بردن به آغوش آمریکا. البته گزینه دوم با توجه به رویکردی که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا، در قبال همپیمانان خود دارد هزینه‌های زیادی را برای اردوغان به همراه خواهد داشت و حتی شاید ترکیه را تبدیل به یکی دیگر از گاوهای شیرده آمریکا کند.

«خبرگزاری مهر»