توقیف نفتکش‌های انگلیس تنها راه مقابله با دزدان دریایی ملکه

در حالی که انگلیس مدعی شد توقیف این کشتی با هدف ممانعت از نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه انجام گرفته که دولت اسپانیا که بر سر حاکمیت بر آب‌های اطراف جبل‌الطارق با لندن اختلاف دارد، در بیانیه تأکید کرد که انگلیس این اقدام را به درخواست آمریکا انجام داده است. دولت محلی جبل‌الطارق نیز در بیانیه‌ای تصریح کرد که «نفتکش‌گریس ۱، محموله نفت خام را به پالایشگاه بانیاس در سوریه می‌برد.». همچنین بنا بر اعلام برخی رسانه‌ها دادگاه جبل‌الطارق توقیف این نفتکش حامل نفت ایران را بمدت ۱۴ روز تمدید کرد.

«گریس ۱»در مالکیت یک شرکت مستقر در سنگاپور بوده و با پرچم پاناما حرکت می‌کرد. به گزارش بی‌بی‌سی، ۲۰ تفنگدار و ۴۲ کماندوی نیروی دریایی انگلیس در عملیات توقیف نفتکش شرکت کردند! سخنگوی ترزا می‌ نخست‌وزیر مستعفی انگلیس از «اقدام قاطع» مقامات جبل‌الطارق در توقیف این نفتکش استقبال کرد. سخنگوی نخست‌وزیر مستعفی انگلیس در این خصوص گفت که توقیف این نفتکش «پیام روشنی» است مبنی بر اینکه نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا «غیرقابل قبول» است.

وی در این‌باره گفت: ما از اقدام قاطع در زمینه اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه استقبال می‌کنیم و مقامات جبل‌الطارق که در توقیف موفقیت‌آمیز عملیات صبح نقش داشتند را تحسین می‌کنیم. به دنبال آن عصر روز پنج‌شنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۸ راب مک ایر سفیر انگلیس در تهران در اعتراض به توقیف نفتکش حامل نفت جمهوری اسلامی ایران توسط رئیس اداره سوم غرب اروپا به وزارت امور خارجه احضار شد. وزارت خارجه ایران با غیرقابل قبول دانستن این اقدام و اینکه حسب اطلاعات موجود توقیف این نفتکش به درخواست آمریکا صورت گرفته است، خواستار رهاسازی سریع نفتکش مزبور شد و با‌ اشاره به حرکت این نفتکش در آبراه‌های بین‌المللی، اقدام نیروی دریایی انگلیس را معادل با راهزنی دریایی دانسته و اعلام کرد که انگلیس حق ندارد تحریم‌های یکجانبه خود یا اتحادیه اروپا را به‌صورت فراسرزمینی علیه کشورهای دیگر اعمال نماید. این همان سیاست زورمدارانه آمریکاست که کشورهای اروپایی همواره نسبت به آن معترض بوده‌اند.

در این دیدار مدارک و مستندات مربوط به این نفتکش و محموله آنکه حکایت از حرکت کاملاً قانونی نفتکش دارد در اختیار سفیر انگلیس قرار گرفته و تاکید شد که جمهوری اسلامی ایران از تمامی ظرفیت‌های سیاسی و قانونی خود برای رهاسازی این کشتی و استیفای حقوق خود استفاده خواهد کرد. سفیر انگلیس با اظهار اینکه مراتب را سریعاً به لندن منتقل خواهد کرد تاکید کرد انگلیس از تحریم یکجانبه آمریکا علیه ایران تبعیت نمی‌کند.

اما این اقدام نیروی دریایی انگلیس فردی که به شدت از ایرانی‌ها نفرت دارد و سیاست جنگ‌طلبانه علیه تهران را دنبال می‌کند، بسیار خرسند کرد. «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی آمریکا در واکنش به توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلیس در حساب توئیتری خود نوشت خبر عالی: انگلیس ابرنفتکش گرِیس-١ را که با نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا در حال حمل نفت ایران به سوریه بوده، متوقف کرده است. مشاور امنیت ملی ترامپ با غیرقانونی عنوان کردن مبادله نفت بین ایران و سوریه، مدعی شده که آمریکا با همکاری متحدانش اجازه بهرمند شدن تهران و دمشق را از چنین مبادلاتی نخواهد داد. از سوی دیگر «یوال‌اشتاینیتز» وزیر انرژی رژیم صهیونیستی روز جمعه در مصاحبه‌ای از توقیف یک نفتکش حامل نفت ایران توسط ارتش انگلیس استقبال کرد. این عضو کابینه امنیتی رژیم صهیونیستی که با رادیو تل‌آویو گفت‌وگو می‌کرد، مدعی شد که این رژیم در توقیف نفتکش «گریس ۱» که حامل محموله نفتی ایرانی بوده، هیچ نقشی نداشته است. اشتاینیتز در مصاحبه‌اش در مورد توقیف این کشتی گفته است: «بریتانیایی‌ها با متوقف کردن این [کشتی] اقدام بسیار خوبی انجام دادند. این افزوده‌ای بسیار بسیار شدید و بسیار بسیار مثبت، بر فشارها به ایران است.»

محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله مقامات ایرانی که در ساعات اولیه اعلام توقیف نفتکش ایرانی توسط دولت بریتانیا، به آن واکنش نشان داد و در توئیتر خود نوشت: «انقلاب اسلامی در طول تاریخ چهل ساله خود، در هیچ معرکه‌ای آغازگر تنش نبوده، اما در پاسخ به زورگویان و گردنکشان، تعلل نکرده و تردید به دل راه نداده است. انگلیس اگر نفتکش ایرانی را رفع توقیف نکند، وظیفه دستگاه‌های مسئول، اقدام متقابل و توقیف یک نفتکش انگلیسی است.»

اقدام خصمانه دولت انگلیس حتی صدای چهره‌های اصلاح‌طلب و برخی نمایندگان لیست امید مجلس را هم درآورد. «کواکبیان» عضو فراکسیون امید مجلس در واکنش به توقف نفتکش ایرانی، در توئیتر نوشت: «به‌عنوان رئیس گروه دوستی پارلمان ایران و انگلیس می‌گویم؛ اقدام انگلستان در توقیف نفتکش ایرانی در جبل‌الطارق اولا نوعی راهزنی دریایی، ثانیا خصومت غیرقانونی با ایران ، ثالثا بی‌حیثیتی مجدد انگلیس در فرمانبری از آمریکا و رابعا پوچی ادعای اروپایی‌ها برای تداوم برجام را به اثبات رساند».

محمود صادقی هم در کنایه‌ای توئیتری خطاب به سفیر انگلیس در تهران که پیشتر ادعا کرده بود تلاش‌های ما برای جبران خروج آمریکا از برجام چشمگیر بوده است ، نوشت: «جناب آقای سفیر! «تلاش‌های چشم‌گیر» شما برای جبران خسارت‌های خروج آمریکا از برجام را دیدیم!!»

اما نکته مهم درباره توقیف نفتکش این است که جبل‌الطارق که به اسپانیایی به آن جیبراتار می‌گویند یک کشور خودمختار است که مورد منازعه انگلستان و اسپانیا است. جبل‌الطارق بین اسپانیا و مراکش قرار دارد و یک آبراه حیاتی است. دریانوردان می‌دانند که مدیترانه سه‌راه خروجی دارد. قسمت شمالی این دریا در جنوب اروپا و کشورهای اسپانیا و ایتالیا قرار دارد و قسمت جنوبی آن در شمال آفریقا. یک راه خروج از دریای مدیترانه، از تنگه بسفر و داردانل در کشور ترکیه می‌گذرد؛ یک راه آن از به مصر و کانال سوئز و یک راه آن از جبل‌الطارق که به اقیانوس آتلانتیک شمالی می‌رسد.

در ۳۰ آوریل ۷۱۱ یک دسته از مسلمانان به رهبری طارق بن زیاد با عبور از این منطقه توانستند بخش اعظم اسپانیا را فتح کنند. نام وی در واژه جبل طارق ابدی شده‌است. جبل طارق سال ۱۷۰۴ در جنگ جانشینی اسپانیا به تصرف نیروهای مشترک بریتانیایی-هلندی درآمد که به حمایت از دودمان هابسبورگ می‌جنگیدند که در آن هنگام مدعی حاکمیت بر اسپانیا بود. پس از درگیری‌هایی بین اسپانیا و انگلیس و هلند، در نهایت اسپانیا این تنگه را در سال ۱۷۱۳ طبق معاهده «اوترخت» به انگلیس واگذار کرد. اما این واگذاری با اکراه اسپانیا و به خاطر شکست در جنگ دریایی بود بنابراین اسپانیا طی این سیصد سال همواره تلاش نمود دوباره حاکمیت خود بر این دامنه را به دست بیاورد.

در سال ۲۰۰۶ تحت مدیریت اتحادیه اروپا، مذاکراتی بین طرفین انجام شد و اسپانیا برای اولین بار پذیرفت با نماینده‌ای از منطقه جبل‌الطارق روی میز مذاکره بنشیند بنابراین انگلیس و بریتانیا و «کاروانا» رئیس کابینه منطقه جبل‌الطارق در زمینه امور حمل ونقل، خطوط تلفن، گمرک و برداشتن روادید و خطوط هوایی توافقاتی انجام دادند و نتیجه آن، پذیرفتن جبل‌الطارق طبق قوانین سایر مناطق اتحادیه اروپا بود. به‌صورت تلویحی این مذاکرات اداره مشترک اسپانیا و بریتانیا را بر منطقه جبل‌الطارق می‌پذیرفت. در دو همه‌پرسی که انگلیس در سال‌های ۱۹۶۹ و ۲۰۰۲ بین ساکنان جبل‌الطارق انجام داد اکثر ساکنان این منطقه به ادامه تملک انگلیس رأی دادند اگرچه این همه‌پرسی موضع انگلیس را قوی می‌کند اما در همه‌پرسی برگزیت سال ۲۰۱۶، برخلاف مردم انگلیس، ۹۶ درصد مردم جبل‌الطارق به ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا رأی دادند. انگلیس با در اختیار گرفتن جبل‌الطارق در واقع حاکمیت این آبراه را از آن خود کرده است و این دماغه استراتژیک را در اختیار دارد. به همین دلیل است که نفتکش روسی را بازرسی کرده و با کشف نفت ایران، آن را توقیف کرده است. با این وجود این اقدام خصمانه انگلیس خلاف قوانین بین‌المللی دریانوردی است.

خبرگزاری روسی اسپوتنیک هم در واکنش به این اقدام خصمانه انگلیس نوشت: مدتی است انگلیسی‌ها نقش آتش‌بیار معرکه آمریکایی‌ها را بازی می‌کنند و جلو افتاده‌اند. احتمالا انگلیسی‌ها به دنبال این هستند که تنش‌ها علیه انگلیس افزایش یابد تا به جای آمریکا وارد معرکه شود و اروپا مجبور شود به جای حمایت از آمریکا از انگلیس علیه ایران حمایت کند. این خبرگزاری روسی در ادامه این رفتار انگلیس را نوعی دزدی دریایی دانست و تصریح کرد: قطعا این حق برای ایران محفوظ است تا واکنش متناسب نسبت به کشتی‌های انگلیسی نشان دهد. با توجه به تعداد کشتی‌های انگلیسی در خلیج ‌فارس این ماجرا مانند این می‌ماند که کسی در کاخ شیشه‌ای نشسته باشد و به سمت عابران سنگ‌پراکنی کند.

به هر ترتیب این اقدام را باید شلیک دیگری بر پیکر برجام توصیف کرد. سه دولت اروپایی از جمله انگلیس، در برجام متعهد شده بودند ضمن مقابله با تحریم‌های بانکی و مالی، از ایران نفت بخرند اما نه تنها به این تعهد خود اقدام نکردند، بلکه انگلیس حتی علیه صادرات و فروش نفت ایران به دیگر کشور‌ها نیز کارشکنی می‌کند. این البته یک خبط آشکار است. چه اینکه نمی‌شود بزن در رویی عمل کنند. بله اگر انگلیسی‌ها دیگر با خلیج ‌فارس و تنگه هرمز و تجارت نفت آن کاری نداشتند، می‌توانستند در تنگه جبل‌الطارق (که بر سر آن هم با اسپانیا اختلاف دارند) گردنه‌گیری کنند. اما طبیعتا گذر پوست به دباغ‌خانه می‌افتد و دست انگلیسی‌ها زیر ساطور ما در خلیج ‌فارس است. حداقل واکنش، مقابله به مثل و توقیف کشتی‌های تجاری و نفتکش‌های متعلق به انگلیس یا حامل نفت برای آن در خلیج ‌فارس است. اما الزامی ندارد که پاسخ، متقارن و به اندازه باشد. ضمن اینکه تولید ناامنی برای تردد امن کشتی‌های غیرنظامی می‌تواند دامن انگلیسی‌ها را در دریای عمان و غیر آن بگیرد. کیهان