چرا اقدام انگلیسی‌ها غیرقانونی است؟ اقدام ایران چه باید باشد؟؛ چرا کشتی ایرانی از کانال سوئز عبور نکرد؟

نسیم آنلاین : پنج‌شنبه هفته گذشته 2 میلیون بشکه نفت ایران در منطقه جبل‌الطارق توسط انگلستان در یک اقدام جنجالی توقیف شد. اقدام انگلیس در توقیف نفت‌کش ایرانموجب شد چون هفته‌های گذشته شاهد پنج‌شنبه‌های پرحادثه باشیم. حمله به نفت‌کش‌ها در عمان، دیدار آبه با رهبر انقلاب و ساقط شدن پهپاد متجاوز آمریکایی از دیگر حوادث پنج‌شنبه‌های ماه گذشته بود. این اقدام انگلستان با واکنش‌ها و تحلیل‌های مختلفی روبرو شده است.

در بیانیه دولت محلی جبل‌الطارق آمده «نفت‌کش گریس ۱ محموله نفت خام خود را به پالایشگاه بانیاس در سوریه می‌برد». این نفتکش در مالکیت یک شرکت مستقر در سنگاپور بوده و با پرچم پاناما حرکت می‌کرد .

نتیجه جستجوها درباره نفت‌کش توقیف‌شده نشان می‌دهد که گریس ١ متعلق به یک شرکت روسی به نام russian titan shipping line است که محل ثبت آن در امارات است. گریس ١ که نفت ایران را حمل می‌کرده است.

اما نکته مهم درباره توقیف نفت‌کش این است که جبل‌الطارق که به اسپانیایی به آن جیبراتار می‌گویند یک کشور خودمختار است که مورد منازعه انگلستان و اسپانیا است. جبل‌الطارق بین اسپانیا و مراکش قرار دارد و یک آبراه حیاتی است. دریانوردان می‌دانند که مدیترانه سه‌راه خروجی دارد. قسمت شمالی این دریا در جنوب اروپا و کشورهای اسپانیا و ایتالیا قرار دارد و قسمت جنوبی آن در شمال آفریقا .

از منظر حقوق بین‌الملل از آن جایی که بهانه انگلیسی‌ها برای توقیف این کشتی، تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه است و ایران نیز عضو این اتحادیه نیست و اجباری برای اجرای این تحریم‌ها ندارد، بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند به این بهانه محموله‌اش را توقیف کند. به همین دلیل تا اینجا انگلیس و دولت محلی جبل‌الطارق که تحت استعمار لندن است اقدامی خلاف قواعد بین‌المللی و «راهزنی دریایی» مرتکب شده‌اند .

اما از منظر مسائل مرتبط با تحریم، توقیف نفتکش حامل نفت ایران که به گفته وزیر خارجه اسپانیا «به خواست آمریکا» توسط انگلیسی‌ها انجام شده، اقدامی بسیار موذیانه و خطرناک است که باید در مقابل آن سناریوی هوشمندانه و قاطع اتخاذ کرد. چرا موذیانه و خطرناک؟

اسپانیا در نظر دارد به خاطر انجام این عملیات در آب‌های سرزمینی خود، اعتراض رسمی خود را به لندن ارائه دهد . شایان ذکر است اسپانیا بر اساس معاهده اوترخت (قرن ۱۸ میلادی) تنها مالکیت منطقه جبل‌الطارق و بندر این منطقه را به بریتانیا واگذار کرده بود و هیچ‌گاه از حاکمیت خود بر آب‌های اطراف جبل‌الطارق انصراف نداده است .

گفته می‌شود که شکایت اسپانیا بیشتر روی این نکته که نفتکش ایرانی در آب‌های بین‌المللی توقیف شده است و نه در آب‌های سرزمینی جبل‌الطارق متمرکز خواهد بود. منطقه جبل‌الطارق سال‌هاست به محل اختلاف بین لندن و مادرید تبدیل شده است و دو طرف آن منطقه را جزء آب‌های سرزمینی خود به‌حساب می‌آورند.

درحالی که لندن مدعی شده است که توقیف این نفتکش با استناد به تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه انجام‌گرفته، دولت اسپانیا دیروز در بیانیه‌ای اعلام کرد که لندن این کار را به درخواست واشنگتن انجام داده است. گاردین هم این روایت را تائید کرده و نوشته است: «وزارت خارجه انگلیس در چند روز گذشته با یک معضل روبرو شده بود و می‌دانست که اگر آن‌طور که ایالات‌متحده درخواست کرده، این کشتی را توقیف کند، تهران را که شدیداً به دنبال صادرات نفت است، عمیقاً خشمگین می‌کند.»

این گزارش سپس نوشته است که مقام‌های انگلیسی توقیف این کشتی را «وظیفه اخلاقی و قانونی» خود برای اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توصیف کرده‌اند .

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که تحریم‌های اتحادیه اروپا صرفاً برای کشورهای عضو این بلوک لازم‌الاجرا است و نفتکش ایرانی از آب‌های بین‌المللی در حال گذر بوده و ایران نیز عضو اتحادیه اروپا نیست که بخواهد تحریم‌های این اتحادیه را اجرا کند .

تعداد زیادی از نفتکش های بزرگ و کوچک ایرانی یا حامل نفت ایران، روی آب‌های اقیانوس‌ها و دریاهای دور و نزدیک، با «جی.پی.اس» های خاموش و تکنیک‌های دیگر در حال دور زدن تحریم‌های ظالمانه و حرکت به‌سوی مقاصد مختلف و محرمانه هستند تا نفت ایران را بفروشند .

تکنیک‌هایی که به تازگی فایننشال تایمز از این روش‌های مبتکرانه و حرکت نفتکش های نامرئی ایرانی به‌عنوان «کشتی ارواح» یاد کرده است. حالا تصور کنیم، آمریکا و انگلیس و سایر متحدانشان بخواهند این مسیر مؤثر دور زدن تحریم را ببندند؛ چه چیز بهتر از توقیف یک نفتکش حامل نفت ایران در یک نقطه دور افتاده و متهم کردن آن به ارسال نفت به سوریه، یا حتی کوبا و کره شمالی و ... می‌تواند هدف آن‌ها را محقق کند؟ در حقیقت غرب در این سناریو، خیلی موذیانه به دنبال تخریب این مسیر مهم و بالا بردن هزینه آن برای ایران است .

ضمن این‌که با اتصال آن به مسئله سوریه تلاش می‌کند در افکار عمومی ایرانی نیز بر سر آن دوقطبی سازی کند. درحالی که همین دیروز رسانه‌ها و کارشناسان از جمله یک کارشناس شرکت «تانکر تراکرز» که کارش رصد نفتکش‌ها در جهان است، به بی‌بی‌سی گفت ابعاد این نفتکش به اندازه‌ای است که اساساً «نمی‌تواند در بندر بانیاس سوریه پهلو بگیرد.»

بنابراین گریس ١ احتمالاً برای پالایشگاه بانیاس در سوریه بارگیری نشده بود، بلکه این نفتکش می‌خواست بار خود را از طریق انتقال کشتی به کشتی، در دریای مدیترانه به یک شناور دیگر (احتمالاً اروپایی) منتقل کند... ضمن این‌که به تازگی یک نفتکش ایرانی بار خود را به همین شیوه در آب‌های نزدیک سوریه به یک کشتی اروپایی منتقل کرده است.

این مسئله و اظهارنظر کارشناسی، به‌خوبی نشان می‌دهد آمریکایی‌ها که دریافته‌اند تحریم نفتی‌شان جواب نگرفته، اکنون به دنبال مسدود کردن مسیر هوشمندانه دور زدن تحریم‌ها و توقف تانکرهای نفتی ایران روی آب‌ها هستند. پس نباید تعجب کنیم اگر فردا ادعا کردند یک نفتکش دیگر را که حامل نفت ایران برای کره شمالی یا کوبا (هرجای دیگری که برای برخی از مخاطبان ایرانی حساسیت دارد) بوده، توقیف کرده‌اند! به همین دلیل در مقابل این سناریوی موذیانه انگلیسی-آمریکایی باید خیلی هوشمندانه و دقیق رفتار کرد اما در عین حال لازم است با طراحی یک پاسخ قاطع، هزینه تکرار آن را برای طرف غربی بالا ببریم .

کارشناس شرکت «تانکر تراکرز» در ادامه به بی‌بی‌سی گفته است: «نفت‌کش‌های ایرانی در مقطع کنونی برای حمل نفت به سوریه از کانال سوئز عبور می‌کنند. دست‌کم شش نفتکش ایرانی در ماه‌های اخیر از مسیر کانال سوئز به سوریه رفته‌اند . حداکثر آبخور مجاز برای گذر از کانال سوئز، یعنی فاصله عمودی از سطح آب تا پایین‌ترین بخش کشتی، کمی بیش از ٢٠ متر است . این محدودیت باعث شده که دسته‌ای از کشتی‌ها با عنوان «سوئزگذر» تولید شوند . گریس ١، یک ابرنفتکش عظیم است که ظرفیت آن تا دو میلیون بشکه نفت برآورد شده است.»

آبخور این نفتکش در صورتی که محموله‌ای با حداکثر ظرفیت داشته باشد حدود ٢٢ متر است که از حد مجاز عبور از سوئز بیشتر است . مشاهدات آن‌ها در تانکرتراکرز حاکی از آن است که گریس ١ سنگین بوده و نمی‌توانسته از سوئز عبور کند .

وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که توقیف نفتکش ایرانی در تضاد با ادعاها درباره تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران است . در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است که توقیف این نفتکش در تنگه جبل‌الطارق با هدف پیچیده کردن اوضاع حول ایران و سوریه است واکنش لندن و واشنگتن در قبال این رویداد نشان از برنامه‌ریزی از قبل برای آن بوده است .

روسیه هشدار داد که لندن و واشنگتن به‌جای یافتن راهی برای کاهش تنش‌ها، در تلاش برای بحرانی کردن اوضاع درباره ایران هستند.

وزیر انرژی رژیم صهیونیستی روز جمعه در مصاحبه‌ای از توقیف یک نفتکش حامل نفت ایران توسط ارتش انگلیس استقبال کرد . وی مدعی شد: «بریتانیایی‌ها با متوقف کردن این [کشتی] اقدام بسیار خوبی انجام دادند. این افزوده‌ای بسیار بسیار شدید و بسیار بسیار مثبت، بر فشارها به ایران است.»

این عضو کابینه امنیتی رژیم صهیونیستی که با رادیو تل‌آویو گفت‌وگو می‌کرد، مدعی شد که این رژیم در توقیف نفتکش گریس ۱ که حامل محموله نفتی ایرانی بوده، هیچ نقشی نداشته است .

آنچه از کلیات داستان توقیف نفت‌کش ایرانی بر می‌آید این است که انگلیس با اجرای برنامه کاخ سفید در آستانه پایان ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ایران به اروپایی‌ها در خصوص اجرای تعهدات برجامی شان به دنبال تشدید تحریم‌های نفتی ایران بوده است.

اروپا و بالأخص انگلستان نشان داده‌اند که در اجرایی شدن برجام چندان مصمم نیستند و آنان به دنبال آن هستند که در چارچوب برجام و فشار بر روی ایران امتیازات دیگری را کسب کنند.

در ماه‌های گذشته برخی مذاکره با آمریکایی‌ها را در رسانه‌ها و تریبون‌هایشان مطرح کردند. دمیدن در دو قطبی جنگ یا مذاکره، مقدمه سازی این سناریو در میان افکار عمومی بود که البته ناکام ماند. جدیت رهبر معظم انقلاب رد سناریو «یا مذاکره یا جنگ» با مطرح کردن «نه مذاکره و نه جنگ» در کنار عقب‌نشینی آمریکایی‌ها از برخی لفاظی هایشان مهم‌ترین دلایل ناکامی غرب و غرب‌گرایان داخلی در این سناریو بود.

شکست این سناریو تا جایی پیش رفت که حتی ناو هواپیمابر آمریکایی‌ها که به سمبل نمادین آمادگی و تهدید آمریکایی‌ها تبدیل شده بود به خلیج‌فارس نیامد.

هرچند آمریکایی‌ها از سخنان و تحرکات ماجراجویانه عقب‌نشینی کردند و ترامپ با دادن شماره تلفن برای مذاکره التماس گونه رفتار کرد؛ اما باید توجه داشت که سناریو اصلی مذاکره در موضوعات فرا برجامی است. آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند که با تحت تأثیر قرار دادن فضای افکار عمومی داخلی در وضعیت بغرنج اقتصادی و ارزش پول ملی، تشدید تحریم‌های نفتی و ... مسئولین ایرانی را مجاب به مذاکره کنند.

لذا باید با درک صحیح از سناریو با جدیت تمام در مقابل اقدامات تنش‌زای انگلستان و اروپایی‌ها ایستاد. حداقل خواسته باید تسهیل در فرآیند فروش نفت ایران باشد نه توقیف نفت‌کش ایرانی به بهانه واهی و غیرحقوقی تحریم بودن سوری‌ها.