به بهانه انتشار خبر انفجار در الفجیره امارات/ چرا الفجیره اهمیت دارد؟ آیا تنگه هرمز ارزش راهبردی خود را از دست خواهد داد؟

نسیم آنلاین :‌ خبر بسیار کوتاه بود. المیادین گزارش داد منابعی در خلیج‌فارس به این شبکه گفتند که انفجارهایی قوی بندر الفجیره امارات را لرزانده است و این انفجارها داخل بندر بوده و صدای آن به‌وضوح شنیده شده است. بالگردهای آمریکایی و فرانسوی بر فراز بندر و در آسمان کل منطقه (فجیره) به پرواز درآمده‌اند و مشغول گشت‌زنی هستند. المیادین همچنین گزارش کرد انفجارها متعلق به تعدادی نفت‌کش است که آتش‌گرفته و تعداد آن هفت‌تا ۱۰ نفت‌کش است.

خبرهای المیادین بسیار زود از سوی رسانه‌های اماراتی تکذیب شد. اما ساعاتی بعد وزارت خارجه امارات با تائید انفجارات گفت: چهار کشتی تجاری در نزدیکی آب‌های سرزمینی امارات در معرض عملیات مخرب قرار گرفتند اما این عملیات خسارت جانی یا مصدومی در پی نداشته است. هم چنین روزنامه فایننشال تایمز گزارش داد، عملیات خرابکاری علیه ۴ کشتی‌اماراتی در منطقه سوخت گیری تانکرهای نفتکش، در نزدیکی تنگه هرمز، هشدارهای امنیتی مقامات اجرایی بندر الفجیره را برانگیخته است.

هم چنین وزیر انرژی عربستان در سخنانی اعتراف کرد در حادثه روز یکشنبه بندر فجیره امارات، دو تانکر سعودی دچار «خسارت قابل توجه» شده‌اند.

الفجیره کجاست؟

فجیره با مساحتی در حدود 1165 کیلومترمربع و جمعیتی بالغ‌بر 130 هزار نفر، یکی از هفت امیرنشین امارات متحده عربی است. این منطقه از سمت غرب به شارجه و رأس الخیمه، از جنوب به کلبا و از شرق به دریای عمان محدود می‌شود. بندر فجیره، تنها بندر کشور امارات در حاشیه دریای عمان است. همانگونه که در نقشه زیر پیداست تمام بنادر مشهور امارات در خلیج‌فارس قرار دارند؛ اما بندر الفجیره تنها بندر امارات است که در کنار ساحل دریای عمان قرار دارد.

همین ویژگی موجب شده تا حاکمان شیخ‌نشین امارات نگاه ویژه‌ای به این بندر داشته و برای کاستن از موقعیت ژئوپلیتیک تنگه هرمز و مقابله با تهدید بسته شدن آن از سوی جمهوری اسلامی، با ساخت یک خط لوله انتقال نفت از خلیج‌فارس به دریای عمان اقدام به دور زدن تنگه هرمز نمایند.

اماراتی‌ها از دهه پیش به دنبال استفاده از این بندر برای دور زدن تنگه هرمز بودند تا آنکه در آذر 95 حاکم شیخ‌نشین فجیره امارات در گفت‌وگویی با خبرگزاری رسمی امارات گفت: خط لوله نفتی که اخیراً پروژه ساخت آن تمام‌شده، آماده انتقال 70 درصد از تولید نفتی امارات به بازارهای جهانی است و این یک ایده عملی و روش‌مند است و بدان معناست که تهدید به بستن تنگه هرمز دیگر قدیمی شده است.

این خط لوله صادرات نفت از سکوهای ساحل شرقی، بدون نیاز به عبور از تنگه هرمز ساخته شده است. ساخت این خط لوله 360 کیلومتری در سال 2008 میلادی آغاز شد، قرار است این خط لوله 360 کیلومتری نفت تولیدی در شرق ابوظبی را از منطقه حبشان به بندر فجیره در ساحل دریای عمان منتقل ‌کند، به این ترتیب امارات دیگر نیازی به انتقال نفت از مسیر تنگه هرمز نخواهد داشت .

آیا تنگه هرمز ارزش راهبردی خود را از دست خواهد داد؟

باید مورد بررسی قرار گیرد که این لوله و بندر الفجیره تا چه میزان توانایی انتقال نفت را دارد و آیا می‌تواند از اهمیت تنگه بکاهد؟

با مقایسه حال حاضر تنگه هرمز و بندر فجیره باید گفت :

• ظرفیت حداکثری خط انتقال نفت بندر فجیره، یعنی 8/ 1 میلیون بشکه در روز، تنها قادر به انتقال 90 درصد از نفت تولیدی کشور امارات است و این یعنی نیاز 10 درصدی این کشور به انتقال نفت از طریق تنگه هرمز همچنان باقی است، بنابراین، خط لوله مذکور تنها در قالب یک طرح ملی کشور امارات تعریف می‌شود و نه یک طرح فراملی و بین‌المللی تا بتوان آن را رقیبی برای یک آبراه بین‌المللی قلمداد کرد به‌گونه‌ای که توانایی دور زدن تنگه هرمز را به سایر کشورهای حوزه خلیج فارس بدهد .
• اساساً؛ جایگاه ویژه بندر فجیره در صنعت بانکرینگ، وابستگی تام به کشتی‌های عبور کرده از تنگه هرمز دارد و اگر روزی این آبراه استراتژیک به هر دلیلی خالی از رونق و تردد کشتی‌ها گردد، بدون شک ضرر عظیمی متوجه بندرگاه فجیره خواهد شد .
• فارغ از موقعیت ممتاز تنگه هرمز در عرضه نفت و انرژی، حیات اقتصادی بنادر تجاری کشورهای حوزه خلیج فارس ارتباط مستقیمی با تنگه هرمز دارد و این تنگه تنها راه دست‌یابی آن‌ها به آب‌های آزاد خواهد بود تا آنجا که سوای بنادر کشورهایی چون عربستان، قطر، کویت و عراق و حجم عظیم سرمایه‌گذاری این کشورها در بنادر مذکور، حتی بنادر مهم و استراتژیکی چون ابوظبی و جبل علی در خود کشور امارات نیز وابستگی تامی به تنگه هرمز دارند و بدون عبور از این تنگه، حیات اقتصادی آن‌ها پایان خواهد یافت .
• بزرگ‌نمایی حکام امارات در مسئله خط لوله فجیره و هم‌عرض تنگه هرمز معرفی نمودن آن، بیش از آنکه متکی بر واقعیات موجود باشد حاکی از توسل به حربه تبلیغ و بزرگ‌نمایی دروغین برای کاستن از نقش تنگه هرمز به‌عنوان یک سلاح ژئوپلیتیک در دست جمهوری اسلامی است .
• حال با انتشار خبری حول انفجار در بندر الفجیره از سوی رسانه‌ای نزدیک به ایران و مقاومت، این سؤال هم افزوده می‌شود که آیا الفجیره می‌تواند جایگزین تنگه هرمز شود؟