درس‌هایی از دیپلماسی برای دیپلمات‌های ایرانی
نسیم‌آنلاین؛ محمد حیدررضایی: محمدجواد ظریف در فایل صوتی منتشر شده در بخشی از سخنانش به مقدم بودن میدان بر دیپلماسی اشاره می‌کند و مدعی است که عرصه‌ی دیپلماسی به کلی با آنچه که "میدان" عنوان می‌شود متفاوت است و میان این دو مرزی مشخص وجود دارد. وی با اشاره به اینکه دیپلماسی همیشه پشتیبان میدان بوده اما هیچگاه برعکس آن رخ نداده، عنوان داشت که سفر سردار شهید سلیمانی به روسیه و دیدار با پوتین تاثیری بر حضور روسیه در ماجرای سوریه نداشته و این مسائل در حیطه‌ی کاری دیپلمات‌هاست.
درحالی که بسیاری از کشورهای منطقه، سعی کرده‌اند به طور مستقیم از نظامیان در عرصه‌ی دیپلماسی و گسترش روابط خود با سایر کشورها و حفظ منافع بین المللی‌شان استفاده کنند.
ابتدای تیرماه سال 1396 فرماندهی ارتش پاکستان به ترکیه سفر کرد و با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور نشستی نیم ساعته داشت. هدف از این دیدار بررسی مسائل منطقه‌ای، روابط دو جانبه و مسیر مبارزه با تروریسم عنوان شد. ژنرال قمر جاوید در این سفر با مسئولان نظامی ترکیه نیز دیدار کرد و تقویت همکاری‌های دو کشور در زمینه تولیدات دفاعی و تجهیزات نظامی از جمله موضوع‌هایی بود که در این ملاقات مطرح شد.
به تازگی و در فروردین امسال، ندیم رضا، رئیس ستاد مشترک ارتش پاکستان به آنکارا سفر کرد. ندیم رضا با ژنرال خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه و همچنین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و فرماندهان قوای سه‌گانه این کشور دیدار کرد. هدف از این دیدار همکاری‌های امنیتی، تحولات منطقه، مبارزه با تروریسم و وضعیت افغانستان عنوان شد و ندیم رضا نیز طی گفت‌و‌گویی تحریم‌های آمریکا علیه ترکیه را محکوم کرد.
دیدار نظامیان، دیپماسی مورد علاقه‌ی بن سلمان
شاید بتوان گفت که بیشترین دیدار دیپلماتیک میان یک نظامی و غیرنظامی مربوط به عربستان و سنتکام بوده است. 5 آذر 98 مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، برای نخستین بار پس از انتصاب به این سمت با بن سلمان، ولیعهد عربستان، دیدار کرد. این نشست در پی تقویت حضور ارتش آمریکا در پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در جنوب ریاض صورت گرفت. 6 مرداد 99 این بار معاون وزیر دفاع عربستان سعودی، خالد بن سلمان، در توییتر از دیدار خود با رئیس ستاد مشترک آمریکا خبر داد و آن را در راستای تایید عزم دو کشور برای حفظ امنیت منطقه در چارچوب همکاری تاریخی ریاض با واشنگتن دانست.
شش ماه بعد، ژنرال کنت مک کنزی، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا از سه پایگاه نظامی در غرب عربستان و در حاشیه‌ی دریای سرخ بازدید کرد. وی در این باره به خبرنگاران حاضر گفت: آب‌های خلیج فارس در صورت بروز هرگونه درگیری مسلحانه با ایران، منطقه کُشنده‌ای خواهد بود و بنابراین باید مکان‌های دور دست دیگر را جستجو کرد تا نیروها از آنجا وارد صحنه عملیات شوند. جنگ با ایران مستلزم استقرار مجدد نیروها و تجهیزات در مناطق امن خلیج فارس است.
در 25 بهمن سال 1397 هیاتی از ائتلاف نظامی عربستان وارد اسلام آباد شد. رئیس این هیئت، ژنرال راحیل شریف با ژنرال قمر جاوید باجوا فرمانده ارتش پاکستان و شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرد. همچنین مقرر شد این هیئت با روسای مجالس ملی و سنا و عمران خان نخست وزیر پاکستان نیز دیدار کند. رسانه‌ها در آن زمان نوشتند که هدف از سفر ائتلاف نظامی سعودی تنها چند روز قبل از سفر رسمی ولیعهد عربستان، نوعی امتیاز گرفتن از پاکستان در قبال کمک‌های چند میلیارد دلاری که حاکمان ریاض در ماه‌های اخیر به اسلام آباد ارائه کردند، باشد.
روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال عنوان کرده بود، عربستان و امارات متحده عربی، بزرگ‌ترین شریک تجاری اسلام‌آباد در خاورمیانه، 30 میلیارد دلار در قالب سرمایه‌گذاری و وام در اختیار پاکستان قرار می‌دهند.
تنش زدایی و وساطت توسط یک نظامی!
در هنگام تنش های شبه قاره، انتقادات مستقیم وزیر امور خارجه ی پاکستان از بی‌توجهی حاکمان سعودی به مواضع دولت اسلام‌آباد در قبال تنش‌های پاکستان با هند و اوضاع کشمیر روابط پاکستان و عربستان را تحت الشعاع قرار داد. طرف سعودی در واکنش به سخنان شاه محمود قریشی ضمن پس گرفتن یک میلیارد دلار از پاکستان که در قالب یک بسته ۳ میلیارد دلاری دو سال پیش به حساب ارزی بانک مرکزی پاکستان واریز کرده بودند، تسهیلات فروش نفت با بازپرداخت بلندمدت را نیز برای پاکستان قطع کردند.
چند روز پس از اظهارات وزیر امور خارجه پاکستان درباره عدم همکاری عربستان برای حل تنش‌ها که باعث ناراحتی سعودی ها شده بود، ، فرمانده ارتش پاکستان با سفر به عربستان سعودی، قصد داشت مناسبات دو کشور را آرام کند و سعودی ها را برای حضور در دعوای میان پاکستان و هند و کاهش تنش ها متمایل کند.
سفر فرمانده ارتش هند به عربستان و امارات
آذرماه 99 ژنرال مانوج ناراوانی فرمانده ارتش هند برای دیدار با مقامات ارشد نظامی عربستان سعودی به این کشور حاشیه خلیج فارس سفر کرد و سپس به دیدار مقامات امارتی رفت. این دو کشور غرب آسیا میزبان ۹ میلیون تبعه هندی در منطقه هستند. این سفر درحالی انجام شد که کشورهای امارات، بحرین و سودان برای عادی‌سازی روابط با اسراییل اقدام کرده‌اند.
مثال‌های متعدد از حضور نظامیان در روابط میان کشورها، نشان‌دهنده‌ی آن است که عرصه‌ی میدان و دیپلماسی آنچنان قابل تفکیک نیستند. اکثر کشورها سعی در حضور نظامیان خود در روابط دیپلماتیک دارند تا بتوانند حضور قدرتمندانه‌تری در این عرصه داشته باشند.
